Liệu Bitcoin có tiếp tục giảm sâu?

Nguyên nhân chủ yếu khiến giá Bitcoin giảm sâu bắt nguồn từ một sự kiện quan trọng diễn ra vào ngày 04/9/2017, khi chính phủ Trung Quốc ban hành lệnh cấm các công ty huy động tiền mặt hoặc những loại tiền ảo khác thông qua ICO (chào bán tiền ảo lần đầu - một hình thức huy động vốn từ các nhà đầu tư của các startup) do ICO đã trở thành phương tiện chính trong việc gây quỹ trái phép dựa trên công nghệ blockchain và có thể liên quan đến các mánh khóe gian lận tài chính. Đồng thời, khuyến cáo các tổ chức, cá nhân đã hoàn thành việc gây quỹ thông qua ICO phải hoàn trả lại tiền cho các quỹ nhằm bảo vệ lợi ích của nhà đầu tư và giải quyết rủi ro. Ngân hàng Trung ương Trung Quốc cho biết, đã hoàn tất việc điều tra về ICO và sẽ trừng phạt thẳng tay đối với những đợt chào bán sắp tới, tiến hành xử lý vi phạm đối với những công ty đã hoàn tất quá trình ICO.

Tính đến hết tháng 6/2017, thông qua sàn giao dịch tiền ảo Bitcoin, các nhà đầu tư tại Trung Quốc đã huy động được khoảng 2,62 tỷ nhân dân tệ (394 triệu USD), chiếm 23,0% lượng tiền huy động thông qua tiền ảo Bitcoin trên thế giới, và cũng là nơi có nhiều nhóm khai thác Bitcoin lớn nhất thế giới. Vì thế, giới chức Trung Quốc lo ngại, một sự cố nào đó xảy ra trên thị trường tiền ảo sẽ gây rủi ro rất lớn cho thị trường tài chính Trung Quốc, điều này vốn đã xảy ra trên thị trường chứng khoán trong năm 2015 và đầu năm 2016. Sau lệnh cấm và những biện pháp thắt chặt quản lý sau đó, các sàn giao dịch Bitcoin tại Trung Quốc bắt đầu rục dịch thông báo đóng cửa hoạt động do lo ngại, Chính phủ Trung Quốc sẽ chấm dứt giao dịch tiền ảo, mặc dù giới chức Trung Quốc chưa xác nhận bất cứ kế hoạch đóng cửa các sàn giao dịch tiền điện tử trong nước.

Ngày 14/9/2017, BTC China (một trong những sàn giao dịch tiền ảo lớn nhất Trung Quốc) đã chấm dứt việc đăng ký tài khoản mới và thông báo sẽ đóng cửa hoạt động vào ngày 30/9, khi các nhà chức trách Trung Quốc tăng cường kiểm soát tiền kỹ thuật số. Ngày 15/9/2017, hai sàn giao dịch OKCoin và Huobi thông báo sẽ chấm dứt dịch vụ chuyển đổi từ tài sản kỹ thuật số sang nhân dân tệ từ cuối tháng 10 tới đây.

Bên cạnh quyết định siết chặt quản lý thị trường tiền ảo tại Trung Quốc, phần lớn các chuyên gia tài chính - ngân hàng đều đưa ra đánh giá tiêu cực về tác động của thị trường tiền ảo. Ngày 13/9, Giám đốc điều hành Ngân hàng Mỹ JPMorgan Chase - Jamie Dimon tuyên bố, sẽ sa thải bất kỳ nhân viên nào giao dịch tiền ảo Bitcoin và gọi hành vi đó là “ngu ngốc” cũng có tác động kiềm chế thị trường tiền ảo. Với tốc độ tăng giá tới 416% trong năm nay, nhiều ngân hàng trên thế giới coi Bitcoin là “trò cá cược gian lận” và nhận định, sau đợt tăng giá lạ lùng với đầy bất ngờ, thị trường sẽ bước vào giai đoạn điều chỉnh, các nhà đầu tư sẽ tìm kiếm lý do để chốt lời và thu lợi nhuận.

Tuy nhiên, giá Bitcoin lao dốc không làm nản lòng một số nhà đầu tư. Trong bối cảnh cơn sốt tiền điện tử đang tăng cao, một số nhà đầu tư vẫn kỳ vọng, các loại tiền kỹ thuật số sẽ tiếp tục phát triển mạnh trong tương lai. Một số ý kiến nghi ngờ về khả năng, lệnh cấm tại Trung Quốc sẽ được áp dụng vĩnh viễn hay chỉ là biện pháp tạm thời. Trong số này, hầu hết các chuyên gia công nghệ hàng đầu thế giới và một số doanh nghiệp thành đạt nhanh chóng trong thời gian nhắm vừa qua đều cổ vũ các đồng tiền kỹ thuật số. Hai nhóm này có chung quan điểm cho rằng, các quy định hạn chế giao dịch tiền ảo không thể gây tác động tiêu cực lên giao dịch tiền ảo trong dài hạn, và thị trường tiền ảo tiếp tục nở rộ. Giao dịch sôi động chính là nguyên nhân cơ bản thúc đẩy thị trường tiền ảo, nhưng hầu như các chuyên gia và cơ quan quản lý chưa đề cập đến yếu tố tác động này, đặc biệt là những phản ứng của các sàn giao dịch tiền ảo và nhà đầu tư khởi nghiệp.

