Ra mắt năm 2023, hệ thống thanh toán tức thời FedNow được kỳ vọng mở ra kỷ nguyên mới cho hạ tầng tài chính Hoa Kỳ. Tuy nhiên, sau giai đoạn khởi động rầm rộ, phần lớn ngân hàng vẫn chỉ dừng ở bước “nhận thanh toán”, chưa khai thác trọn vẹn tiềm năng gửi và tích hợp dịch vụ vào mô hình kinh doanh. Thách thức hiện nay không còn là làm sao để chuyển tiền nhanh hơn, mà là làm sao để biến tốc độ thành giá trị và lợi nhuận bền vững.
Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)
Từ “đường ray thanh toán” đến giải pháp kinh doanh: Khi tốc độ chưa đủ tạo giá trị
FedNow mang đến một thay đổi lớn về hạ tầng - thanh toán tức thời, xử lý 24/7, không phụ thuộc giờ giao dịch. Nhưng chỉ riêng yếu tố “nhanh” chưa đủ khiến doanh nghiệp hào hứng. Nhiều ngân hàng vẫn xem đây như một bản nâng cấp kỹ thuật, thay vì cơ hội tạo ra mô hình kinh doanh mới.
Theo báo cáo “Monetizing Faster Payments” do Cornerstone Advisors công bố ngày 07/10/2025, hơn 80% tổ chức tài chính tại Mỹ vẫn chỉ ở chế độ “nhận thanh toán”, chưa chủ động khai thác các tính năng gửi - nhận và tích hợp vào sản phẩm. Đáng chú ý, chỉ 11% ngân hàng tin rằng có thể kiếm tiền từ thanh toán tức thời giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp (Business-to-Business - B2B) trong ba năm tới, và chỉ khoảng 6% kỳ vọng thu lợi từ mảng bán lẻ.
Vấn đề nằm ở cách tiếp cận. Doanh nghiệp nhỏ và vừa không tìm kiếm “tốc độ”, họ cần giải pháp cho những bất cập vận hành tồn tại trong một khoảng thời gian dài, đó là thanh toán chậm, đối soát thủ công, chi trả nhân sự rời rạc, và chi phí xử lý cao.
Chính ở đây, thanh toán tức thời có thể trở thành “hệ thần kinh” của hệ sinh thái tài chính mới. Ngân hàng không nên bán “đường ray thanh toán”, mà phải bán giải pháp tích hợp trong dòng chảy vận hành - nơi tốc độ chỉ là một phần, còn giá trị đến từ khả năng gỡ rối các “điểm nghẽn” kinh doanh.
QR thông minh, lương tức thời và B2B điện tử: Ba hướng mở lợi nhuận mới
Một trong những ứng dụng hấp dẫn nhất hiện nay là thanh toán hóa đơn bằng mã QR động. Với công nghệ này, thông tin thanh toán và dữ liệu đối soát được nhúng trực tiếp vào mã. Khi người dùng quét mã, hệ thống tự động khởi tạo giao dịch tức thời qua FedNow hoặc RTP, loại bỏ sai sót và rút ngắn vòng quay tiền.
Doanh nghiệp phát hành hóa đơn có thể giảm mạnh chi phí xử lý, trong khi ngân hàng mở ra mô hình thu phí song song: Ngân hàng của bên phát hành thu phí mỗi hóa đơn QR, còn ngân hàng của người trả tiền cung cấp thêm dịch vụ ưu tiên hoặc báo cáo kiểm toán nâng cao. Một liên hiệp tín dụng ở California đã giúp công ty tiện ích giảm tới 40% chi phí giao dịch nhờ chuyển sang thanh toán QR thời gian thực - minh chứng rõ ràng cho hiệu quả kinh tế của công nghệ này.
Bên cạnh đó, thanh toán bảng lương tức thời đang trở thành “mảnh đất vàng” mới. Trong bối cảnh kinh tế việc làm linh hoạt (gig economy) phát triển mạnh, cùng sự gia tăng của lao động thời vụ và nhân sự làm việc theo dự án, các doanh nghiệp cần giải pháp chi trả lương nhanh, an toàn và linh hoạt hơn. Ngân hàng có thể cung cấp dịch vụ trả lương theo ngày, ứng lương tức thời hay hoàn ứng nhanh cho các khoản chi khẩn cấp - đặc biệt hữu ích trong y tế, du lịch và ứng cứu khẩn cấp.
Một ví dụ điển hình: Một ngân hàng hợp tác với công ty cứu hộ thiên tai để triển khai chi trả tức thời cho nhân viên làm việc tại vùng thảm họa. Ngân hàng thu phí cố định nhỏ trên mỗi giao dịch, nhưng nhờ khối lượng lớn, doanh thu cộng dồn đáng kể. Quan trọng hơn, ngân hàng trở thành đối tác thiết yếu trong chuỗi vận hành, chứ không chỉ là “trung gian chuyển tiền”.
