Ngày 16/7, tại Hà Nội, Diễn đàn Nhân lực ngành ngân hàng trước làn sóng công nghệ với chủ đề “Ngân hàng thời đại số: Đổi mới mô hình và tái cấu trúc nhân lực” do Tạp chí Một Thế Giới phối hợp Thời báo Ngân hàng tổ chức. Chủ trì Diễn đàn có Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) Phạm Tiến Dũng.
Phó Thống đốc NHNN Phạm Tiến Dũng phát biểu khai mạc Diễn đàn
Cùng tham dự và chủ trì Diễn đàn có Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy. Bên cạnh đó, diễn đàn còn có sự tham dự của đại diện lãnh đạo các cục vụ của NHNN, Bộ Khoa học và Công nghệ; đại diện một số trường đại học trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng, các chuyên gia kinh tế…
Song hành kiến thức giữa ngân hàng và công nghệ
Chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu, ngành Ngân hàng Việt Nam không đứng ngoài cuộc mà đang trở thành lực lượng tiên phong trong công cuộc chuyển mình. Ngành Ngân hàng đang đặt ra những bước tiến chiến lược trong việc xây dựng hệ sinh thái số thông minh, đồng thời tái cấu trúc toàn diện mô hình hoạt động và nhân lực để thích nghi với thời đại công nghệ cũng như hướng đến hệ sinh thái số thông minh - tầm nhìn chiến lược trong kỷ nguyên mới.
Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng khẳng định, nhân lực ngành Ngân hàng đã dịch chuyển. Trước đây, đa số là nhân viên ngân hàng tiếp xúc với khách hàng thì ngày nay đã không còn bộ phận nhân lực này; không còn nhân lực nào có nhiệm vụ đọc chứng từ…Dịch vụ ngân hàng đã hầu hết chuyển sang tự động.
Ngoài ra, 2 năm gần đây, NHNN đều tổ chức Hội nghị với tiêu đề hệ sinh thái số, năm nay là hệ sinh thái số thông minh. Ngân hàng không còn đứng riêng một mình, trong app ngân hàng đã mua được vé máy bay, đã xem được phương thức di chuyển của xe taxi. Điều này cho thấy hệ sinh thái, tính kết nối, tích hợp, tính liên thông giữa ngành Ngân hàng với các ngành khác đang ở mức độ rất cao.
Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng trao đổi cùng với các đại biểu tại Diễn đàn
Những thay đổi tiếp theo có thể thấy, là tài sản ảo, hợp đồng thông minh ra đời, chữ ký điện tử được áp dụng mạnh mẽ, thay đổi thói quen, cách thức xử lý trong hoạt động ngân hàng.
Không chỉ đối với các dịch vụ, nhiều ngân hàng hiện nay đang coi rủi ro về công nghệ thông tin tương tự như rủi ro về tín dụng, như vậy sẽ hình thành nên một hệ thống quản lý rủi ro rất khác, quản lý rủi ro, ứng xử rủi ro; rủi ro trên không gian mạng nhiều nên cách ứng xử sẽ khác, bao trùm lên đó là an ninh an toàn công nghệ thông tin.
Với những thay đổi trên đòi hỏi ngành Ngân hàng phải tái cấu trúc quy trình, nhiệm vụ theo hướng ứng úng dụng công nghệ thông minh. Người làm ngân hàng phải có sự am hiểu về nghiệp vụ và công nghệ ngân hàng. Hai kĩ năng này đi cùng nhau để xây dựng quy trình, nghiệp vụ số. Ngân hàng nào không làm được việc này thì không thể tham gia “cuộc chơi” và như thế đã hình thành nên một đội ngũ ngân hàng mới, Phó Thống đốc nhấn mạnh.
Hiện nay, hạ tầng phục vụ chuyển đổi số ngành Ngân hàng được chú trọng đầu tư, nâng cấp, phát triển. Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng xử lý bình quân 820 nghìn tỷ đồng mỗi ngày. Hệ thống chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử xử lý 26 triệu giao dịch mỗi ngày. Theo NHNN, đến nay, có gần 87% người Việt Nam trưởng thành có tài khoản ngân hàng. Giá trị thanh toán không dùng tiền mặt gấp 25 lần GDP. 5 tháng đầu năm 2025, các giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt tăng trưởng mạnh mẽ, đặc biệt là giao dịch qua mã QR tăng tới 78,09% về số lượng và 216,24% về giá trị.
Hầu hết dịch vụ ngân hàng cơ bản đã được thực hiện trên kênh số, nhiều ngân hàng đạt tỷ lệ khoảng 95% giao dịch thực hiện trên kênh số. Nhiều nghiệp vụ cơ bản đã được số hóa hoàn toàn 100% (tiền gửi tiết kiệm, tiền gửi có kỳ hạn, mở và sử dụng tài khoản thanh toán, mở thẻ ngân hàng, ví điện tử, chuyển tiền, cho vay...). Hệ sinh thái số, thanh toán số đã được thiết lập kết nối giữa dịch vụ ngân hàng với nhiều dịch vụ khác trong nền kinh tế để cung ứng trải nghiệm liền mạch cho khách hàng.
