Cải cách hành chính để nâng cao hiệu lực hiệu quả quản lý nhà nước trên các lĩnh vực tiền tệ, hoạt động ngân hàng, ngoại hối, đồng thời phải đảm bảo hỗ trợ trực tiếp, tích cực cho sự phát triển doanh nghiệp đã được Ngân hàng Nhà nước xác định là nhiệm vụ trọng tâm của toàn Ngành trong giai đoạn 2016-2020. Để làm rõ hơn về vấn đề này, phóng viên đã có cuộc trao đổi với ông Đào Minh Tú - Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, thành viên Ban chỉ đạo Cải cách hành chính của Chính phủ.
Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú
* Xin ông cho biết những mục tiêu, giải pháp của ngành Ngân hàng để hỗ trợ doanh nghiệp theo Nghị quyết 35 của Chính phủ.
Triển khai Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII, Chính phủ đã chỉ đạo đồng bộ nhiều giải pháp để đẩy mạnh tái cơ cấu kinh tế, nâng cao chất lượng tăng trưởng, nhằm hoàn thành thắng lợi mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2016 - 2020. Một trong số các giải pháp quan trọng được Chính phủ chỉ đạo và cụ thể hóa tại Nghị quyết 35/NQ-CP ngày 16/5/2016 về việc hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp với mục tiêu đến năm 2020, xây dựng doanh nghiệp Việt Nam có năng lực cạnh tranh, phát triển bền vững, trong đó có các doanh nghiệp quy mô lớn, nguồn lực mạnh.
Ngay sau khi Chính phủ ban hành Nghị quyết 35, NHNN đã khẩn trương chỉ đạo các đơn vị nghiên cứu đề xuất những mục tiêu lượng hóa, giải pháp thực hiện có tính khả thi nhằm xóa bỏ các yếu tố gây cản trở về thủ tục hành chính trong hoạt động của TCTD, doanh nghiệp, đồng thời giảm chi phí hoạt động, chi phí đầu vào, đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn, dịch vụ ngân hàng đối với doanh nghiệp. Chỉ sau hơn 01 tháng sau khi Chính phủ ban hành Nghị quyết 35, ngày 28/6/2016, NHNN đã ban hành Kế hoạch hành động của ngành Ngân hàng về cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp năm 2016-2017, định hướng đến năm 2020.
Mục tiêu trong Kế hoạch hành động của ngành Ngân hàng, đó là tập trung hỗ trợ nâng cao xếp hạng tín dụng quốc gia, nâng cao mức độ sẵn có và đầy đủ về dịch vụ ngân hàng; nâng cao năng lực của hệ thống ngân hàng; tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tiếp cận vốn tín dụng; thực hiện các giải pháp để tiếp tục đơn giản hóa thủ tục hành chính, cắt giảm chi phí tuân thủ, tạo thuận lợi cho tổ chức, cá nhân trong các giao dịch hành chính với NHNN; cải tiến đơn giản hóa các thủ tục giao dịch của TCTD với khách hàng. Kế hoạch hành động gồm 7 nhóm nhiệm vụ, lộ trình và các giải pháp thực hiện; kết quả được lượng hóa cụ thể theo từng năm và cả giai đoạn từ nay đến hết năm 2020. Khác với các kế hoạch về cải cách hành chính, cải cách thủ tục hành chính của NHNN, kế hoạch hành động lần này có nhiều nội dung chỉ đạo cụ thể đối với hệ thống các TCTD, tập trung vào việc đơn giản hóa thủ tục vay vốn, cắt giảm các loại phí không hợp lý, công khai, đa dạng hóa các loại hình dịch vụ… Có thể lý giải thêm về điểm khác biệt này, nhiệm vụ cải cách, đổi mới không chỉ được thực hiện đối với các đơn vị trong hệ thống NHNN mà còn chỉ đạo, yêu cầu các TCTD cũng phải đẩy mạnh cải cách thủ tục cho vay, cung cấp các dịch vụ tốt hơn mặc dù TCTD là doanh nghiệp không có chức năng quản lý và ban hành thủ tục hành chính nhưng cải cách, đổi mới, tạo thuận lợi trong các hoạt động, quan hệ có tính chất hành chính, nhất là trong quan hệ tín dụng, tiền tệ, thanh toán… thì rõ ràng các doanh nghiệp sẽ trực tiếp hưởng lợi ngay. Do đó, trong kế hoạch hành động NHNN đã giao nhiệm vụ rất cụ thể đổi mới, cải tiến cho các TCTD. Quan điểm chỉ đạo của NHNN đối với TCTD đó là ngoài việc chú trọng vào mục tiêu lợi nhuận, còn phải quan tâm đến lợi ích xã hội; phải nhận thức được trách nhiệm chung đối với xã hội thông qua việc nâng cao chất lượng phục vụ cho người dân và DN, giải quyết hài hòa mối quan hệ kinh doanh và phục vụ. Các cải cách về thủ tục, cắt giảm phí… cho doanh nghiệp phải phải bảo đảm nguyên tắc chặt chẽ, phòng chống rủi ro, bảo đảm an toàn hoạt động cho mỗi ngân hàng.
