Đổi mới trong lĩnh vực tiền tệ và thanh toán đang diễn ra với tốc độ nhanh chóng. Phó Thống đốc Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) Sarah Breeden phác thảo tầm nhìn về một hệ thống “đa tiền tệ”, nơi các hình thức tiền tệ khác nhau (từ tiền gửi ngân hàng thương mại truyền thống, tiền gửi được mã hóa, stablecoin cho đến tiền ngân hàng trung ương) có thể hoán đổi linh hoạt. Mô hình này vừa mang lại lợi ích từ đổi mới cho các hộ gia đình và doanh nghiệp tại Vương quốc Anh, vừa củng cố niềm tin vào giá trị của đồng tiền.
Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)
Một kỷ nguyên mới của tiền tệ và thanh toán
Phát biểu tại Hội nghị “Đổi mới trong lĩnh vực tiền tệ và thanh toán” do Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) và Trường Kinh doanh Warwick tổ chức ngày 03/9/2025, Phó Thống đốc BoE Sarah Breeden đã đưa ra tầm nhìn chiến lược về một hệ sinh thái thanh toán “đa tiền tệ” (multi-money system). Đây không chỉ là bản phác thảo cho tương lai của đồng bảng Anh, mà còn là định hướng chính sách quan trọng, gợi mở nhiều bài học cho các ngân hàng trung ương trên toàn cầu trong kỷ nguyên số.
Khác với những tranh luận tập trung đơn thuần vào việc liệu có nên phát hành đồng tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC), BoE đã vẽ ra một bức tranh rộng lớn hơn: Nơi tiền ngân hàng trung ương, tiền gửi ngân hàng truyền thống và token hóa, cùng với stablecoin, có thể song hành, bổ sung và trao đổi tự do. Điểm mấu chốt là sự tương tác (interoperability) và niềm tin (trust) - hai trụ cột để hệ thống “đa tiền tệ” vừa khai thác lợi ích công nghệ, vừa duy trì ổn định tài chính.
Nâng cấp hạ tầng: Hệ thống thanh toán tổng tức thời thế hệ mới (RT2) và Phòng thí nghiệm Đồng bảng số (Digital Pound Lab)
Một trong những điểm nhấn đáng chú ý là việc BoE đưa vào vận hành hệ thống thanh toán tổng tức thời thế hệ mới (RT2). Đây là một trong những hạ tầng thanh toán bán buôn tiên tiến nhất toàn cầu, cho phép tích hợp thanh toán bằng tiền ngân hàng trung ương với các nền tảng giao dịch trên sổ cái phân tán (DLT).
Song hành với đó, BoE triển khai Phòng thí nghiệm Đồng bảng số (Digital Pound Lab). Đây không phải là môi trường thử nghiệm mang tính lý thuyết, mà là nơi doanh nghiệp và cơ quan quản lý cùng thử nghiệm thực tế các kịch bản vận hành của đồng bảng số, từ thanh toán bán lẻ đến các tình huống không có kết nối mạng.
Ở cấp độ bán buôn, BoE phối hợp với Trung tâm đổi mới sáng tạo của BIS (BIS Innovation Hub) thí điểm khả năng đưa đồng tiền ngân hàng trung ương lên sổ cái lập trình được ngoài phạm vi kiểm soát trực tiếp. Điều này không chỉ mang ý nghĩa kỹ thuật, mà còn là sự chuẩn bị cho một thị trường tài chính toàn cầu ngày càng số hóa, nơi ranh giới giữa “trên chuỗi” (on-chain) và “ngoài chuỗi” (off-chain) trở nên mờ nhạt.
Khung pháp lý thích ứng: Stablecoin và token hóa tiền gửi
Bà Sarah Breeden thẳng thắn nhìn nhận rằng đổi mới công nghệ chỉ có thể phát huy tác dụng nếu đi kèm một khung pháp lý phù hợp. BoE đã có bước đi quan trọng khi công bố khung quản lý stablecoin từ năm 2023. Tuy nhiên, cơ quan này vẫn cho thấy sự linh hoạt khi tiếp nhận phản hồi từ thị trường và điều chỉnh quy định.
Ví dụ, BoE đề xuất cho phép stablecoin hệ thống được giữ một phần tài sản bảo chứng dưới dạng trái phiếu chính phủ ngắn hạn. Điều này vừa bảo đảm an toàn, vừa hỗ trợ mô hình kinh doanh dựa trên lợi tức của các nhà phát hành stablecoin. Đây là một bước đi dung hòa: Không bóp nghẹt đổi mới, nhưng cũng không để rủi ro tiềm ẩn đe dọa ổn định tài chính.
Bên cạnh stablecoin, BoE cũng nhấn mạnh tiềm năng của token hóa tiền gửi ngân hàng - một dạng “cầu nối” giữa đổi mới công nghệ và mô hình tín dụng truyền thống. Nếu triển khai hiệu quả, token hóa tiền gửi có thể mang lại tốc độ thanh toán tức thì và khả năng lập trình giao dịch, đồng thời duy trì dòng tín dụng cho nền kinh tế thực - yếu tố cốt lõi của tăng trưởng.