Còn trong mảng thanh toán B2B, tiềm năng vẫn còn rộng mở. Theo báo cáo “Monetizing Faster Payments” do Cornerstone Advisors công bố ngày 07/10/2025, khoảng 40% giao dịch doanh nghiệp tại Mỹ vẫn dùng séc giấy. Một ngân hàng ở vùng Trung Tây đã tận dụng cơ hội này để tung ra dịch vụ “Instant Pay”, cho phép khách hàng doanh nghiệp trả tiền nhà cung cấp trong thời gian thực với phí 5 USD mỗi giao dịch. Ngoài nguồn thu mới, ngân hàng còn củng cố mối quan hệ với khách hàng doanh nghiệp - yếu tố vốn khó thay thế bằng công nghệ thuần túy.
Từ dòng tiền tức thời đến chính sách tài chính mới: Giá trị chiến lược cho ngân hàng và nền kinh tế
Thanh toán tức thời không chỉ tạo ra tốc độ, mà còn định hình lại quản trị thanh khoản và dòng tiền quốc gia. Với FedNow, doanh nghiệp có thể điều chuyển vốn, cân đối tài khoản và xử lý nhu cầu đột xuất 24/7. Điều này mở ra khả năng tối ưu quản trị ngân quỹ, giảm nhu cầu dự trữ tiền mặt và tận dụng vốn linh hoạt hơn.
Ngân hàng có thể xây dựng các sản phẩm cao cấp: Dịch vụ chuyển tiền “ngoài giờ”, gói thanh khoản tự động hay khoản vay nội ngày1 theo cơ chế “trả phí cho quyền sẵn sàng sử dụng”. Một số ngân hàng thậm chí cho phép chính quyền địa phương chuyển vốn trong cuối tuần để kịp giải ngân các dự án hạ tầng - thay vì phải chờ sang đầu tuần kế tiếp.
Từ góc độ chính sách, đây là tín hiệu quan trọng. Thanh toán tức thời không chỉ là cải tiến kỹ thuật, mà còn là đòn bẩy chiến lược để gia tăng hiệu quả lưu thông tiền tệ, giảm chi phí xã hội và mở rộng tài chính toàn diện. Khi được khai thác đúng hướng, hệ thống thanh toán thời gian thực giúp rút ngắn độ trễ tiền tệ, giảm rủi ro thanh khoản, đồng thời tạo điều kiện cho các mô hình tài chính sáng tạo 0 từ tín dụng vi mô đến ngân hàng số cho doanh nghiệp nhỏ.
Tuy nhiên, lợi nhuận không đến ngay. Việc thương mại hóa thanh toán tức thời đòi hỏi ngân hàng phải đầu tư bài bản vào thiết kế sản phẩm, chiến lược định giá và tích hợp hệ thống, cùng khả năng kể câu chuyện giá trị hấp dẫn hơn là “FedNow-enabled”. Cái tên “SpeedPay for AP” hay “OnDemand Payroll” có sức thuyết phục hơn, vì nó gắn với nhu cầu thật của khách hàng.
Thanh toán tức thời sẽ không mang lại lợi nhuận ngay lập tức, nhưng là chìa khóa chiến lược để ngân hàng tái định vị vai trò trong nền kinh tế số. Những tổ chức biết khai thác FedNow và RTP không chỉ làm cho dòng tiền “chạy nhanh hơn”, mà còn chạy đúng chỗ hơn - vào những quy trình cần hiệu quả, minh bạch và tự động hóa.
Từ những phân tích trên có thể thấy, muốn phát huy giá trị của thanh toán tức thời, cần khuyến khích ngân hàng thương mại, doanh nghiệp Fintech và cơ quan quản lý cùng xây dựng hệ sinh thái dữ liệu mở và cơ chế định giá hợp lý. Khi tốc độ gắn liền với giá trị, và công nghệ gắn liền với hiệu quả, đó mới là lúc hệ thống tài chính thực sự bước vào kỷ nguyên “thanh toán thông minh”.
[1] Khoản vay siêu ngắn hạn (vay và trả trong cùng ngày), phục vụ nhu cầu thanh khoản tức thời, thường có phí sử dụng chứ không phải lãi vay, và là một công cụ quản lý thanh khoản cao cấp của ngân hàng hiện đại.
Tài liệu tham khảo
1. Ron Shevlin (2025). Show Me The Faster Money: Profiting From Instant Payments. Forbes. https://www.forbes.com/sites/deloitte/2025/09/18/staying-ahead-of-the-curve-10-actions-for-retail-banks/
2. Fednow. Instant Payments at a Glance: Vhat you need to know for payment service providers. https://explore.fednow.org/resources/instant-payments-glance.pdf?utm
3. Julian Alcazar , Sam Baird , Emma Cronenweth, Fumiko Hayashi and Ken Isaacson (2024). The Role of Core Banking Services Providers in Facilitating Instant Payments. Federal Reserve Bank of Kansas City. https://www.kansascityfed.org/research/payments-system-research-briefings/the-role-of-core-banking-services-providers-in-facilitating-instant-payments/
4. Cornerstone Advisors (2025). New Cornerstone Advisors Study Finds Banks Missing Out On Billions in Payments Revenue. https://www.prnewswire.com/news-releases/new-cornerstone-advisors-study-finds-banks-missing-out-on-billions-in-payments-revenue-302576653.html?utm_source=chatgpt.com
Toản Trần