Bên cạnh việc chỉ đạo, đôn đốc, kiểm tra việc tổ chức triển khai kế hoạch hành động, hiện nay, chúng tôi đang tập trung chỉ đạo trong toàn Ngành các giải pháp đồng bộ cả về xây dựng cơ chế, chính sách và quán triệt nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm, nghĩa vụ của đội ngũ cán bộ, công chức đối với Ngành, đối với đất nước trong công cuộc đổi mới hiện đại hóa đất nước, theo đúng định hướng chỉ đạo của Chính phủ tại Nghị quyết 64/NQ-CP[1] mới được ban hành, đó là thực hiện chủ trương Nhà nước kiến tạo, lấy doanh nghiệp là đối tượng phục vụ, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp đầu tư, kinh doanh.
* Được biết hiện nay, Cơ quan NHNNTW đang tập trung triển khai các giải pháp đẩy mạnh cải cách hành chính nội bộ, liệu cải cách nội bộ và triển khai kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết 35 của Chính phủ là hai nhiệm vụ riêng biệt?
Để đạt được những mục tiêu, nhiệm vụ chính trị của Ngành nói chung và đặc biệt là việc tổ chức thực hiện Kế hoạch hành động triển khai Nghị quyết 35 của Chính phủ trong ngành Ngân hàng, có nhiều giải pháp đã đặt ra và đang được thực hiện tích cực như việc hoàn thiện thể chế, rà soát đơn giản hóa TTHC, ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động hành chính, nhưng một giải pháp được đánh giá quan trọng và đang được NHNN chú trọng chỉ đạo triển khai đó là đẩy mạnh cải cách nội bộ tại Cơ quan NHNN Trung ương.
Thực tế, trong nhiều năm qua, có nhiều chương trình cải cách hành chính, thủ tục hành chính được triển khai thành công trong ngành Ngân hàng và đã được Chính phủ và xã hội ghi nhận và đánh giá cao, điển hình trong các lĩnh vực cải cách thể chế, cải cách thủ tục hành chính và hiện đại hóa hoạt động NHNN… Những kết quả cải cách trong các lĩnh vực hoạt động ngân hàng đã góp phần nâng cao uy tín, vị thế của NHTW, đồng thời đóng góp quan trọng trong việc hoàn thành nhiệm vụ chính trị của toàn Ngành.
Tuy nhiên, sau một quá trình triển khai và đạt được nhiều kết quả tích cực, chúng tôi nhận thấy về sự chủ động trong cải cách, đổi mới có dấu hiệu chậm lại, nguyên nhân chủ yếu là sự quan tâm để cải cách, đổi mới trong nội bộ các đơn vị còn hạn chế, ý thức nỗ lực của công chức chưa thực sự rõ nét, vẫn còn một số Thủ trưởng đơn vị xem nhẹ, chưa thực sự quan tâm đúng mức đến công tác CCHC.