Nhận định lạc quan về thị trường tiền ảo bắt nguồn từ thực tế diễn ra thời gian qua, khi các cơ quan quản lý bắt đầu để mắt và đang tìm kiếm cách thức để quản lý giao dịch tiền ảo, nhưng giá Bitcoin chỉ giảm nhẹ trong thời gian rất ngắn. Điều này cho thấy, thị trường tiền ảo mới ở giai đoạn phát triển ban đầu với những ưu điểm và nhược điểm nhất định nhưng chưa thể xác định được, và các cơ quan quản lý chưa thể đưa ra cách thức quản lý hiệu quả đối với thị trường này. Hiện nay, các nhà đầu tư đang trong tâm trạng phấn khích thái quá và đồng loạt hưởng hứng tham gia giao dịch tiền ảo. Bên cạnh những yếu tố thuận lợi như giao dịch ẩn danh, giao dịch tiền ảo được tiến hành 24/24, cho phép nhà đầu tư có thể tham gia vào bất kỳ thời điểm nào, tốc độ tăng giá chóng mặt và giấc mơ giàu lên nhanh chóng là yếu tố thôi thúc các nhà đầu tư.

Liên quan đến yếu tố hỗ trợ giao dịch tiền ảo, vào tháng 7/2017, Bank of America Merrill Lynch (BoAML) đã tỏ ra thận trọng về Bitcoin, khi cho rằng loại tiền ảo này sẽ gây ra quá nhiều hệ lụy, như các vụ trộm cắp và dễ bị tin tặc tấn công. Do đó, nhiều khả năng Bitcoin sẽ không đạt được vị thế là một tài sản thế chấp có thể cầm cố được. Ngày 25/7/2017, sàn giao dịch Bitcoin hàng đầu thế giới (BTC-E) đứng trước nguy cơ bị đóng cửa vĩnh viễn sau khi sàn giao dịch này bất ngờ bị Cục Điều tra liên bang Mỹ (FBI) thu giữ tên miền, và nhiều người đầu tư vào tiền ảo này tỏ ra hoang mang. Sau một tháng tạm dừng hoạt động, sàn BTC-E đã mở cửa trở lại và tuyên bố, sẽ hoàn lại một phần tiền của cho khách hàng từ những gì còn lại sau khi bị FBI tịch thu. Mặc dù người dùng ở một số nơi trên thế giới chưa truy cập được trang web này do các rào cản pháp lý, nhưng điều này đã có tác dụng hồi sức cho Bitcoin.

Sau lệnh cấm của Chính phủ Trung Quốc, các chuyên gia cho rằng, mặc dù chính phủ sẽ tiếp tục siết chặt quản lý, song những người sử dụng Bitcoin vẫn có thể giao dịch tại Trung Quốc mà không cần sàn giao dịch, quá trình này có thể sẽ chậm hơn và rủi ro thanh toán cũng sẽ gia tăng, thị trường tiền ảo tại Trung Quốc sẽ phát triển chậm lại.

Xu hướng gia tăng sự tham gia của các nhà đầu tư vào thị trường tiền ảo cũng bắt nguồn từ thực tế trên thế giới, khi tiền ảo Bitcoin đã được sử dụng để thanh toán các dịch vụ về y tế tại một số nước như Mỹ, Thụy Điển, Đan Mạch, Nhật Bản, có thể mua chung cư bằng tiền điện tử tại Dubai. Trên thực tế, việc áp dụng trong một số loại hình giao dịch trên đây bắt nguồn từ những lý do khác nhau, nhưng chỉ được áp dụng trong phạm vi và đối tượng nhất định. Điều này và những vấn đề liên quan đến tiền ảo sẽ từng bước được sáng tỏ, giúp các nhà đầu tư thấu hiểu sự khác biệt giữa tiền ảo với tiền điện tử, tiền tệ truyền thống thực tế, giữa tiền ảo và trái phiếu doanh nghiệp cũng như những loại giấy tờ có giá khác, v.v. Khi đó, tiền ảo sẽ bước vào giai đoạn phát triển theo đúng nghĩa của nó.

Mặc dù còn quá sớm để khẳng định xu hướng vận động trong thời gian tới của Bitcoin và thị trường tiền ảo nói chung, động thái can thiệp được cho là khá mạnh tay của chính phủ Trung Quốc sẽ ảnh hưởng đáng kể đến giao dịch tiền ảo trên toàn cầu.

Hoàng Thế Thỏa (Nguồn: Bloomberg, Coindesk, Reuters)