Cuối tuần qua, Văn phòng Chủ tịch nước đã tổ chức họp báo công bố lệnh của Chủ tịch nước về các bộ Luật đã được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 4, trong đó có Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022 (có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/3/2023, thay thế Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2012).
Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022:
Hướng tới chuẩn mực quốc tế, giảm thiểu rủi ro
Nguyễn Vũ
Cuối tuần qua, Văn phòng Chủ tịch nước đã tổ chức họp báo công bố lệnh của Chủ tịch nước về các bộ Luật đã được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 4, trong đó có Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022 (có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/3/2023, thay thế Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2012).
Tại buổi họp báo, Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Kim Anh cho biết, việc xây dựng Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022 nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập của Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2012, góp phần nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống rửa tiền, xây dựng hệ thống pháp luật về phòng, chống rửa tiền phù hợp với các yêu cầu, chuẩn mực quốc tế về phòng, chống rửa tiền. Theo chia sẻ của Phó Thống đốc, Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022 được xây dựng trên quan điểm thể chế hóa các quan điểm, đường lối của Đảng, Nhà nước đối với công tác phòng, chống rửa tiền, đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất với các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan. Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022 cũng kế thừa các quy định vẫn còn phù hợp của Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2012, đồng thời khắc phục các vướng mắc, bất cập của các quy định hiện hành, đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong hoạt động phòng, chống rửa tiền. Bên cạnh đó, Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022 cũng tham khảo, cụ thể hóa các chuẩn mực quốc tế về phòng, chống rửa tiền trên cơ sở phù hợp với các điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam.
Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Kim Anh chia sẻ thêm: Luật số 14/2022/QH15 Phòng, chống rửa tiền năm 2022 được kết cấu gồm 4 Chương 66 Điều, giảm 1 Chương và tăng 16 Điều so với Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2012, trong đó có nhiều nội dung mới. Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022 kế thừa quy định về đối tượng báo cáo tại Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2012. Bên cạnh đó, Luật sửa đổi, bổ sung một số nội dung về đối tượng báo cáo. Cụ thể, sửa đổi, bổ sung tên gọi của một số hoạt động của đối tượng báo cáo (các hoạt động trong lĩnh vực chứng khoán, bảo hiểm, kinh doanh bất động sản, kinh doanh trò chơi có thưởng...) phù hợp với quy định pháp luật hiện hành và nội hàm khái niệm theo khuyến nghị của tổ chức quốc tế; bổ sung đối tượng báo cáo là các tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán trên cơ sở luật hóa quy định về đối tượng này tại Nghị định số 116/2013/NĐ-CP (đã được sửa đổi, bổ sung)…
Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022 bổ sung quy định về việc đánh giá, cập nhật rủi ro quốc gia về rửa tiền. Theo đó, định kỳ 5 năm, NHNN chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan thực hiện đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền, trình Chính phủ phê duyệt. Các bộ, ngành liên quan có trách nhiệm thực hiện cập nhật rủi ro về rửa tiền dựa trên việc triển khai kế hoạch thực hiện sau đánh giá hoặc khi có các rủi ro phát sinh thuộc phạm vi quản lý của bộ, ngành gửi NHNN tổng hợp trình Chính phủ phê duyệt. Chính phủ sẽ quy định chi tiết về nguyên tắc, tiêu chí, phương pháp đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền. Về trách nhiệm đánh giá rủi ro về rửa tiền của đối tượng báo cáo: đối tượng báo cáo phải xây dựng quy trình quản lý rủi ro về rửa tiền, trong đó có nội dung về việc phân loại khách hàng theo mức độ rủi ro thấp, trung bình, cao; và các biện pháp áp dụng tương ứng với các mức độ rủi ro về rửa tiền. Thống đốc NHNN sẽ quy định tiêu chí, phương pháp đánh giá rủi ro về rửa tiền của đối tượng báo cáo...
Về nhận biết khách hàng, Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022 quy định cụ thể hơn về thông tin nhận biết khách hàng; bổ sung quy định đối tượng báo cáo có thể khai thác thông tin trong các cơ sở dữ liệu quốc gia theo quy định pháp luật để đối chiếu, xác minh thông tin do khách hàng cung cấp...
Ghi nhận nhiều thay đổi thiết thực tại Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022, tuy nhiên cũng có ý kiến băn khoăn về sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế số với sự xuất hiện của nhiều công nghệ tiên tiến, hiện đại sẽ tiếp tục phát sinh các hoạt động có nguy cơ bị lạm dụng để rửa tiền… Vậy Luật Phòng, chống rửa tiền có các quy định để đảm bảo phòng, chống rửa tiền đối với những hoạt động này hay không?
Trả lời câu hỏi này, Vụ trưởng Vụ Pháp chế NHNN Tạ Quang Đôn cho biết, Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022 đã có các quy định bao quát các hoạt động phát sinh trong tương lai. Cụ thể, khoản 3 Điều 4 Luật Phòng, chống rửa tiền quy định: giao Chính phủ quy định các hoạt động mới phát sinh có rủi ro về rửa tiền của đối tượng báo cáo ngoài các hoạt động cụ thể được quy định tại Luật sau khi được sự đồng ý của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Đồng thời, tại khoản 1 Điều 7 Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022 cũng đã bổ sung quy định việc đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền được thực hiện đối với cả hoạt động mới phát sinh có thể có rủi ro về rửa tiền. Các quy định này là cơ sở để các cơ quan quản lý rà soát, đánh giá mức độ rủi ro về rửa tiền đối với các hoạt động mới phát sinh để đề xuất Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép bổ sung thêm hoạt động của đối tượng báo cáo, tạo sự chủ động và đảm bảo quy định của Luật theo kịp tình hình thực tiễn.
Về kế hoạch triển khai khi Luật Phòng, chống rửa tiền có hiệu lực từ 01/3/2023, Vụ trưởng Vụ Pháp chế NHNN Tạ Quang Đôn cho biết, NHNN đang phối hợp với Bộ Tư pháp và các cơ quan có liên quan khẩn trương thực hiện trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Danh mục và phân công cơ quan chủ trì soạn thảo văn bản quy định chi tiết các Luật, Nghị quyết được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 4. Trong đó, đối với Luật Phòng, chống rửa tiền, dự kiến sẽ có 03 văn bản quy định chi tiết: 01 Nghị định của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Phòng, chống rửa tiền; 01 Quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định mức giá trị của giao dịch có giá trị lớn phải báo cáo; và 01 Thông tư của Thống đốc NHNN hướng dẫn thực hiện một số quy định về phòng, chống rửa tiền. “NHNN đang phối hợp với Bộ Tư pháp báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho phép ban hành các văn bản quy định chi tiết theo trình tự, thủ tục rút gọn. Hiện nay, NHNN đã xây dựng các dự thảo văn bản quy định chi tiết Luật và đang tổ chức lấy ý kiến đối với các dự thảo văn bản này, đảm bảo thời hạn ban hành để các văn bản này có hiệu lực cùng thời điểm của Luật theo đúng quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật”, ông Tạ Quang Đôn thông tin thêm.