Vấn đề liên quan đến các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, người dân bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 tiếp cận vốn.

Vấn đề liên quan đến các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, người dân bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 tiếp cận vốn.

 

1. Liên quan đến các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, người dân bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 (cử tri tỉnh Ninh Thuận, Tp. Hồ Chí Minh, Phú Yên, Lâm Đồng, Tây Ninh, Quảng Bình, Lạng Sơn, Cần Thơ, Lâm Đồng, Bạc Liêu, Đồng Nai, Đồng Tháp, An Giang, Vĩnh Long)

Từ năm 2020 đến nay, ngay khi dịch Covid-19 bùng phát, NHNN đã nhanh chóng, kịp thời ban hành và triển khai các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, hỗ trợ doanh nghiệp, người dân chịu thiệt hại bởi dịch Covid-19 thuộc mọi ngành nghề, lĩnh vực thông qua giảm lãi suất, mở rộng tín dụng và các chính sách hỗ trợ đặc thù. Cụ thể:

* Về giảm lãi suất

NHNN đã giảm nhanh và mạnh các mức lãi suất điều hành (1,5-2%/năm) ngay trong năm 2020 (thuộc nhóm các ngân hàng Trung ương giảm lãi suất nhanh và mạnh nhất khu vực) và giữ lãi suất điều hành ở mức thấp trong năm 2021 nhằm giảm chi phí tiếp cận vốn từ NHNN, tạo điều kiện cho TCTD giảm lãi suất cho vay. Đồng thời, chỉ đạo các TCTD tiết giảm tối đa các loại chi phí, điều chỉnh kế hoạch kinh doanh, chỉ tiêu lợi nhuận để tập trung giảm lãi suất cho vay đối với dư nợ hiện hữu và các khoản cho vay mới; các ngân hàng thương mại có thị phần lớn cam kết tiếp tục giảm lãi suất cho vay trên tổng dư nợ hiện hữu áp dụng từ 15/7/2021 đến hết năm 2021; 04 ngân hàng thương mại nhà nước tiếp tục cam kết dành 4.000 tỷ đồng giảm lãi suất cho vay, giảm 100% các loại phí dịch vụ ngân hàng cho khách hàng tại các tỉnh, thành phố trong thời gian thực hiện giãn cách xã hội. Mặt bằng lãi suất cho vay giảm khoảng 1%/năm trong năm 2020 và 11 tháng đầu năm 2021 giảm thêm 0,81%/năm1. Tổng số tiền lãi TCTD đã miễn, giảm, hạ cho khách hàng gần 34.900 tỷ đồng.

- Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) đã trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1990/QĐ-TTg ngày 26/11/2021 về việc giảm lãi suất cho vay các chương trình tín dụng chính sách, theo đó thực hiện giảm 10% so với lãi suất cho vay đang áp dụng tại NHCSXH, áp dụng đối với các món vay còn dư nợ trong thời gian từ ngày 01/10/2021 đến hết ngày 31/12/2021. 

* Về tín dụng:

- NHNN đã ban hành Thông tư 01/2020/TT-NHNN (được sửa đổi, bổ sung bởi Thông tư 03/2021/TT-NHNN) tạo khung khổ pháp lý để các tổ chức tín dụng (TCTD) cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi phí, giữ nguyên nhóm nợ, tháo gỡ khó khăn cho các khách hàng vay vốn bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 ở tất cả các lĩnh vực, ngành nghề, giúp khách hàng được cơ cấu lại nợ phù hợp với dòng tiền mà không bị chuyển sang nhóm nợ có mức độ rủi ro cao hơn. Đặc biệt, trước diễn biến mới của dịch Covid-19, ngày 07/9/2021, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Thông tư 14/2021/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 01/2020/TT-NHNN, trong đó: (i) Sửa phạm vi khoản nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí bao gồm khoản nợ phát sinh trước ngày 1/8/2021 (thay vì chỉ bao gồm các khoản nợ phát sinh đến ngày 10/6/2020); (ii) Sửa đổi phạm vi cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí đối với nghĩa vụ trả nợ gốc và/hoặc lãi phát sinh trong khoảng thời gian từ 23/1/2020 đến ngày 30/6/2022 (thay vì từ 23/1/2020 đến ngày 31/12/2021); (iii) Kéo dài thời gian thực hiện việc cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí của các TCTD, chi nhánh NHNNg đến ngày 30/6/2022 (thay vì đến ngày 31/12/2021).

- Triển khai chương trình cho vay trả lương ngừng việc và trả lương phục hồi sản xuất với lãi suất 0%/năm, không có tài sản bảo đảm theo Nghị quyết 68/NQ-CP và gần nhất là Nghị quyết số 126/NQ-CP. Để hỗ trợ doanh nghiệp thuận lợi tiếp cận vốn, Nghị quyết số 126 đã bỏ điều kiện về nợ xấu tại TCTD tại thời điểm đề nghị vay vốn và yêu cầu về có bản sao thông báo quyết toán thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2020. Đến ngày 10/12/2021, NHCSXH đã giải ngân 1.570 tỷ đồng cho 2.064 đơn vị sử dụng lao động để trả lương cho hơn 428.402 lượt người lao động trên toàn quốc. NHNN cũng đã miễn phí các giao dịch chuyển tiền trên Hệ thống TTĐTLNH cho NHCSXH2 và chỉ đạo các TCTD miễn phí đối với các giao dịch chuyển tiền qua tài khoản tiền gửi của NHCSXH tại TCTD khi thực hiện việc chuyển tiền cho vay người sử dụng lao động để trả tiền lương ngừng việc cho người lao động.

