Vừa qua, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã phối hợp với Tổ chức Hợp tác quốc tế Đức (GIZ), Tổ chức tài chính quốc tế (IFC) và Cục kinh tế liên bang Thụy Sỹ (SECO) tổ chức Tọa đàm đẩy mạnh triển khai Kế hoạch hành động (KHHĐ) của ngành Ngân hàng thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030. Đồng thời, NHNN công bố Sổ tay hướng dẫn hệ thống quản lý rủi ro về môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng.
Tọa đàm nằm trong khuôn khổ Kế hoạch hoạt động năm 2025 của Dự án “Chương trình cải cách kinh tế vĩ mô/Hỗ trợ tăng trưởng xanh” giai đoạn 2023 - 2026 do Chính phủ Đức tài trợ và Biên bản ghi nhớ thỏa thuận hợp tác giữa NHNN và IFC trong giai đoạn 2022 - 2026 về tăng trưởng xanh với sự tham gia trực tiếp của hơn 200 đại biểu là đại diện các bộ, ngành, các vụ, cục thuộc NHNN, lãnh đạo các tổ chức tín dụng (TCTD), các cơ quan báo chí truyền thông và gần 500 đại biểu trực tuyến là các chuyên gia nước ngoài; lãnh đạo NHNN khu vực và lãnh đạo chi nhánh các TCTD trên toàn quốc.
Tọa đàm tập trung trao đổi, thảo luận và đánh giá các nội dung: (i) Chính sách liên quan để thực hiện tăng trưởng xanh, nhu cầu nguồn lực thực hiện chiến lược tăng trưởng xanh quốc gia; Danh mục phân loại xanh quốc gia từ đại diện Bộ Tài chính, Bộ Nông nghiệp và Môi trường; (ii) Đánh giá tình hình thực hiện Kế hoạch hành động của ngành Ngân hàng thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh và Đề án COP26 từ NHNN và các ngân hàng thương mại (Quyết định số 1408/QĐ-NHNN ngày 26/7/2023); (iii) Kinh nghiệm quốc tế từ chuyên gia từ Đức trong triển khai, phát triển tài chính xanh; (iv) Định hướng chính sách tăng trưởng xanh của ngành Ngân hàng trong thời gian tới.
Quang cảnh toạ đàm
Theo đánh giá của đại diện đến từ Bộ Tài chính, nhu cầu tài chính để thực hiện các mục tiêu tăng trưởng xanh và Net Zero của Việt Nam đến năm 2050 là rất lớn, khoảng 670 - 700 tỷ USD tổng nhu cầu đầu tư dài hạn, chiếm 6,8% GDP/năm, trong đó gần 368 tỷ USD cho các mục tiêu thích ứng biến đổi khí hậu.
Trong khi đó, nhu cầu nguồn lực tăng trưởng xanh theo ước tính còn thiếu hụt khoảng 250 tỷ USD và việc huy động nguồn lực cho tăng trưởng xanh còn gặp một số thách thức, khó khăn về thể chế (Danh mục phân loại xanh, cơ chế giám sát, đánh giá, ưu đãi từng ngành/lĩnh vực…); áp lực từ các chính sách quốc tế về giảm phát thải, bền vững như CBAM, ESG…
Đối với Danh mục phân loại xanh, đại diện từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã cập nhật tiến độ, các nội dung quy định tại dự thảo Quyết định Thủ tướng Chính phủ về tiêu chí môi trường và việc xác nhận dự án thuộc Danh mục phân loại xanh. Đồng thời kỳ vọng sau khi Danh mục phân loại xanh được ban hành sẽ tạo khung tiêu chuẩn chung, thống nhất để đánh giá, xem xét tài trợ vốn cho khách hàng thực hiện các dự án mang lại lợi ích về môi trường.
Về phía ngành ngân hàng, để cụ thể hóa, thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ được giao tại Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh và Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2023 - 2030, Thống đốc NHNN đã ban hành Quyết định số 1408/QĐ-NHNN với 07 nhóm nhiệm vụ, giải pháp đồng bộ, toàn diện trong hoạt động của hệ thống ngân hàng.
