Phát biểu tại Ủy ban Kinh tế và Tiền tệ của Nghị viện châu Âu ngày 06/10/2025, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) Christine Lagarde đưa ra hai thông điệp song hành nhưng đầy thách thức, đó là quá trình giảm phát đã kết thúc và châu Âu cần hành động để đồng euro trở thành một đồng tiền toàn cầu thực thụ.
Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)
Cả hai mục tiêu này - ổn định giá cả và tăng cường vị thế quốc tế của đồng tiền chung - đang gắn chặt với nhau hơn bao giờ hết, trong bối cảnh cấu trúc thương mại toàn cầu dịch chuyển, cạnh tranh địa chính trị gia tăng, và chính châu Âu đang tìm lại động lực tăng trưởng sau một thập niên khủng hoảng chồng chất.
Từ giai đoạn “điều chỉnh” sang “ổn định có điều kiện”
Sau gần ba năm vật lộn với cú sốc lạm phát toàn cầu hậu đại dịch Covid-19, ECB hiện đã bước vào giai đoạn “hậu giảm phát”. Lạm phát Khu vực đồng Euro đã hạ nhiệt về quanh mức mục tiêu 2%, cho phép Hội đồng Thống đốc quyết định giữ nguyên lãi suất chính sách trong cuộc họp gần nhất.
Theo bà Christine Lagarde, “quá trình giảm phát đã kết thúc”. Dù vậy, thông điệp của bà không mang màu sắc chiến thắng mà là sự thận trọng được đo lường kỹ lưỡng: ECB sẽ tiếp tục điều hành theo hướng “data-dependent” (phụ thuộc dữ liệu) và không cam kết trước lộ trình lãi suất.
Trong “ngôn ngữ” của các ngân hàng trung ương, đây là một dạng “ổn định có điều kiện”: ECB tin rằng mặt bằng giá cả đã được kiểm soát, song vẫn cảnh giác trước những rủi ro mới, đặc biệt là căng thẳng thương mại và bất ổn địa chính trị, vốn có thể đảo chiều kỳ vọng lạm phát nhanh chóng.
Điều đáng chú ý là trong khi lạm phát tổng thể tháng 9/2025 ở mức 2,2%, lạm phát cơ bản - loại trừ năng lượng và thực phẩm - vẫn ở 2,3%, cho thấy áp lực giá vẫn chưa hoàn toàn tan biến. ECB dự báo lạm phát trung bình sẽ duy trì quanh 2,1% năm 2025, giảm nhẹ còn 1,7% năm 2026.
Về tăng trưởng, nền kinh tế Khu vực đồng Euro vẫn chứng tỏ sức chống chịu đáng kể. Nhu cầu tiêu dùng và đầu tư - được hỗ trợ bởi chính sách tiền tệ nới lỏng trước đó và chi tiêu công cho hạ tầng, quốc phòng - đã giúp GDP tăng 0,7% trong nửa đầu năm. Dù xuất khẩu bị kìm hãm bởi đồng Euro mạnh và các hàng rào thuế mới, ECB vẫn dự báo tăng trưởng sẽ đạt 1,2% năm 2025, phản ánh “một nền tảng ổn định dù còn yếu”.
Như vậy, ECB đang ở giữa điểm cân bằng khó xử: Giữ chính sách vừa đủ chặt để kiểm soát lạm phát, nhưng không quá cứng rắn để bóp nghẹt tăng trưởng. Đó là một bài toán tinh tế và cũng là thách thức mà bà Christine Lagarde từng gọi là “nghệ thuật điều tiết kỳ vọng”.
Đồng Euro trên trường quốc tế: Cơ hội từ biến động toàn cầu
Theo bà Christine Lagarde, sau hơn hai thập niên ra đời, đồng Euro đã khẳng định vị thế là đồng tiền được sử dụng nhiều thứ hai thế giới, chỉ sau USD. Tuy nhiên, Chủ tịch ECB cảnh báo rằng “không có vị thế nào được bảo đảm vĩnh viễn”, đặc biệt trong một thế giới đang phân mảnh, nơi thương mại, công nghệ và an ninh ngày càng gắn với yếu tố địa chính trị.
Bà nhấn mạnh, thế giới đang ở trong “một giai đoạn chuyển đổi địa kinh tế” và đây chính là cơ hội để châu Âu xây dựng lại vị thế của Euro như một đồng tiền neo ổn định và đáng tin cậy toàn cầu.
Tăng vai trò quốc tế của euro không chỉ mang ý nghĩa biểu tượng. Về kinh tế, việc mở rộng sử dụng Euro trong thương mại và tài chính quốc tế sẽ giúp giảm chi phí giao dịch, hạn chế rủi ro tỷ giá, và tạo thêm cầu cho tài sản định danh bằng Euro. Điều này có thể mang lại “đặc quyền xa xỉ” (exorbitant privilege) tương tự như đồng USD từng được hưởng tức khả năng vay rẻ hơn và hưởng lợi từ nhu cầu quốc tế đối với trái phiếu công.
Tuy nhiên, Chủ tịch ECB Christine Lagarde cũng thừa nhận rằng để đạt được điều đó, châu Âu nỗ lực hơn nữa củng cố nền tảng kinh tế, thể chế và địa chính trị của mình.
Ba trụ cột cho một đồng euro mạnh
Bà Christine Lagarde phác họa ba hướng hành động then chốt để đồng Euro có thể trở thành một “neo niềm tin toàn cầu”:
Thứ nhất, trụ cột kinh tế - củng cố tăng trưởng và thị trường chung. Hoàn thiện Thị trường chung (Single Market) và tiến tới Liên minh tiết kiệm - đầu tư (Savings and Investment Union) là điều kiện tiên quyết. Một thị trường vốn sâu rộng hơn sẽ cho phép các dòng vốn trong Liên minh châu Âu (EU) lưu thông hiệu quả hơn, giảm phụ thuộc vào vốn Mỹ.
