Tỷ trọng các đồng tiền trong dự trữ ngoại hối quốc tế đang có những thay đổi đáng chú ý. Nếu như trước đây đồng Đô la Mỹ chiếm ưu thế tuyệt đối, thì nay tỷ trọng này đã giảm dần, nhường chỗ cho sự gia tăng của đồng Euro, Nhân dân tệ cùng một số đồng tiền khác. Xu hướng này phản ánh sự điều chỉnh trong cách quản lý dự trữ của các ngân hàng trung ương, đồng thời cho thấy trật tự tài chính toàn cầu ngày càng đa dạng hơn.
Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)
Xu hướng dịch chuyển trong cơ cấu dự trữ ngoại hối
Theo thống kê của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), tỷ trọng đồng Đô la trong dự trữ ngoại hối toàn cầu đã giảm từ khoảng 70% vào đầu những năm 2000 xuống còn gần 58% vào cuối năm 2024. Đây là mức thấp nhất trong hơn hai thập niên, cho thấy vị thế áp đảo trước đây đã có sự điều chỉnh.
Khảo sát Global Public Investor 2025 do OMFIF thực hiện cho thấy, các yếu tố như thay đổi thương mại quốc tế, chính sách thuế quan và môi trường địa chính trị đang tác động mạnh đến quyết định phân bổ dự trữ. Đáng chú ý, trong năm 2024, đồng Đô la Mỹ là đồng tiền duy nhất ghi nhận giảm nắm giữ ròng, trong khi Euro được bổ sung nhiều nhất. Điều này đảo ngược xu hướng những năm trước, vốn thường tập trung vào các đồng tiền phi truyền thống hoặc mới nổi.
Euro: Cơ hội đi cùng giới hạn
Đồng Euro hiện chiếm khoảng 20% dự trữ ngoại hối toàn cầu, giảm nhẹ so với mức 24% vào đầu những năm 2000. Tuy nhiên, sau bầu cử Đức gần đây, kỳ vọng về sự gia tăng phát hành trái phiếu công và nới lỏng tài khóa đã củng cố thêm sức hấp dẫn của đồng Euro, giúp khối đồng tiền chung châu Âu có thêm dư địa phát triển.
Tuy nhiên, tiềm năng của đồng Euro vẫn gặp phải một số giới hạn mang tính cấu trúc: (i) Quy mô thị trường: Tổng thị trường trái phiếu bằng Euro chỉ bằng khoảng một nửa so với thị trường Kho bạc Mỹ; (ii) Thanh khoản hạn chế: Trái phiếu doanh nghiệp bằng Đô la Mỹ có quy mô gấp ba lần so với Euro, tạo lợi thế rõ rệt về thanh khoản; (iii) Phân mảnh thị trường: Trái phiếu của 20 quốc gia thành viên Liên minh châu Âu có chất lượng tín nhiệm khác nhau, khiến thị trường thiếu tính thống nhất.
Đề xuất phát hành trái phiếu chung của Liên minh châu Âu có thể là bước đi quan trọng nhằm khắc phục hạn chế trên. Tuy nhiên, việc chia sẻ trách nhiệm tài chính giữa các quốc gia thành viên vẫn còn nhiều tranh luận. Vì vậy, trái phiếu Bund của Đức hiện vẫn là lựa chọn dự trữ ưu tiên, mặc dù cũng chịu ảnh hưởng từ những biến động bên ngoài châu Âu.
Đa dạng hóa: Xu thế tất yếu
Ngoài Euro, các ngân hàng trung ương cũng đang gia tăng nắm giữ một số đồng tiền khác như Nhân dân tệ, đô la Canada, đô la Úc và đồng Franc Thụy Sĩ. IMF ghi nhận tỷ trọng dự trữ bằng Nhân dân tệ tuy còn khiêm tốn, khoảng 2,5%, nhưng đã có sự tăng trưởng đều đặn kể từ khi đồng tiền này được đưa vào giỏ Quyền rút vốn đặc biệt (SDR) năm 2016.
Một điểm mới là sự quan tâm ngày càng lớn tới tài sản kỹ thuật số và công cụ thanh toán mới. Dù chưa đủ để trở thành trụ cột, nhưng stablecoin và tiền kỹ thuật số do ngân hàng trung ương phát hành (CBDC) đã bắt đầu được thảo luận như một phần trong chiến lược quản lý dự trữ dài hạn. Đây là tín hiệu cho thấy tư duy quản trị đang dịch chuyển từ khung an toàn - thanh khoản - lợi tức truyền thống sang mô hình mở rộng hơn, có tính đến thương mại, công nghệ và hợp tác quốc tế.
Những chuyển động phản ánh sự đa cực
Các biến động trong cơ cấu dự trữ không đồng nghĩa với sự thay thế tức thời hay triệt để, mà phản ánh xu hướng đa cực ngày càng rõ rệt của hệ thống tài chính toàn cầu. Đô la Mỹ vẫn duy trì vị thế trung tâm, nhờ quy mô kinh tế và chiều sâu của thị trường tài chính, song sự chia sẻ vai trò cho các đồng tiền khác đang dần hiện hữu.
Điều này cũng cho thấy quản lý dự trữ ngoại hối ngày nay trở thành một bài toán cân bằng: Vừa phải đảm bảo tính ổn định và an toàn, vừa cần linh hoạt để ứng phó với biến động.
Từ bức tranh trên, có thể rút ra một số gợi mở cho công tác quản lý dự trữ ngoại hối: (i) Đa dạng hóa danh mục: Kết hợp linh hoạt giữa đồng tiền chủ chốt và các đồng tiền bổ sung nhằm phân tán rủi ro; (ii) Theo dõi xu hướng công nghệ tài chính: Nghiên cứu tác động của CBDC và các công cụ thanh toán số đến cơ cấu dự trữ trong tương lai; (iii) Gắn kết thương mại và dự trữ: Lựa chọn đồng tiền dự trữ phù hợp với định hướng hợp tác thương mại và dòng vốn đầu tư; (iv) Tăng cường hợp tác quốc tế: Chủ động tham gia các diễn đàn, sáng kiến về tiền tệ và tài chính toàn cầu để nâng cao vị thế và khả năng ứng phó.
Sự chuyển động trong cơ cấu dự trữ ngoại hối toàn cầu là một tiến trình dài hạn, không thay đổi qua một vài năm mà diễn ra từng bước, gắn với xu thế phát triển của thương mại, công nghệ và hợp tác quốc tế. Trong bối cảnh này, tư duy quản trị hiện đại, kết hợp giữa ổn định và linh hoạt, sẽ là yếu tố then chốt giúp các quốc gia củng cố vững chắc nền tảng tài chính, đồng thời tăng khả năng thích ứng trước những biến động khó lường của kinh tế toàn cầu.
Tài liệu tham khảo
1. Gary Smith (2025). Playing Jenga with the international monetary system. OMFIF. https://www.omfif.org/2025/09/playing-jenga-with-the-international-monetary-system/
2. IMF (2025). IMF Data Brief: Currency Composition of Official Foreign Exchange Reserves. https://data.imf.org/en/news/imf%20data%20brief%20jul%209
3. Edoardo Reviglio and Pierpaolo Benigno (2025). No free lunch: what it takes to build Europe’s safe asset. OMFIF. https://www.omfif.org/2025/06/no-free-lunch-what-it-takes-to-build-europes-safe-asset/
KL