Sau hơn 1 năm nỗ lực triển khai của toàn ngành Ngân hàng đã đạt được nhiều kết quả tích cực:
Về phía NHNN
- Công tác rà soát, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về tín dụng nói chung, tín dụng xanh và quản lý rủi ro môi trường, xã hội nói riêng đã được NHNN triển khai thực hiện tạo điều kiện nâng cao năng lực hoạt động của các TCTD, đa dạng hình thức cấp tín dụng nhằm tăng khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của người dân, doanh nghiệp phục vụ sản xuất, kinh doanh, trong đó có các dự án, phương án sản xuất kinh doanh có lợi ích về môi trường, bảo vệ môi trường.
- NHNN đã chủ động, tích cực trao đổi, làm việc với các tổ chức tài chính quốc tế như Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), Ngân hàng Phát triển Cơ sở Hạ tầng Châu Á (AIIB), Cơ quan Phát triển Pháp (AFD), Ngân hàng Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JBIC), các ngân hàng nước ngoài… nhằm huy động nguồn lực hỗ trợ (hỗ trợ kỹ thuật và hỗ trợ tài chính) của các tổ chức này cho tăng trưởng xanh, phát triển bền vững, nghiên cứu, xây dựng và đề xuất cơ chế phối hợp, triển khai phù hợp với tình hình, xu hướng mới.
- Hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt và chuyển đổi số ngành Ngân hàng không ngừng được hoàn thiện và phát triển cả về khung khổ chính sách và thực thi của hệ thống các TCTD, bám sát chủ trương, định hướng của Đảng, Chính phủ về cuộc Cách mạng công nghiệp làn thứ tư (CMCN 4.0) và chuyển đổi số quốc gia.
- Công tác đào tạo, bồi dưỡng phát triển nguồn nhân lực ngành Ngân hàng thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh được quan tâm, triển khai đa dạng qua nhiều hình thức: Bài giảng điện tử, Chương trình khung bồi dưỡng cho cán bộ, các khóa đào tạo, hội thảo, tọa đàm….
- NHNN đã tăng cường truyền thông về các chủ trương, chính sách của ngành Ngân hàng về tín dụng xanh, ngân hàng xanh qua các cổng thông tin, báo chí, tổ chức hội thảo và chương trình giáo dục tài chính.
- Yêu cầu các đơn vị trong ngành Ngân hàng đẩy mạnh mua sắm xanh, ưu tiên sử dụng sản phẩm, dịch vụ thân thiện môi trường trong hoạt động mua sắm công.
Về phía các TCTD
Các TCTD đã tích cực triển khai các nhiệm vụ, giải pháp để thực hiện mục tiêu về tín dụng xanh bám sát chỉ đạo của NHNN, tiệm cần dần với tiêu chuẩn quốc tế: (i) Chủ động ban hành, lồng ghép các nội dung thực hiện tăng trưởng xanh trong Chiến lược, Kế hoạch phát triển kinh doanh; (ii) Đa dạng hóa nguồn lực (sản phẩm tiền gửi xanh, phát hành trái phiếu xanh, tiếp cận nguồn vốn của các Quỹ, tổ chức tài chính quốc tế) cho tăng trưởng xanh bên cạnh nguồn vốn huy động truyền thống; (iii) Nghiên cứu phát triển các sản phẩm tín dụng xanh, các sản phẩm, dịch vụ hiện đại, phương tiện thanh toán mới; (iv) Thiết lập hệ thống và thực hiện quản lý rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng; (v) Tăng cường công tác đào tạo để nâng cao năng lực cho cán bộ ngân hàng về các vấn đề ESG, tài chính xanh, ngân hàng xanh, phát triển bền vững.
