I. Các vấn đề/bài toán lớn đặt ra cho hoạt động nghiên cứu khoa học và công nghệ (KH&CN)
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã xây dựng định hướng nghiên cứu KH&CN năm 2026 của ngành Ngân hàng, chỉ ra 07 nhóm vấn đề lớn (trong đó chỉ ra các bài toán cụ thể hơn), cần các tổ chức/cá nhân trong ngành tập trung giải quyết, gồm:
(i) Nghiên cứu lý luận và thực tiễn làm nền tảng, cơ sở đề xuất, góp ý các nội dung mới, các thay đổi trong các Luật và văn bản dưới Luật mà NHNN được giao xây dựng, sửa đổi trong giai đoạn 2026-2028 (các đơn vị tham khảo Chương trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật của NHNN và đề xuất nội dung nghiên cứu).
(ii) Nghiên cứu giải pháp để thực thi hiệu quả: Nghị quyết 57-NQ/TW trong lĩnh vực ngân hàng; Kế hoạch hành động của Ngành thực hiện “Chiến lược phát triển ngành Ngân hàng đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”, “Chiến lược tài chính toàn diện đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”, “Chiến lược khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2030”, “Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050” và các chương trình, kế hoạch khác của NHNN hoặc NHNN được phân công tham gia.
(iii) Nghiên cứu các luận cứ khoa học và thực tiễn hỗ trợ cho việc hoàn thiện mô hình tổ chức và hoạt động điều hành chính sách tiền tệ, tín dụng, tỷ giá và quản lý ngoại hối của NHNN Việt Nam
- Nghiên cứu, đánh giá kết quả điều hành chính sách tiền tệ (CSTT), tín dụng, tỷ giá và quản lý ngoại hối của NHNN, từ đó đề xuất hoàn thiện cơ chế chính sách để góp phần hoàn thiện, tăng cường hoạt động điều hành của NHNN.
- Nghiên cứu, đánh giá ảnh hưởng của các sự kiện và biến động kinh tế, chính trị, thị trường tài chính quốc tế đến điều hành CSTT, tín dụng, tỷ giá và quản lý ngoại hối của NHNN và đề xuất, kiến nghị liên quan.
- Nghiên cứu tác động của chuyển đổi số đến điều hành CSTT, tín dụng, tỷ giá và quản lý ngoại hối của NHNN; chỉ ra những thay đổi quan trọng về vai trò, chức năng, nhiệm vụ của NHNN và khuôn khổ pháp lý liên quan trong nền kinh tế số và trong quá trình chuyển đổi số của hệ thống ngân hàng.
(iv) Nghiên cứu hỗ trợ mục tiêu nâng cao hiệu quả, hiệu lực hoạt động thanh tra, giám sát ngân hàng
- Nghiên cứu, phát triển và hoàn thiện các phương pháp, mô hình, công cụ, thanh tra, giám sát nói chung, nâng cao đạo đức nghề nghiệp, nhận thức của cán bộ thực hiện công tác thanh tra, giám sát ngân hàng góp phần lành mạnh hóa hệ thống ngân hàng.
- Nghiên cứu ứng dụng hoạt động công nghệ thông tin trong hoạt động thanh tra, giám sát ngân hàng, khai thác hệ thống thông tin hỗ trợ giám sát từ xa.
- Nghiên cứu hoạt động thanh tra, giám sát đối với các quy định về an toàn theo tiêu chuẩn Basel.
- Nghiên cứu hoạt động ngân hàng trong trung tâm tài chính quốc tế.
(v) Nghiên cứu liên quan đến công tác quản lý hoạt động thanh toán, công nghệ thông tin của NHNN
- Nghiên cứu các vấn đề liên quan hệ thống thanh toán, hướng đến mục tiêu hỗ trợ xây dựng Dự án Luật các hệ thống thanh toán.
- Nghiên cứu về các luận cứ cho hoàn thiện thể chế, chính sách của ngành Ngân hàng phục vụ kinh tế số, chuyển đổi số, phát triển hạ tầng số trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng.
- Nghiên cứu các nội dung hoàn thiện cơ chế điều hành, quản lý của NHNN đối với các dịch vụ mới, mô hình kinh doanh mới trên nền tảng công nghệ (đặc biệt là các thành tựu của CMCN 4.0) trong lĩnh vực ngân hàng.
- Nghiên cứu, đề xuất các vấn đề liên quan đến chuyển đổi số, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số (đặc biệt là các thành tựu của CMCN 4.0); nghiên cứu, đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong ứng dụng công nghệ số, kiểm soát rủi ro trong lĩnh vực thanh toán, tạo điều kiện hình thành và phát triển các hệ sinh thái số, ngân hàng số tại Việt Nam.
- Nghiên cứu các vấn đề về quản lý, giám sát việc tham gia cơ chế thử nghiệm có kiểm soát hoạt động công nghệ tài chính (Fintech) trong lĩnh vực ngân hàng, các vấn đề liên quan đến tài sản ảo.
- Nghiên cứu về thực trạng cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán, các công ty cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán và hoạt động quản lý của NHNN đối với lĩnh vực này.
