Ngày 4/8/2022, tại TP.Hồ Chí Minh, Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội phối hợp với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) tổ chức hội thảo “Tham vấn ý kiến về dự án Luật phòng, chống rửa tiền (sửa đổi)” trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 4 (tháng 10/2022).
Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh phát biểu tại hội thảo
Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh chủ trì hội thảo. Đồng chủ trì có: Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Nguyễn Đình Việt; Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Kim Anh.Tham dự hội thảo có ĐBQH một số tỉnh phía Nam, lãnh đạo các cơ quan chuyên môn của NHNN, các tổ chức tín dụng, các công ty chứng khoán cùng chuyên gia và các nhà khoa học.
Phát biểu đề dẫn hội thảo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, việc xây dựng Luật phòng chống rửa tiền (PCRT) (sửa đổi) nhằm thể chế hóa các quan điểm, đường lối của Đảng, Nhà nước đối với công tác PCRT. Dự án Luật Phòng chống rửa tiền (sửa đổi) lần này xây dựng dựa trên 40 khuyến nghị của Lực lượng đặc nhiệm tài chính quốc tế (FATF - tổ chức liên chính phủ được cộng đồng quốc tế công nhận là tổ chức ban hành ra các chuẩn mực quốc tế về PCRT); kiến nghị của nhóm Châu Á - Thái Bình Dương về PCRT (APG) tại Báo cáo đánh giá đa phương đối với cơ chế phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, tài trợ phố biến vũ khí hủy diệt của Việt Nam được thông qua vào tháng 3/2022 vừa qua và tình hình thực tiễn của Việt Nam.
Toàn cảnh Hội thảo
Đại diện NHNN cho biết, trước những thay đổi của thực tiễn và chuẩn mực quốc tế, thực hiện Nghị quyết số 50/2022/QH15 ngày 13/6/2022 của Quốc hội Khóa XV về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2022, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023 và Quyết định số 799/QĐ-TTg ngày 06/7/2022 của Chính phủ giao NHNN chủ trì soạn thảo Luật PCRT (sửa đổi), NHNN đã phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan tổ chức xây dựng Luật PCRT (sửa đổi) theo đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Ngày 01/8/2022, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 95/NQ-CP về phiên họp Chuyên đề Pháp luật của Chính phủ, theo đó thống nhất với sự cần thiết của dự án Luật PCRT (sửa đổi) và giao Thống đốc NHNN hoàn thiện hồ sơ, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, thay mặt Chính phủ trình Quốc hội cho ý kiến và thông qua tại Kỳ họp thứ 4.
Việc xây dựng Luật dựa trên quan điểm: Đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất với các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan và cần cụ thể hóa các chủ trương, chiến lược, kế hoạch của Chính phủ trong công tác PCRT; Khắc phục các vướng mắc, bất cập; phù hợp với chuẩn mực và thông lệ quốc tế về PCRT trên cơ sở phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội của Việt Nam; Tham khảo, cụ thể hóa các chuẩn mực quốc tế về PCRT trên cơ sở đảm bảo phù hợp với các điều kiện phát triển kinh tế, xã hội của Việt Nam; tham khảo pháp luật của một số quốc gia có điều kiện kinh tế - xã hội tương đồng, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả.
Luật PCRT (sửa đổi) được bố cục gồm 4 chương, 54 điều (trong đó, bổ sung mới 9 điều, sửa đổi 43 điều và hủy bỏ 7 điều, giữ nguyên quy định của Luật PCRT 2012 (2 điều). Một số nội dung cơ bản của dự án Luật sửa đổi tập trung vào những vấn đề như: Phạm vi điều chỉnh, đối tượng báo cáo về PCRT, hợp tác quốc tế về PCRT, quy định về đánh giá mức độ rủi ro quốc gia, ngành, đối tượng báo cáo về rửa tiền, quy định về nhận biết khách hàng và cập nhật, xác minh thông tin nhận biết khách hàng. Một số nội dung khác như: Trách nhiệm xây dựng quy định nội bộ và báo cáo, cung cấp, lưu trữ hồ sơ, thông tin về phòng, chống rửa tiền, thực hiện thu thập, xử lý, phân tích, chuyển giao thông tin về PCRT và áp dụng các biện pháp tạm thời, quy định trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước… cũng đã được sửa đổi trên cơ sở vừa kế thừa, vừa khắc phục các vướng mắc, bất cập các quy định của pháp luật PCRT hiện hành, đáp ứng yêu cầu thực tiễn hiện nay.
Các đại biểu tham dự hội thảo đã bày tỏ sự đồng tình với việc cần thiết ban hành dự án Luật PCRT sửa đổi bởi việc hoàn thiện quy định pháp luật về PCRT là một trong những yếu tố then chốt thúc đẩy công tác PCRT nói riêng và phòng, chống tham nhũng nói chung, đặc biệt trong việc điều tra, truy tố và xét xử tội phạm về rửa tiền và các tội phạm liên quan. Các ý kiến đóng góp đáng chú ý như việc giải thích từ ngữ cần phải tiếp tục rà soát bảo đảm tính rõ ràng, minh bạch, cụ thể trong triển khai, nhất là các khái niệm về rửa tiền, chủ sở hữu hưởng lợi, là các quy định rất quan trọng trong công tác PCRT. Một số nội dung theo khuyến nghị của Lực lượng đặc nhiệm tài chính (FATF) như PCRT đối với cung cấp dịch vụ tài sản ảo, cơ quan đầu mối trong PCRT hay xử lý các vi phạm… mà chưa được thể hiện tại dự thảo Luật nhưng đã được báo cáo tại hồ sơ đề nghị bổ sung vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh, làm rõ hơn trong báo cáo gửi UBTVQH và các ĐBQH để cung cấp thêm thông tin, căn cứ khi xem xét dự án Luật này.