Để nhanh chóng khắc phục, chấn chỉnh lại công tác quản lý nội bộ, chấp hành nghiêm túc quy chế, quy định của NHNN về lề lối làm việc, cơ chế phối hợp, quy trình xử lý văn bản, công việc; cải thiện, nâng cao chất lượng công tác công vụ công chức, tạo điều kiện nâng cao hiệu quả điều hành của Thống đốc và Ban Lãnh đạo NHNN. Ngay từ đầu năm 2016, chúng tôi đã đặt mục tiêu đẩy mạnh cải cách trong nội bộ, nhằm tạo điều kiện, cơ sở để cải cách, đổi mới trong toàn Ngành.
Thống đốc NHNN đã yêu cầu các đơn vị triển khai đẩy mạnh công tác CCHC nói chung, cải cách thủ tục hành chính nói riêng trong nội bộ tại trụ sở chính NHNNTW, quán triệt quan điểm, trách nhiệm và tập trung hoàn thành ngay những nhiệm vụ, cụ thể như:
Thứ nhất, về mặt quan điểm chỉ đạo, Thống đốc yêu cầu Thủ trưởng các đơn vị triệt và xác định công tác CCHC, cải cách TTHC là nhiệm vụ hết sức quan trọng, là giải pháp chủ yếu để cải thiện, nâng cao hiệu quả, chất lượng công việc của đơn vị, nâng cao vị thế, uy tín của NHTW. Người đứng đầu đơn vị phải thực sự gương mẫu, quan tâm, có trách nhiệm, chỉ đạo sát sao cụ thể công tác này; khen thưởng động viên kịp thời những tập thể và cá nhân làm tốt, phê bình kỷ luật nghiêm khắc những tập thể, cá nhân vi phạm quy định, thiếu tinh thần trách nhiệm. Thống đốc đã khẳng định công tác cải cách hành chính là tiêu chuẩn quan trọng đánh giá hoàn thành nhiệm vụ năm 2016 đối với tập thể đơn vị và cá nhân người đứng đầu đơn vị. Để việc này thành hiện thực không chỉ là hô hào chung chung, chúng tôi đang xây dựng chương trình quản lý, giám sát công việc thông qua các chương trình phần mềm công nghệ tin học, để đảm bảo tính khách quan và công khai cho tất cả các đơn vị và lãnh đạo các cấp.
Thứ hai, phải tăng cường hơn nữa vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, sự phối hợp của các tổ chức công đoàn, thanh niên và thông qua nhiều hình thức sinh hoạt để quán triệt, giáo dục, nâng cao nhận thức của công chức, viên chức, người lao động trong đơn vị về tinh thần đẩy mạnh CCHC, ý thức tuân thủ các quy chế, quy định, kỷ luật lao động, ý thức phối hợp giải quyết công việc, trách nhiệm phận sự giải quyết công việc, phát huy, khơi dậy ý thức tự giác, tinh thần yêu ngành, yêu nghề, truyền thống đoàn kết và tự hào với vị trí, vai trò của cơ quan đầu não NHTW.
Thứ ba, phải tổ chức nghiên cứu và triển khai nghiêm túc các quy định tại Quy chế làm việc của NHNN, Quy chế văn hóa công sở và các quy định về nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm công vụ, công chức.
Thứ tư, phải rà soát lại toàn bộ các quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của đơn vị mình để phát hiện những nội dung, quy định còn trùng lắp, chồng chéo với các đơn vị khác, những nhiệm vụ chưa rõ, chưa cụ thể… để đề xuất sửa đổi kịp thời.
Thứ năm, phải rà soát toàn bộ các văn bản pháp lý có liên quan đến quy định hành chính, thủ tục đối với các TCTD, các doanh nghiệp và người dân, kể cả các TTHC trong quan hệ giải quyết công việc nội bộ, để phát hiện những vấn đề còn trống vắng chưa được quy định, không phù hợp, chưa cụ thể, hoặc những vấn đề cần đề xuất cải cách, đổi mới theo hướng công khai, minh bạch kết quả, tiến độ xử lý cho tổ chức, cá nhân…
Thứ sáu, phải tăng cường kiểm tra, giám sát việc chấp hành nội quy, quy chế văn hóa công sở, nâng cao chất lượng công việc trong thời gian làm việc; gắn chấn chỉnh trật tự nội vụ với đẩy mạnh công tác CCHC.