Bà cũng gợi mở khả năng tài trợ chung cho các hàng hóa công như quốc phòng, tạo ra nguồn nợ công EU an toàn và thanh khoản cao, qua đó hình thành nền tảng cho một “tài sản chuẩn” tương tự trái phiếu Kho bạc Mỹ.
Thứ hai, trụ cột thể chế - bảo vệ niềm tin và tính độc lập. Niềm tin của nhà đầu tư vào đồng Euro gắn liền với pháp quyền, kỷ luật tài khóa và độc lập của ECB. Những cuộc khủng hoảng niềm tin, từ Hy Lạp 2011 đến tranh luận ngân sách Italy, đã cho thấy niềm tin này mong manh thế nào. Do đó, củng cố khuôn khổ thể chế là điều kiện bắt buộc để euro có thể sánh vai với USD.
Thứ ba, trụ cột địa chính trị - duy trì thương mại mở và đầu tư cho an ninh. Trong thế giới phân cực, nơi “kinh tế được vũ khí hóa”, châu Âu phải vừa giữ cánh cửa thương mại mở, vừa đầu tư mạnh cho quốc phòng để duy trì quyền tự chủ chiến lược. Một châu Âu an toàn và có ảnh hưởng chính trị lớn hơn cũng sẽ tạo niềm tin cho đồng tiền của mình.
Vai trò của ECB: Người bảo trợ ổn định và đổi mới
Để phát huy vai trò của ECB, bà Christine Lagarde nhấn mạnh các sáng kiến nhằm mục tiêu ECB không chỉ là người gác cổng lạm phát mà còn là người bảo trợ cho hạ tầng tài chính của châu Âu. Cụ thể:
Một là, mở rộng đường hoán đổi và repo bằng Euro cho các đối tác quốc tế, giúp phòng ngừa khan hiếm thanh khoản và khuyến khích sử dụng Euro trong thanh toán.
Hai là, thúc đẩy công nghệ sổ cái phân tán (DLT) để tăng hiệu quả thanh toán bằng tiền ngân hàng trung ương, hỗ trợ phát triển thị trường vốn kỹ thuật số.
Ba là, phát triển đồng Euro kỹ thuật số (digital euro) nhằm tăng cường thanh toán xuyên biên giới và củng cố niềm tin vào hạ tầng tài chính châu Âu.
Những nỗ lực này, theo bà, không nhằm cạnh tranh với các đồng tiền khác mà để tạo điều kiện cho đồng euro “phát huy toàn bộ tiềm năng của nó” trong một thế giới số hóa và phi biên giới.
Hàm ý chính sách: Giữ thăng bằng trong một thế giới bất định
Bài phát biểu của Lagarde phản ánh một giai đoạn chuyển giao của chính sách tiền tệ châu Âu từ “chống lạm phát bằng mọi giá” sang “duy trì ổn định với tầm nhìn chiến lược”.
Với việc lạm phát đã quay về vùng mục tiêu, ECB có thể tạm dừng siết chính sách, song không thể quay lại nới lỏng mạnh mẽ. Giữ lãi suất ổn định trong ngắn hạn là lựa chọn hợp lý để bảo toàn tính trung lập của chính sách trong khi chờ đợi tín hiệu chắc chắn hơn về tăng trưởng và tiền lương.
Trong trung hạn, ECB sẽ cần phối hợp chặt chẽ hơn với chính sách tài khóa của EU. Các khoản đầu tư công quy mô lớn từ hạ tầng, chuyển đổi xanh đến quốc phòng sẽ quyết định liệu Khu vực đồng Euro có thể duy trì tăng trưởng mà không tạo áp lực lạm phát mới hay không.
Về dài hạn, tầm nhìn “quốc tế hóa đồng Euro” mà bà Christine Lagarde đề xuất mang ý nghĩa chiến lược. Đó là, nó không chỉ là bài toán tiền tệ, mà là một dự án to lớn của toàn châu Âu. Nếu đồng euro muốn trở thành “neo niềm tin toàn cầu”, EU phải chứng minh rằng họ có thể đoàn kết, hành động và đầu tư như một thực thể thống nhất, thay vì chỉ là một liên minh kinh tế lỏng lẻo.
Có thể thấy, giữa một thế giới đang tái định hình, ECB phải đồng thời thực hiện hai mục tiêu, đó là duy trì ổn định giá cả nội khối và tạo nền tảng cho sức mạnh tiền tệ ở tầm quốc tế. Hai mục tiêu ấy tưởng như khác biệt, nhưng thực ra là hai mặt của cùng một đồng tiền - theo cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Một châu Âu ổn định về kinh tế sẽ khiến đồng Euro đáng tin cậy hơn và một đồng Euro mạnh trên trường quốc tế sẽ củng cố ngược lại năng lực tự chủ chính sách của châu Âu.
Tài liệu tham khảo:
1. “Hearing of the Committee on Economic and Monetary Affairs of the European Parliament”: a speech by Christine Lagarde, President of the ECB, at the Hearing of the Committee on Economic and Monetary Affairs of the European Parliament on 6/10/2025.
2. “Turning openness into strength: the moment of the euro”: a speech by Christine Lagarde, President of the ECB, at Business France event 'Business en Européens' in Paris, France on 7/10/2025.
Minh Châu