1. Tên Đề tài: Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến hoạt động quản trị rủi ro của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam
Mã số: ĐTNH.017/23
2. Tổ chức chủ trì thực hiện: Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM.
3. Chủ nhiệm và các thành viên tham gia:
- Cá nhân chủ trì Đề tài: PGS.TS. Phạm Thị Tuyết Trinh - Phó Trưởng khoa Khoa Kinh tế quốc tế, Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh.
- Thư ký Đề tài: TS. Bùi Thị Thiện Mỹ - Giảng viên, Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh.
- Các thành viên tham gia:
1. TS. Nguyễn Thị Hồng Vinh - Giảng viên, Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh.
2. ThS. Nguyễn Thị Hương Giang - Kiểm soát viên, Ngân hàng Nhà nước Khu vực 1.
3. ThS. Ngô Trung Hưng - Thanh tra viên, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
4. ThS. Lê Thị Hải Hà - Chuyên viên, Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
5. ThS. Lê Hồng Nhung - Chuyên viên, Ban Kế hoạch - Tài chính, Cổng thông tin điện tử Chính phủ, Văn phòng Chính phủ.
6. CN. Trần Thanh Nghị - Trưởng phòng, Văn phòng Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
7. CN. Trần Thị Thơm - Thanh tra viên, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
8. ThS. Nguyễn Thị Thuý Vân - Chuyên viên, Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam.
4. Thời gian bắt đầu và thời gian kết thúc:
- Thời gian bắt đầu: Tháng 12/2023
- Thời gian kết thúc: Tháng 3/2025
5. Kinh phí thực hiện: 210 triệu đồng.
6. Kết quả thực hiện: Giỏi
7. Các nội dung chính:
- Cơ sở lý thuyết về rủi ro biến đổi khí hậu và quản trị rủi ro biến đổi khí hậu trong hoạt động ngân hàng
- Ảnh hưởng của rủi ro biến đổi khí hậu đến rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại việt nam
- Quản trị rủi ro biến đổi khí hậu tại các ngân hàng thương mại việt nam
8. Mô tả tóm tắt:
Nhằm phân tích ảnh hưởng của biến đổi khí hậu (BĐKH) đến hoạt động kinh doanh và hoạt động quản trị rủi ro BĐKH của ngân hàng thương mại (NHTM) Việt Nam; từ đó đưa ra các giải pháp, khuyến nghị đối với hoạt động quản trị rủi ro BĐKH của các NHTM Việt Nam; đề tài ĐTNH.017/23 đã triển khai các nội dung nghiên cứu cụ thể sau:
Chương 1 giới thiệu tổng quan về nghiên cứu với các nội dung về lý do thực hiện nghiên cứu, mục tiêu và câu hỏi của nghiên cứu, phạm vi của nghiên cứu, các phương pháp được sử dụng, qui trình thực hiện nghiên cứu, các đóng góp về thực tiễn và học thuật cũng như những hạn chế của nghiên cứu mà các nghiên cứu sau có thể cải thiện.
Chương 2 trình bày những khái niệm cơ bản về BĐKH, rủi ro BĐKH và các rủi ro chủ yếu trong hoạt động ngân hàng trong đó tập trung vào RRTD. Hai nguồn tác nhân của rủi ro BĐKH trong lĩnh vực tài chính nói chung và hoạt động ngân hàng nói riêng là rủi ro vật chất và rủi ro chuyển đổi cũng được phân tích. Cơ chế tác động của rủi ro vật chất và rủi ro chuyển đổi đến các rủi ro chủ yếu của NHTM được cho thấy qua kênh vi mô và kênh vĩ mô, làm cơ sở lý luận quan trọng cho việc quản trị rủi ro BĐKH. Mặc dù quản trị rủi ro BĐKH vẫn còn là vấn đề mới trong hoạt động ngân hàng, ECB đã tiên phong trong việc đưa ra các hướng dẫn cụ thể cho các định chế tài chính thành viên. Kinh nghiệm của các NHTM trên thế giới cũng đã cho thấy các ngân hàng đã đưa các vấn đề BĐKH vào hoạt động kinh doanh và đã triển khái các chính sách đánh giá rủi ro BĐKH, các mô hình đánh giá RRTD. Ở khía cạnh nghiên cứu, nghiên cứu về rủi ro BĐKH trong hoạt động của NHTM đang được thực hiện theo hai hướng: (i) Hướng thứ nhất đo lường và phân tích ảnh hưởng của rủi ro BĐKH đến hoạt động NHTM; (ii) Hướng thứ hai xem xét rủi ro BĐKH trong hoạt động NHTM ở góc độ quản trị công ty và phân tích khả năng thích ứng của các NHTM.