Toàn cảnh Diễn đàn
Hóa giải "cơn khát" nhân lực
Trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ như vậy, vấn đề nhân lực cho ngành Ngân hàng cũng được đặt ra. Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng nhấn mạnh, “chưa bao giờ ngành Ngân hàng khát nhân lực am hiểu về công nghệ thông tin của Ngành như hiện nay”. Vấn đề này càng trở nên thách thức khi trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn, blockchain và điện toán đám mây đang tạo ra những chuyển dịch mạnh mẽ trong vận hành ngân hàng. Blockchain làm thay đổi cấu trúc quản lý dữ liệu, bảo mật và giao dịch, giảm thiểu rủi ro và chi phí vận hành. Tự động hóa (RPA) đang thay thế hàng loạt vị trí truyền thống như giao dịch viên, kiểm soát nội bộ, thẩm định tín dụng.
Ông Trần Văn Tùng, Chủ tịch Hội Thông tin Khoa học và Công nghệ Việt Nam khẳng định, đây là một thực tế mà ngành Ngân hàng buộc phải đối mặt và thích nghi. Một trong những giải pháp quan trọng và cần tập trung ngay từ bây giờ là đào tạo và đào tạo lại đội ngũ nhân sự ngành ngân hàng. Chúng ta cần trang bị cho họ những kiến thức mới, kỹ năng số, hiểu biết về công nghệ như AI, để họ có thể làm chủ, sử dụng hiệu quả các công cụ số – ví dụ như chatbot, hệ thống phân tích dữ liệu – nhằm phục vụ tốt hơn cho nghiệp vụ của mình.
Việc đào tạo này cần được đưa vào chương trình của các cơ sở đào tạo như Học viện Ngân hàng, các trường đại học có đào tạo chuyên ngành tài chính - ngân hàng. Đồng thời, các ngân hàng cũng cần chủ động cử cán bộ đi học, đi bồi dưỡng để cập nhật kiến thức mới, ông Trần Văn Tùng chia sẻ.
Bà Phạm Thị Hoàng Anh, Phó Giám đốc Phụ trách Học viện Ngân hàng cho biết, để đáp ứng xu thế, ngành Ngân hàng tích cực nâng cao năng lực số cho cán bộ. Số lượt cán bộ của các ngân hàng được bồi dưỡng về chuyển đổi số, công nghệ, trí tuệ nhân tạo từ năm 2022 đến nay tăng mạnh. Thực hiện nhiệm vụ đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành Ngân hàng và đất nước, Học viện Ngân hàng là trường đại học tiên phong ở Việt Nam ban hành chuẩn đầu ra “Năng lực số” - bắt buộc với 100% người học.
Tuy nhiên, nhu cầu tuyển dụng nhân lực số của ngành Ngân hàng luôn ở mức cao, yêu cầu cần có ngay lượng nhân lực chất lượng, đáp ứng nhu cầu này là rất thách thức. Do đó, Học viện Ngân hàng xác định tiếp tục hoàn thiện hệ sinh thái dạy học số, nâng cấp hạ tầng công nghệ, tăng cường năng lực số và mở rộng hợp tác; xây dựng môi trường học tập số hóa toàn diện, phát triển các chương trình đào tạo liên ngành về Fintech, AI và khoa học dữ liệu… bà Phạm Thị Hoàng Anh khẳng định.
Một cá nhân, một tổ chức khó có thể hoàn thành những mục tiêu lớn, do đó Phó giám đốc Học viện Ngân hàng cũng mong rằng, nhân lực số của Ngành sẽ có sự tham gia của các bên liên quan. Trong đó, cần ban hành Khung năng lực số ngành Ngân hàng; tăng cường hỗ trợ kinh phí và cơ sở vật chất từ NHNN để đầu tư cho công tác đào tạo nhân lực đặc thù này. Đồng thời, tăng cường hợp tác theo mô hình “ba nhà” bao gồm NHNN, Học viện Ngân hàng và các tập đoàn công nghệ/tổ chức tài chính để phát triển, tổ chức triển khai các chương trình đào tạo chuyên sâu.
Bên cạnh đó, các tổ chức tín dụng, doanh nghiệp trong lĩnh vực ngân hàng cũng cần chủ động trong việc xác định nhu cầu và đặt hàng đào tạo; tham gia vào quá trình xây dựng/cập nhập chương trình. Tạo điều kiện thuận lợi cho sinh viên có cơ hội thực tập, làm việc trong môi trường thực tế để tích lũy kinh nghiệm; phối hợp các cơ sở đào tạo thiết kế các chương trình đào tạo nâng cao kỹ năng công nghệ cho đội ngũ nhân sự.
Hương Giang