​* Chính sách miễn, giảm phí dịch vụ thanh toán, NHNN đã chỉ đạo: (i) Giảm 50% phí giao dịch qua Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng; (ii) Giảm 75-90% phí chuyển mạch qua ATM/POS, chuyển tiền nhanh 24/7; (iii) TCTD áp dụng chính sách miễn, giảm phí tài khoản, thẻ cho khách hàng. Bên cạnh chỉ đạo của NHNN, nhiều TCTD triển khai thêm các gói sản phẩm dịch vụ “zero fee” (miễn phí chuyển khoản, phí quản lý tài khoản, phí phát hành, phí thường niên thẻ...) hoặc cung ứng các gói sản phẩm đa dạng kèm các điều kiện duy trì số dư bình quân để được miễn phí; ước tính số lượng giao dịch được miễn phí chiếm khoảng 80%. Dự kiến tổng số tiền phí dịch vụ thanh toán giảm từ năm 2020 đến hết năm 2021 khoảng 2.557 tỷ đồng.

* Ngoài các giải pháp về lãi suất, tín dụng, NHNN đã chỉ đạo các TCTD:

+ Đổi mới, cải cách mạnh mẽ thủ tục cấp tín dụng và dịch vụ ngân hàng, đơn giản hóa quy trình, thủ tục, rút ngắn thời gian thẩm định cho vay nhưng vẫn đảm bảo an toàn vốn vay và phù hợp với quy định của pháp luật; Công bố công khai trên Trang tin điện tử các thông tin về hồ sơ tín dụng, dịch vụ, lãi suất, phí dịch vụ; Đa dạng các chương trình, sản phẩm tín dụng phù hợp để hỗ trợ tích cực hơn với các đối tượng, ngành kinh tế; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ (như Internet Banking, Mobile Banking,...) trong bối cảnh dịch bệnh để hạn chế giao dịch trực tiếp, tạo điều kiện tăng cường tiếp cận tín dụng cho khách hàng…

+ Rà soát, nghiên cứu giảm các mức phí trên cơ sở ứng dụng công nghệ thông tin; trong đó, một số ngân hàng đã cắt bỏ nhiều loại phí cho vay như: Phí tư vấn/thu xếp/thẩm định dự án; bỏ phí duy trì hạn mức, điều chỉnh tăng hạn mức, gia hạn hạn mức; không áp dụng các loại phí quản lý tài sản đảm bảo, phí chậm rút vốn, phí hủy rút vốn, phí cơ cấu nợ, phí rút vượt số tiền cam kết;…

+ Vận hành Cổng thông tin kết nối khách hàng vay với nhiều tiện ích để kết nối khách hàng vay và TCTD qua website (https://www.cic.gov.vn) và ứng dụng điện thoại thông minh, hỗ trợ khách hàng vay có thể dễ dàng tìm hiểu, lựa chọn các gói tín dụng tại các TCTD.

Với phương châm là chia sẻ khó khăn và đồng hành cùng người dân và doanh nghiệp bằng chính nguồn lực của ngành ngân hàng, các giải pháp được triển khai trong thời gian qua, đặc biệt là giải pháp cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, giữ nguyên nhóm nợ đã đạt được kết quả cụ thể, tích cực, giúp giảm áp lực cho doanh nghiệp trong trả nợ vay ngân hàng và tạo điều kiện để doanh nghiệp tiếp tục vay mới khôi phục và ổn định sản xuất, kinh doanh. Đây là nỗ lực rất lớn của các TCTD trong điều kiện cũng là đối tượng chịu ảnh hưởng bởi dịch Covid 19. Doanh nghiệp có thể tìm hiểu, làm việc với các TCTD trên địa bàn để được hỗ trợ xem xét miễn, giảm lãi vay, cho vay mới và hưởng các chính sách hỗ trợ của Chính phủ, NHNN và chính sách riêng của từng TCTD.

Trong thời gian tới, NHNN sẽ tiếp tục chỉ đạo các TCTD triển khai thiết thực, hiệu quả các giải pháp hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho người dân và doanh nghiệp; khuyến khích các TCTD tiết giảm chi phí hoạt động để tiếp tục giảm lãi suất cho vay, đảm bảo cung ứng đầy đủ, kịp thời vốn phục vụ sản xuất, kinh doanh; tiếp tục rà soát cơ chế, thủ tục cho vay phù hợp hơn với thực tiễn thị trường và tình hình mới, nhưng vẫn đảm bảo chất lượng tín dụng, an toàn hệ thống để hỗ trợ các doanh nghiệp được vay vốn ngân hàng thuận lợi.