Đến cuối tháng 3/2025, dư nợ tín dụng xanh đạt trên 704.244 tỷ đồng, tăng 3,57% so với cuối năm 2024, chiếm tỷ trọng 4,3% tổng dư nợ toàn nền kinh tế, tập trung chủ yếu vào các ngành năng lượng tái tạo, năng lượng sạch (chiếm hơn 37%) và nông nghiệp xanh (trên 29%); tốc độ tăng trưởng dư nợ tín dụng xanh bình quân đạt hơn 21,2%/năm trong giai đoạn 2017 - 2024, cao hơn tốc độ tăng trưởng tín dụng của toàn nền kinh tế. Về đánh giá rủi ro môi trường xã hội trong hoạt động cấp tín dụng của các TCTD: Đến cuối tháng 3/2025, dư nợ tín dụng được đánh giá rủi ro môi trường và xã hội đạt 3,62 triệu tỷ đồng, tăng gần 1% so với cuối năm 2024 với số món được đánh giá về Rủi ro Môi trường và Xã hội đạt gần 1,3 triệu món, tăng hơn 15 lần so với thời điểm bắt đầu thực hiện năm 2017.
Phát biểu, trao đổi tại Tọa đàm, một số TCTD đã chia sẻ các kinh nghiệm thực tiễn, thực hành tốt trong việc triển khai các giải pháp, chính sách về tín dụng xanh, quản lý rủi ro môi trường và xã hội, tài chính bền vững như:
- BIDV đã triển khai ESG và tài chính bền vững trên 03 khía cạnh bao gồm: Cung cấp các sản phẩm tài chính bền vững; quản lý rủi ro môi trường và xã hội (MTXH) trong hoạt động cho vay; xây dựng mô hình vận hành bền vững. Bên cạnh đó, BIDV tích cực tìm kiếm, hợp tác với các tổ chức quốc tế để ban hành khung tài chính bền vững gồm: Khung khoản vay bền vững, Khung trái phiếu xanh, Khung trái phiếu bền vững, Khung ESMS trong hoạt động TTTM, Khung tiền gửi bền vững…
- Agribank đã thành lập Ban Chỉ đạo triển khai ESG trong hệ thống nhằm hoạch định chiến lược, kế hoạch hành động triển khai áp dụng bộ tiêu chuẩn ESG tại Agribank, trong đó tập trung thúc đẩy phát triển tín dụng xanh và tài chính xanh. Tập trung phát triển các sản phẩm tín dụng xanh trong lĩnh vực nông nghiệp, trong đó phải kể đến Chương trình cho vay liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm lúa gạo chất lượng cao và phát thải thấp vùng đồng bằng sông Cửu Long theo Đề án phát triển bền vững một triệu héc-ta chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030.
- Nhiều ngân hàng nước ngoài như ngân hàng TNHH MTV HSBC đã tích cực đồng hành cùng quá trình chuyển đổi xanh và phát triển bền vững tại Việt Nam, thông qua việc triển khai đồng bộ nhiều giải pháp như cung cấp các sản phẩm, dịch vụ tài chính xanh cũng như hỗ trợ tài chính cho các dự án xanh, năng lượng tái tạo. Ngoài ra, HSBC Việt Nam cũng tài trợ cho nhiều Diễn đàn, tham gia vào các sáng kiến toàn cầu về tài chính xanh, hướng tới mục tiêu giảm thiểu carbon và bảo vệ môi trường.
Đại diện đến từ các ngân hàng thương mại Đức ((KfW, DEG, DZ BANK) chia sẻ các kinh nghiệm áp dụng các chuẩn mực quốc tế về môi trường - xã hội (Danh mục phân loại bền vững của châu Âu, Nguyên tắc Xích đạo, IFC Performance Standards…) trong xây dựng định hướng hoạt động của tổ chức, hoạt động cho vay, phát triển các sản phẩm, dịch vụ tài chính bền vững.
