Kỷ niệm về một lớp tập huấn nghiệp vụ thời kháng chiến

 

Thi hành chủ trương của Ngân hàng Trung ương, đầu năm 1954, Ngân hàng Quốc gia Liên khu ba tổ chức tập huấn chế độ kế toán mới cho các Ngân hàng, trong đó có cả các tỉnh thuộc khu Tả ngạn. Tôi được Ngân hàng Thái Bình cử đi dự lớp tập huấn này tại Nho Quan, tỉnh Ninh Bình, là nơi làm việc của Ngân hàng Liên khu.

 

Nhận được Quyết định cử đi tập huấn, tôi phân vân, nghĩ về quãng đường sắp phải vượt qua trong khi mình vừa mới khỏi bệnh bại liệt, chân yếu, đi lại khó khăn. Cách di chuyển duy nhất để đến được lớp tập huấn là đi bộ (vào ban đêm), lội qua cánh đồng chiêm trũng mênh mông nước của tỉnh Hà Nam, rồi vượt đường số 1 do giặc Pháp tuần tra canh gác ngày đêm, để sang đất Ninh Bình. Nhưng, được tập thể động viên và với quyết tâm vượt khó để đi học, tôi chuẩn bị hành trang với 02 bộ quần áo bà ba nhuộm nâu, một ít giấy bút, đựng trong tay nải bằng vải diềm bâu cũng nhuộm nâu.

 

Ảnh minh họa: Một lớp học nghiệp vụ Ngân hàng

 

Vào một buổi sáng giữa tháng Chạp Quý Tỵ, năm dương lịch đã là tháng 1/1954, với tay nải vác vai, từ cơ quan đóng tại làng Vị Thuỷ huyện Thái Ninh, tôi đi đến cơ quan Bưu điện ở làng bên; lúc này ở cơ quan Bưu điện đã có một số cán bộ đi theo đường dây đến trước để chờ lên đường. Đến giờ xuất phát, đồng chí giao liên dẫn đường tập hợp anh chị em đi trong chuyến này (độ hơn 10 người) để phổ biến nội quy đi đường, những nơi nghỉ ở các trạm dừng chân, điều quan trọng nhất là tuyệt đối giữ bí mật, đi đêm không ai được nói chuyện, không được hút thuốc lá; đặc biệt khi lội qua vùng chiêm trũng Hà Nam trong đêm tối phải bám nhau, người đi sau phải trông người đi trước để khỏi bị lạc, khi vượt đường số 1 phải khẩn trương, trong trường hợp gặp quân địch đi tuần tra trên đường, phải tuyệt đối tuân theo hiệu lệnh của người dẫn đường.

 

Ngày đầu tiên từ nơi xuất phát đi ban ngày, tối đến vượt đường số 10 sang bên kia là làng Cổ Tiết, nay thuộc huyện Quỳnh Phụ là trạm nghỉ thứ nhất. Qua mỗi trạm nghỉ, đồng chí giao liên trạm trước bàn giao danh sách và đoàn người cho đồng chí phụ trách trạm sau. Cứ như thế, không biết là chúng tôi đã qua bao nhiêu trạm để đến được trạm cuối cùng nơi mình cần đến. Trên quãng đường đi, nơi để lại ấn tượng sâu sắc trong tôi là khi vượt sông Hồng chỗ đò ngang bến Nhật Tảo thuộc huyện Hưng Nhân, Thái Bình, sang bên kia là cầu Không Vĩnh Trụ thuộc tỉnh Hà Nam, nơi buôn bán sầm uất vào ban đêm. Rồi, đến đoạn lội ruộng chiêm trũng Hà Nam để vượt đường số 1 sang Ninh Bình.

 

Ai đã đi qua đường dây giao liên thời chiến, mới thấy tổ chức giao liên trong kháng chiến quan trọng và cần thiết biết bao. Nhờ đây mà cán bộ, bộ đội mới di chuyển được từ nơi này đến nơi khác được an toàn, công văn giấy tờ chỉ đạo từ trên xuống, báo cáo thỉnh thị từ dưới lên được thông suốt, ví như mạch máu trong con người được lưu thông. Những cán bộ giao liên đã góp phần xứng đáng vào thắng lợi vẻ vang của cuộc kháng chiến.

Cuối cùng, qua gần 10 ngày đi cùng đường dây giao liên, tôi đã đến được, trạm Nho Quan, tỉnh Ninh Bình, là trạm cuối cùng của cuộc hành trình. Đồng chí cán bộ trạm đã vẽ cho tôi đường đến Ngân hàng Liên khu Ba, còn khoảng 3, 4 km đường đồi, cứ theo lối mòn mà đi.

 

Tôi đến Ngân hàng Liên Khu vào buổi chiều gần tối, sau khi đã đi qua quãng đồi thấp, hai bên lối mòn là cỏ dại. Cơ quan Ngân hàng ở khu vực dân cư người dân tộc Mường. Đến nơi đã thấy có nhiều anh em đến trước. Vài ngày sau đó, còn nhiều người từ các tỉnh tiếp tục đến. Chúng tôi được bố trí ở nhà sàn của đồng bào Mường, sáng dậy ra suối chảy róc rách cạnh nhà sàn đánh răng rửa mặt.

 

Vào ngày làm việc đầu tiên, đồng chí Phạm Quốc Dân, Giám đốc Ngân hàng Liên Khu gặp gỡ anh chị em, căn dặn học tập tiếp thu tốt chế độ mới để về áp dụng tại địa phương. Đồng chí còn phổ biền tình hình sắp tới sẽ có rất nhiều triển vọng về quân sự và ngoại giao. Chúng tôi không biết được rằng chỉ vài tháng sau đó chiến dịch bao vây và tấn công tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ sẽ được mở và Hội nghị Quốc tế về chấm dứt chiến tranh, lập lại hoà bình ở Đông Dương sẽ bắt đầu.

 

Vào những ngày đầu của lớp tập huấn, chúng tôi được học tập về công tác tín dụng phục vụ lưu thông hàng hoá giữa vùng tự do và vùng tạm chiếm, nghiệp vụ tín dụng xuất khẩu, cho vay phục hồi sản xuất ở vùng mới giải phóng, công tác chỉ đạo tỷ giá trong cuộc đấu tranh tiền tệ với địch. Về công tác kế toán thì được tập huấn về phương pháp hạch toán chung của ngành Ngân hàng, mà khi ở địa phương vùng địch hậu chưa sử dụng đến.

 

Hết đợt tập huấn, chúng tôi lại ra trạm giao liên, tỉnh nào về tỉnh ấy. Lại những thủ tục và hành trình theo đúng khi đi, nhưng theo chiều ngược lại, ai nấy đều cảm thấy khi về đi có vẻ nhanh hơn. Riêng tôi, đang ở trong giấc mơ, không nghĩ mình lại có thể vượt qua được quãng đường dài như thế. Chắc chắn một điều, lòng quyết tâm và tinh thần trách nhiệm đã cho tôi nghị lực để khắc phục được những khó khăn do di chứng bại liệt ở đôi chân, với gần 20 ngày đi bộ lội sông, lội ruộng chiêm trũng để đến được với lớp học, về đến nơi an toàn.

 

Phạm Trí Phú