2. Liên quan đến việc mở rộng phạm vi khoản nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn giảm lãi, phí phát sinh đến trước ngày 31/12/2021 (thay vì trước ngày 01/8/2021); thực hiện cơ cấu lại nợ trước 30/12/2022. (Cử tri TP Hồ Chí Minh)

* Trước tình hình dịch bệnh phức tạp trên cả nước, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, NHNN đã nghiên cứu xây dựng và ban hành Thông tư 01/2020/TT-NHNN với 02 mục tiêu chính: (i) Hỗ trợ doanh nghiệp, người dân vượt qua dịch Covid -19, tạo điều kiện cho khách hàng vay vốn mới để phục hồi, duy trì sản xuất; (ii) Đảm bảo hỗ trợ đúng đối tượng, không để lợi dụng chính sách trục lợi, gây rủi ro cho hệ thống các TCTD, qua đó đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô.

Tháng 9/2021, trước diễn biến mới của dịch Covid-19, NHNN đã ban hành Thông tư số 14/2021/TT-NHNN sửa đổi Thông tư 01/2020/TT-NHNN, theo hướng: (i) Sửa phạm vi khoản nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí bao gồm khoản nợ phát sinh trước ngày 1/8/2021 (thay vì chỉ bao gồm các khoản nợ phát sinh đến ngày 10/6/2020); (ii) Sửa đổi phạm vi cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí đối với nghĩa vụ trả nợ gốc và/hoặc lãi phát sinh trong khoảng thời gian từ 23/1/2020 đến ngày 30/6/2022 (thay vì từ 23/1/2020 đến ngày 31/12/2021). Việc ban hành Thông tư 14/2021/TT-NHNN vẫn đảm bảo 2 mục tiêu chính nêu trên và xét đến tác động của dịch bệnh lần thứ 4 với mức độ ảnh hưởng rộng và nghiêm trọng hơn; tình hình sản xuất, kinh doanh, cuộc sống của người dân và doanh nghiệp bị ảnh hưởng tiêu cực; doanh thu, thu nhập bị sụt giảm từ việc giãn cách xã hội (bắt đầu từ tháng 7/2021) để phòng chống dịch.

* Về đề nghị cho phép cơ cấu lại các khoản nợ phát sinh sau ngày 01/8/2021 là không phù hợp vì: Từ thời điểm sau ngày 01/8/2021, TCTD và khách hàng đã nắm được tình hình dịch bệnh lần thứ 4 nên các khoản nợ mới phát sinh đã phải cân nhắc thời hạn vay cho phù hợp với khả năng trả nợ của khách hàng. Nếu cho phép cơ cấu lại đối với khoản nợ mới phát sinh này đồng nghĩa với việc cho phép cơ cấu lại đối với các khoản nợ sẽ phát sinh trong tương lai, việc này có thể dẫn đến tình trạng các TCTD không thận trọng trong quá trình cấp tín dụng mới vì các khoản này đã được cho phép cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ (làm giảm tiêu chuẩn an toàn trong quá trình xem xét, phê duyệt cấp tín dụng). Đồng thời, có thể dẫn đến tình trạng TCTD và khách hàng lợi dụng chính sách để trục lợi, gây rủi ro cho hệ thống các TCTD.

* Việc quy định thời hạn ngày 30/6/2022 là do: tại điểm 2 Mục II, điểm 1 Mục III Kế hoạch triển khai chiến dịch tiêm vắc-xin phòng Covid-19 năm 2021-2022 ban hành kèm theo Quyết định 3355/QĐ-BYT ngày 08/7/2021 của Bộ Y tế đã đặt mục tiêu: đến hết quý I/2022 trên 70% dân số được tiêm vắc xin phòng Covid-19 và đảm bảo nguyên tắc tỷ lệ bao phủ và tỷ lệ sử dụng vắc-xin cao cho người trong độ tuổi tiêm chủng được tiêm vắc-xin phòng Covid-19 (đạt trên 90%). Theo đó, Việt Nam cần một khoảng thời gian (từ nay đến Quý I/2022) để giảm thiểu tác động của dịch bệnh Covid-19 đến nền kinh tế.

Căn cứ vào kế hoạch tiêm chủng, kế hoạch kiểm soát dịch bệnh nêu trên, việc cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn giảm lãi, phí và giữ nguyên nhóm nợ được áp dụng đối với nghĩa vụ trả nợ gốc và/hoặc lãi phát sinh trong khoảng thời gian từ ngày 23/01/2020 đến ngày 30/6/2022 là phù hợp, giúp các doanh nghiệp, người dân bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 có thêm khoảng thời gian 03 tháng (so với mục tiêu tiêm chủng nêu trên) để phục hồi sản xuất, kinh doanh và sẽ có được các nguồn vốn, dòng tiền để trả nợ TCTD.

NHNN sẽ tiếp tục theo dõi để đề xuất các giải pháp phù hợp với tình hình diễn biến của dịch bệnh, tiếp tục tạo điều kiện hỗ trợ doanh nghiệp, người dân vượt qua dịch Covid-19, đảm bảo hỗ trợ đúng đối tượng, không để lợi dụng chính sách trục lợi, gây rủi ro cho hệ thống các TCTD.