- Nghiên cứu các chuẩn quốc tế trong lĩnh vực thanh toán và khả năng ứng dụng của Việt Nam, các giải pháp giúp thúc đẩy và kiểm soát hoạt động thanh toán xuyên biên giới,việc triển khai kết nối thanh toán song phương qua mã QR giữa Việt Nam và các quốc gia, giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý của NHNN.
- Nghiên cứu vấn đề an ninh bảo mật, đề xuất ban hành chính sách đảm bảo an ninh, an toàn, bảo mật đối với các ứng dụng công nghệ trong hoạt động ngân hàng nói chung và trong hoạt động thanh toán nói riêng.
- Nghiên cứu việc mở rộng, nâng cấp hoặc thay thế các hệ thống công nghệ thông tin của NHNN đáp ứng yêu cầu nghiệp vụ và đảm bảo an ninh, an toàn thông tin.
- Nghiên cứu các phương thức thanh toán/hệ thống thanh toán mới; ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động thanh toán.
(vi) Nghiên cứu liên quan đến tổ chức và hoạt động kinh doanh của các tổ chức tín dụng
- Nghiên cứu việc triển khai thực hiện Luật các TCTD sửa đổi, hoàn thiện mô hình tổ chức, hoạt động của các TCTD tại Việt Nam.
- Nghiên cứu việc khai thác, phát triển cơ sở dữ liệu: Cơ chế, giải pháp kết nối cơ sở dữ liệu quốc gia (cơ sở dữ liệu dân cư, ngành, lĩnh vực, dữ liệu cơ quan thống kê; liên thông các dữ liệu thị trường thiết yếu liên quan đến hoạt động của TCTD (thị trường bất động sản, mua bán sáp nhập doanh nghiệp, mua bán nợ, thị trường trái phiếu, chứng khoán) với dữ liệu của TCTD để tăng cường hiệu quả, an toàn hoạt động thanh toán, tín dụng.
- Tăng cường các nghiên cứu về đổi mới mô hình quản trị, kinh doanh của TCTD phù hợp với điều kiện chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ thông tin trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0.
- Nghiên cứu về các điều kiện kinh doanh trong lĩnh vực ngân hàng; Nghiên cứu cơ chế, hoạt động quản trị rủi ro, đảm bảo an toàn cho hoạt động của các TCTD; Nghiên cứu các vấn đề về nâng cao năng lực cạnh tranh, tăng sự minh bạch và tuân thủ các chuẩn mực, thông lệ quốc tế tốt trong quản trị và trong hoạt động của các TCTD.
- Nghiên cứu liên quan tới chuyển đổi xanh, tài chính xanh, đề xuất định hướng phát triển mô hình ngân hàng xanh tại Việt Nam phù hợp với Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.
- Nghiên cứu xu hướng phát triển các sản phẩm dịch vụ ngân hàng mới, mô hình kinh doanh mới dựa trên nền tảng công nghệ thông tin hiện đại, ứng dụng công nghệ số và và giải pháp ứng dụng của các TCTD.
- Nghiên cứu cơ chế, giải pháp phát triển và hoàn thiện các sản phẩm, dịch vụ, cơ chế phục vụ, phát triển mạng lưới, đại lý, giá, phí, trích lập dự phòng rủi ro... nói chung trong hoạt động kinh doanh của các TCTD.
(vii) Nghiên cứu khác
- Nghiên cứu các xu hướng mới về tài chính, tiền tệ trên thế giới, các vấn đề quốc tế mới phát sinh và hàm ý chính sách cho Việt Nam.
- Nghiên cứu sự thay đổi về địa chính trị, liên minh thanh toán giữa các nước, xung đột giữa các nước lớn đến hệ thống tài chính, ngân hàng của Việt Nam và giải pháp, chính sách ứng phó.
- Nghiên cứu các mô hình tăng trưởng kinh tế mới, tăng trưởng bao trùm đến hoạt động điều hành chính sách của NHNN, hoạt động quản trị của các TCTD.
- Nghiên cứu hoàn thiện cơ chế, chính sách, quy định về tổ chức và hoạt động phòng, chống rửa tiền.
- Nghiên cứu, rà soát khuôn khổ pháp lý về phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố trong hoạt động ngân hàng, đặc biệt là với các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro cao.
- Nghiên cứu về mô hình hoạt động của NHTW các nước trên thế giới, chiến lược, cơ chế, công cụ xử lý khủng hoảng và đề xuất, kiến nghị cho Việt Nam.
- Nghiên cứu việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy, phương pháp, cách thức tổ chức hoạt động của NHNN sau sắp xếp.
II. Kết quả triển khai
Trên cơ sở định hướng vấn đề/bài toán nghiên cứu KH&CN của NHNN, các tổ chức/cá nhân trong ngành Ngân hàng đã tham gia đề xuất, đăng ký triển khai thực hiện các nhiệm vụ KH&CN năm 2026 nhằm giải quyết các vấn đề/bài toán đặt ra. Đến nay, NHNN đã phê duyệt 03 Danh mục nhiệm vụ KH&CN giao tổ chức, cá nhân thực hiện (cụ thể file đính kèm).