Về trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước trong PCRT, các đại biểu cơ bản thống nhất công tác PCRT liên quan đến nhiều ngành, lĩnh vực, đòi hỏi sự tham gia của nhiều bộ, ngành cũng như các cơ quan liên quan. Cần nghiên cứu và hoàn thiện hơn các quy định này để bảo đảm tính khả thi cũng như cân đối về nguồn lực của cơ quan chủ quản và các cơ quan liên quan. Riêng đối với NHNN là cơ quan đầu mối, đề nghị tiếp tục rà soát, đảm bảo có nguồn lực và bộ máy phù hợp để triển khai công tác PCRT đảm bảo hiệu quả và đáp ứng với các khuyến nghị của FATF.
Đánh giá về dự thảo Luật PCRT (sửa đổi), ông Nguyễn Đình Việt, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội và nhiều đại biểu cho rằng, NHNN đã nghiên cứu khá tỷ mỉ, công phu các khuyến nghị của FATF để đưa vào các quy định sửa đổi và bổ sung trong dự thảo luật vì thế bố cục và nội dung các điều khoản trong dự thảo đã khá đầy đủ và cụ thể; trách nhiệm của các bộ, ngành trong công tác phòng chống rửa tiền cũng đã được đưa vào với cơ chế phối hợp mạch lạc, rõ ràng hơn; quy trình kiểm soát, thực hiện báo cáo về phòng chống rửa tiền của các tổ chức, đơn vị liên quan cũng được quy định khá rõ ràng chi tiết.
Để đẩy nhanh quá trình hoàn thiện dự án Luật PCRT (sửa đổi), ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên thường trực UBKT của Quốc hội cho rằng, ban soạn thảo cần nhanh chóng bổ sung, cập nhật các ý kiến, kiến nghị từ các bộ, ngành, chuyên gia để sớm hoàn chỉnh dự luật, hoàn thiện các quy trình, thủ tục tránh các vướng mắc để dự luật có thể được thông qua trong một kỳ họp của Quốc hội.
Nhiều đại biểu bày tỏ ngoài việc đáp ứng các yêu cầu, khuyến nghị của FATF nhằm đảm bảo lợi ích quốc gia, còn phải chú trọng đến các điều kiện, tình hình thực tế của đất nước để đảm bảo tính khả thi, phát huy hiệu quả của luật trong bối cảnh hội nhập và phát triển nhanh của đất nước.
Ghi nhận ý kiến góp ý của các đại biểu Quốc hội, của các chuyên gia, đại diện các tổ chức báo cáo, Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Kim Anh cho biết, ngay sau hội thảo này Ban soạn thảo Dự án Luật PCRT (sửa đổi) sẽ tiếp tục rà soát, giải trình, bổ sung vào các điều khoản những góp ý xác đáng và phù hợp nhằm sớm hoàn thiện dự án luật quan trọng này. Tuy nhiên, Phó Thống đốc NHNN cũng cho biết không phải quốc gia nào cũng đáp ứng 100% các yêu cầu theo khuyến nghị của FATF. Các khuyến nghị của FATF và kiến nghị tại Báo cáo đánh giá đa phương của APG liên quan đến nhiều lĩnh vực cả yêu cầu pháp lý và hiệu quả thực thi. Theo đó, ngoài việc sửa đổi Luật PCRT năm 2012, Việt Nam cần sửa đổi, bổ sung nhiều quy định pháp luật có liên quan cũng như triển khai hàng loạt các biện pháp nhằm thúc đẩy cơ chế thực thi có hiệu quả tại các ngành, các lĩnh vực khác nhau. Tuy nhiên, NHNN xác định việc sửa đổi, bổ sung Luật PCRT là một trong những căn cứ quan trọng, là cơ sở để triển khai nhiều nội dung khác.
Vì thế, Dự án Luật PCRT (sửa đổi) lần này ban soạn thảo sẽ cố gắng chắt lọc, đáp ứng nhiều nhất có thể các khuyến nghị quốc tế, song song đó cũng sẽ cân nhắc lộ trình, áp dụng những điều khoản pháp lý phù hợp với thực tiễn, đặc thù của Việt Nam.
Phát biểu kết luận hội thảo, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh đã đánh giá cao các ý kiến đóng góp tâm huyết, sâu sắc, chất lượng của đại biểu và ghi nhận nhiều nội dung đã được Lãnh đạo NHNN giải trình, làm rõ cũng như cung cấp thông tin đầy đủ về dự án Luật. Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế nhấn mạnh một số nội dung được các đại biểu tập trung thảo luận và đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát bổ sung đánh giá sự phù hợp của dự thảo Luật với Hiến pháp và sự thống nhất với các quy định pháp luật có liên quan.
Trên cơ sở các ý kiến tại hội thảo cũng như hồ sơ của Chính phủ về dự án Luật, Ủy ban Kinh tế sẽ tiến hành thẩm tra để báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại phiên họp thứ 14, dự kiến vào ngày 18/8/2022 sắp tới.
NN