Về các giải pháp trong thời gian tới, NHNN sẽ bám sát các mục tiêu về phát triển kinh tế xã hội, Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh và các nhiệm vụ được giao tại Đề án, Chiến lược, Kế hoạch hành động về tăng trưởng xanh, chống biến đổi khí hậu, Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về đẩy mạnh thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh để tiếp tục thực hiện các giải pháp, chính sách nhằm thúc đẩy hoạt động của ngành Ngân hàng hướng tới mục tiêu tăng trưởng xanh, ứng phó với biến đổi khí hậu, cụ thể:
Thứ nhất, tiếp tục điều hành tăng trưởng tín dụng hợp lý, hướng tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên, các động lực tăng trưởng kinh tế theo chủ trương của Chính phủ (bao gồm động lực truyền thống và động lực mới), hỗ trợ tăng trưởng kinh tế theo mục tiêu Chính phủ đã đề ra.
Thứ hai, tiếp tục rà soát, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, hướng dẫn về tín dụng xanh, trong đó đề xuất sửa đổi bổ sung cơ chế, chính sách tín dụng ưu đãi khuyến khích phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp theo mô hình kinh tế tuần hoàn; chỉ đạo TCTD tập trung nguồn vốn, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp tư nhân thực hiện các dự án xanh, thân thiện môi trường, mô hình kinh tế tuần hoàn.
Thứ ba, nghiên cứu cơ chế hỗ trợ lãi suất và đề xuất đổi mới phương thức Nhà nước hỗ trợ lãi suất cho khu vực kinh tế tư nhân vay vốn để thực hiện các dự án xanh, áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn, khung tiêu chuẩn ESG theo Nghị quyết số 198/2025/QH15 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân.
Thứ tư, theo dõi tình hình thực hiện quản lý rủi ro môi trường trong hoạt động cấp tín dụng của các TCTD, kịp thời hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn trong quá trình triển khai. Tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện các quy định về quản lý rủi ro về môi trường trong hoạt động cấp tín dụng, triển khai công tác quản lý rủi ro khí hậu trong hoạt động ngân hàng phù hợp quy định của pháp luật, thực tiễn hoạt động của các TCTD và các thông lệ quốc tế.
Thứ năm, tích cực kết nối, làm việc với các tổ chức ở trong và ngoài nước để tiếp nhận các hỗ trợ về tài chính, hỗ trợ kỹ thuật để triển khai các hoạt động về tài chính xanh, ngân hàng xanh, đặc biệt là nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ ngân hàng về ngân hàng - tín dụng xanh, biến đổi khí hậu.
Thứ sáu, đẩy mạnh công tác đào tạo và bồi dưỡng về tăng trưởng xanh, phát triển kinh tế xanh đối với ngành Ngân hàng; xây dựng chương trình đào tạo về nghiệp vụ cấp tín dụng xanh, quản lý rủi ro về MTXH trong hoạt động kinh doanh ngân hàng, tài trợ tín dụng cho mô hình kinh tế tuần hoàn, mô hình sản xuất, tiêu dùng bền vững hướng đến từng nhóm đối tượng (cấp quản lý, hoạch định chính sách, thực thi).
Thứ bảy, đẩy mạnh công tác thông tin về kết quả thực hiện Chiến lược tăng trưởng xanh quốc gia của ngành ngân hàng, tiếp tục tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức, hiểu biết cho cán bộ ngân hàng, khách hàng về tăng trưởng xanh, sản xuất và tiêu dùng bền vững.
Một số giải pháp gợi mở cho các TCTD:
- Chủ động xây dựng lộ trình, Chiến lược phát triển kinh doanh hướng tới mục tiêu phát triển bền vững. Chiến lược cần xác lập mục tiêu ngắn hạn, trung hạn và dài hạn; đề ra nhiệm vụ và giải pháp cụ thể với phân công rõ trách nhiệm thực hiện đến từng bộ phận, phòng, ban; có chỉ tiêu đánh giá mức độ thực hiện.