Chiến lược tổng thể: Vai trò chủ động của Nhà nước
Một điểm đặc biệt trong thông điệp của bà Sarah Breeden là sự chủ động của cơ quan Nhà nước trong việc định hình hệ sinh thái thanh toán. Thông qua Ủy ban Thực thi tầm nhìn thanh toán (PVDC) và Hội đồng Hạ tầng thanh toán bán lẻ (RPIB), BoE cùng Bộ Tài chính Anh đang nắm vai trò điều phối chiến lược, thay vì để thị trường tự dẫn dắt.
Điều này được minh chứng qua kế hoạch phát hành trái phiếu Chính phủ số (DIGIT) trong Sandbox Chứng khoán số. Bằng cách thử nghiệm công cụ nợ công trên nền tảng số hóa, BoE không chỉ kiểm tra khả năng vận hành, mà còn phát tín hiệu rằng Nhà nước sẵn sàng sử dụng công nghệ mới để tối ưu hóa hoạt động tài chính công.
Nguyên tắc xuyên suốt: Niềm tin và tính thống nhất của đồng tiền
Một quan điểm chủ đạo mà Phó Thống đốc BoE Sarah Breeden đưa ra đó là, niềm tin vào đồng tiền. Dù đó là đồng bảng truyền thống, đồng bảng số, token hóa tiền gửi hay stablecoin, người dùng cần cảm thấy rằng chúng có giá trị ngang nhau, được trao đổi không rào cản và an toàn.
BoE gọi đây là nguyên tắc “tính thống nhất của đồng tiền”. Đây chính là yếu tố cốt lõi bảo đảm rằng đổi mới công nghệ không phá vỡ nền tảng của hệ thống tài chính.
Một số khuyến nghị chính sách
Từ cách tiếp cận của BoE, có thể rút ra một số khuyến nghị chính sách quan trọng cho các ngân hàng trung ương khác:
Một là, xây dựng hạ tầng trung lập và hiện đại: Các ngân hàng trung ương cần đầu tư mạnh vào hệ thống thanh toán bán buôn thế hệ mới, đảm bảo có thể tích hợp với công nghệ DLT và các mô hình thanh toán số khác.
Hai là, phát triển khung pháp lý “thích ứng động” (adaptive regulation): Không có khung pháp lý nào hoàn hảo ngay từ đầu. Các cơ quan quản lý nên áp dụng mô hình “Sandbox” để vừa giám sát, vừa học hỏi từ thực tế, đồng thời điều chỉnh quy định theo phản hồi của thị trường.
Ba là, duy trì sự cân bằng giữa khu vực công và tư: BoE cho thấy tầm quan trọng của việc kết hợp vai trò chủ động của Nhà nước với sáng kiến từ khu vực tư nhân. Các ngân hàng trung ương khác cũng cần giữ sự cân bằng này để tránh rủi ro “sân chơi khép kín” do doanh nghiệp “điều khiển”.
Bốn là, đặt niềm tin và ổn định làm kim chỉ nam: Dù công nghệ thay đổi nhanh đến đâu, niềm tin vào đồng tiền phải là ưu tiên số một. Các ngân hàng trung ương cần bảo đảm mọi hình thức tiền tệ trong lưu thông (từ tiền mặt, tiền số ngân hàng trung ương, đến stablecoin) đều có thể quy đổi ngang giá, không gây xáo trộn niềm tin xã hội.
Thông điệp của bà Sarah Breeden không chỉ là lời khẳng định BoE đang đi đầu trong cuộc đua định hình hệ sinh thái thanh toán tương lai, mà còn là lời nhắc nhở cho cộng đồng quốc tế, đó là đổi mới công nghệ phải song hành với khung pháp lý thích ứng, chiến lược rõ ràng, và quan trọng nhất là niềm tin vào đồng tiền.
Khi các ngân hàng trung ương trên thế giới tìm cách đối diện với làn sóng stablecoin, CBDC và token hóa, tầm nhìn “đa tiền tệ” của BoE có thể trở thành kim chỉ nam - không phải để sao chép, mà để thích ứng theo đặc thù từng nền kinh tế.
Tài liệu tham khảo
1. Arner, D. W., Barberis, J., & Buckley, R. P. (2017). FinTech, RegTech, and the reconceptualization of financial regulation. Northwestern Journal of International Law & Business, 37(3), pages 371 - 413.
2. Bank for International Settlements. (2023). Blueprint for the future monetary system: improving the old, enabling the new. BIS Annual Economic Report 2023.
3. Carstens, A. (2021). Digital currencies and the soul of money. Speech at Goethe University, Frankfurt, 18 January 2021. Bank for International Settlements.
4. G7 Working Group on Stablecoins. (2019). Investigating the impact of global stablecoins. Committee on Payments and Market Infrastructures.
5. Building trust and supporting innovation in the multi-moneyverse − speech by Sarah Breeden – BoE Deputy Governor. https://www.bankofengland.co.uk/speech/2025/september/sarah-breeden-keynote-speech-at-the-boe-and-warwick-business-school
HM