Thứ bảy, tăng cường công tác phối hợp trong giải quyết công việc, nâng cao trách nhiệm phối hợp giữa các đơn vị. Đơn vị đầu mối phối hợp cần chủ động đưa ra quan điểm, nội dung cụ thể cần xin ý kiến để tạo điều kiện cho các đơn vị có cơ sở tham gia đầy đủ, đúng trọng tâm; xác định cụ thể cách thức, quy trình phối hợp, tăng cường tổ chức làm việc theo nhóm để nâng cao hiệu quả, rút ngắn thời gian thực hiện công việc, giảm bớt giấy tờ. Đơn vị được yêu cầu phối hợp cần nâng cao ý thức trách nhiệm, tham gia đúng thời hạn, đúng phạm vi chức năng, nhiệm vụ, ý kiến tham gia có chất lượng.
Thứ tám, tăng cường khai thác, sử dụng hiệu quả, triệt để các chương trình phần mềm, hạ tầng cơ sở tin học đã được NHNN trang bị để phục vụ công việc, nâng cao năng suất công việc.
* Tại cuộc họp về cải cách hành chính của NHNN gần đây, ông đã có ý kiến phát biểu chỉ đạo về nội dung nâng cao chất lượng công vụ công chức. Xin ông lý giải thêm về điều này?
Đối với doanh nghiệp, thời cơ, cơ hội là nhân tố quyết định trong kinh doanh nhưng nhiều doanh nghiệp bỏ lỡ thời cơ ngay trước mắt chính vì thói quan liêu, sách nhiễu của một số công chức. Rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục hành chính, các thủ tục giao dịch ngân hàng sẽ giúp doanh nghiệp nắm bắt cơ hội và hiện thực hóa các cơ hội kinh doanh kịp thời hơn. Để làm được điều này ngoài việc đơn giản hóa các thủ tục hành chính cần kết hợp với đổi mới mạnh mẽ phương thức làm việc và nâng cao ý thức trách nhiệm của đội ngũ công chức. Vấn đề này, thời gian qua ngành Ngân hàng đã bước đầu triển khai quyết liệt và đã mang lại những kết quả tích cực, góp phần không nhỏ trong việc nâng cao hiệu quả cải cách hành chính.
Nếu xem xét về hệ thống các quy định của pháp luật và quy định của các cơ quan hành chính nhà nước về quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của công chức, có thể thấy hệ thống văn bản quy định đã được ban hành đồng bộ, khá đầy đủ, nhưng thiếu quy định cụ thể. Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn tình trạng công chức làm thì đúng, nhưng chưa đủ, còn sợ trách nhiệm, đùn đẩy, tính phối hợp không cao và như vậy yếu tố quan trọng nhất vẫn là ý thức của con người, ý thức của cán bộ công chức.
Để cải thiện trong việc nâng cao trách nhiệm của đội ngũ công chức trong kế hoạch cải cách công vụ công chức của NHNN đã chỉ đạo xây dựng cơ chế để đề cao trách nhiệm trong hoạt động thực thi công vụ của cán bộ, công chức và gắn chế độ trách nhiệm cùng kết quả thực thi công vụ với các chế tài về khen thưởng, kỷ luật, thăng tiến, đãi ngộ. Để tránh tình trạng dĩ hòa vi quý, bao che cán bộ, chúng tôi cũng sẽ áp dụng những phương pháp kiểm soát chất lượng và thời hạn hoàn thành công việc cho từng người, từng đơn vị một cách khách quan, công khai, cụ thể qua các chương trình tin học hóa, không phụ thuộc nhiều vào nhận xét của người phụ trách.
Và bên cạnh những giải pháp đánh giá lượng hóa cơ học sẽ kết hợp với những hình thức tuyên truyền, giáo dục, từ đó thúc đẩy được ý thức tự giác, động cơ công vụ công tâm, trong sáng, có tinh thần yêu ngành, yêu nghề, truyền thống đoàn kết và tự hào với công việc của mình. Đây chính là mục tiêu chính, quan trọng trong nâng cao chất lượng hoạt động công vụ, công chức đã và đang được hiện thực hóa tại NHNN.
PV