Chương 3 xây dựng mô hình nghiên cứu ảnh hưởng của rủi ro BĐKH đến RRTD của các NHTM Việt Nam. Mô hình hồi qui RRTD được phát triển có các biến giải thích là rủi ro vật chất và rủi ro chuyển đổi, các biến kiểm soát gồm biến đặc trưng riêng của ngân hàng và biến vĩ mô. Rủi ro vật chất được đo lường qua chỉ tiêu phát thải khí các-bon đại diện cho rủi ro phát thải và chỉ tiêu nhiệt độ bề mặt trung bình đại diện cho rủi ro thảm hoạ. Rủi ro chuyển đổi được đo lường bằng tỷ lệ cho vay các hoạt động kinh tế có liên quan đến chính sách khí hậu. Sử dụng dữ liệu của 23 NHTM Việt Nam trong giai đoạn 2015-2023, nghiên cứu đã cho thấy sự gia tăng rủi ro vật chất và rủi ro chuyển đổi làm tăng RRTD của NHTM, khẳng định cho tác động của rủi ro BĐKH đến RRTD.
Chương 4 phân tích quản trị rủi ro BĐKH trong hoạt động cấp tín dụng của các NHTM Việt Nam trong bối cảnh của khung pháp lý liên quan đến BĐKH tại Việt Nam. Hai phương pháp được sử đụng để phân tích bao gồm: (i) Phân tích nội dung và chủ đề từ thông tin trên các báo cáo hàng năm của NHTM để thấy được quan điểm quản trị rủi ro liên quan đến khí hậu và môi trường từ góc độ bên ngoài; (ii) Phỏng vấn bán cấu trúc với các lãnh đạo bộ phận quản lý rủi ro và bộ phận tín dụng tại các NHTM để phân tích cách thức quản lý rủi ro này từ góc độ phương pháp. Kết quả nghiên cứu cho thấy các NHTM chủ yếu tiếp cận quản trị rủi ro liên quan đến khí hậu và môi trường ở góc độ trách nhiệm xã hội. Các NHTM đã thực hiện quản lý rủi ro liên quan đến khí hậu và môi trường theo TT17. Tuy nhiên, các NHTM chưa thực hiện quản lý rủi ro BĐKH theo tác nhân rủi ro vật chất và rủi ro chuyển đổi trên toàn bộ danh mục cho vay, cũng chưa thực hiện quản lý rủi ro này một cách đầy đủ với những đánh giá hướng tới tương lai.
Chương 5 đúc kết các kết luận luận của nghiên cứu và đề xuất các khuyến nghị chính sách cho các NHTM liên quan đến quản trị rủi ro BĐKH trong hoạt động cấp tín dụng. Các khuyến nghị chính sách được đưa ra cho NHNN, chính phủ và các bộ ngành, và NHTM. Đối với NHTM các khuyến nghị bao gồm: (i) Tiếp cận rủi ro BĐKH ở góc độ rủi ro tài chính; (ii) Đưa các vấn đề về khí hậu vào mô hình và chiến lược kinh doanh trên cơ sở cập nhật thường xuyên các mục tiêu khí hậu được thống nhất ở phạm vi toàn cầu, khu vực và Việt Nam; (iii) Hoàn thiện khuôn khổ quản trị và khẩu vị rủi ro liên quan đến rủi ro khí hậu ở khía cạnh mục tiêu cụ thể, vai trò của ban giám đốc, khác định cụ thể khẩu vị rủi ro, báo cáo nội bộ về hồ sơ rủi ro khí hậu; (iv) Phát triển các công cụ và phương pháp quản lý rủi ro . (v) Tăng cường công bố thông tin về quản trị rủi ro khí hậu ở các khía cạnh quản trị, chiến lược, quản lý rủi ro, và số liệu và mục tiêu.