- Tiếp tục nghiên cứu để hoàn thiện quy định nội bộ về cấp tín dụng xanh, hệ thống quản lý rủi ro MTXH đảm bảo phù hợp với các định hướng, chính sách của NHNN, các thông lệ, tiêu chuẩn quốc tế về phát triển tín dụng xanh, quản lý rủi ro MTXH trong hoạt động cấp tín dụng.
- Tích cực nghiên cứu, phát triển sản phẩm tài chính xanh phù hợp với nhu cầu thực tiễn và định hướng phát triển bền vững: Thiết kế sản phẩm tín dụng xanh chuyên biệt cho từng nhóm đối tượng khách hàng, trong đó quan tâm đến khu vực kinh tế tư nhân; xác định lĩnh vực xanh ưu tiên theo định hướng kinh doanh, năng lực của TCTD. Cung cấp dịch vụ tư vấn chuyển đổi xanh cho khách hàng như tư vấn nâng cao chất lượng thực hành ESG trong hoạt động của khách hàng; hướng dẫn chuẩn bị hồ sơ tín dụng để đáp ứng các yêu cầu của chương trình/gói tín dụng xanh của; hỗ trợ lập báo cáo bền vững, kiểm kê phát thải khí nhà kính; hoàn thiện các chứng nhận xanh quốc tế…
- Nghiên cứu phát hành trái phiếu xanh trên thị trường trong nước và quốc tế nhằm huy động nguồn lực dài hạn phục vụ cho các dự án xanh, bền vững trong đó cần xây dựng Khung Trái phiếu xanh, Khung chính sách ESG được đánh giá độc lập bởi tổ chức xếp hạng tín nhiệm có uy tín.
- Chủ động hội nhập và mở rộng hợp tác quốc tế để tiếp cận nguồn vốn xanh, nâng cao năng lực và cập nhật xu thế tài chính bền vững toàn cầu: Tham gia vào các sáng kiến và đối tác toàn cầu để học hỏi, chia sẻ kinh nghiệm triển khai tài chính xanh, nắm bắt cập nhật các xu hướng, cơ hội phát triển tài chính xanh, tài chính bền vững. Chủ động tìm hiểu các thông tin về các tổ chức tài chính quốc tế/Quỹ tài chính có định hướng đầu tư nguồn vốn xanh vào thị trường Việt Nam như IFC, WB, EIB, Quỹ Hợp tác Khí hậu toàn cầu để tiếp cận, làm việc, ký thỏa thuận hợp tác để huy động nguồn vốn tài trợ triển khai các sản phẩm/chương trình tín dụng xanh, đồng thời tranh thủ nguồn hỗ trợ kỹ thuật của các tổ chức để chuẩn hóa quy trình, nâng cao năng lực cán bộ, tiệm cận dần với các tiêu chuẩn, thông lệ quốc tế về tài chính bền vững.
- Xây dựng kế hoạch, chương trình đào tạo cơ bản và nâng đảm bảo tất cả các cán bộ đều được tiếp cận, nâng cao trình độ về tài chính xanh, phương pháp đánh giá rủi ro MTXH, xây dựng công cụ định lượng hiệu quả môi trường của dự án như lượng CO₂ giảm phát thải hoặc tiết kiệm năng lượng.
Trên cơ sở kết quả của buổi Tọa đàm, NHNN đã xây dựng Báo cáo tổng thuật Tọa đàm làm tài liệu tham khảo cho các TCTD để đẩy mạnh triển khai các nhiệm vụ giải pháp của ngành ngân hàng thực hiện Chiến lược tăng trưởng xanh quốc gia trong thời gian tới.
Đồng thời, NHNN công bố Sổ tay hướng dẫn hệ thống quản lý rủi ro về môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài (bản Tiếng Việt và bản Tiếng Anh).
Dưới đây là QR Code tài liệu bao gồm:
- Báo cáo tổng thuật Tọa đàm (bản đầy đủ);
- Sổ tay hướng dẫn hệ thống quản lý rủi ro về môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài (bản Tiếng Việt và bản Tiếng Anh).
PV