Trong xu thế chuyển đổi số mạnh mẽ của giáo dục đại học, việc quản lý và xác thực văn bằng, chứng chỉ một cách minh bạch, bảo mật và hiệu quả đang trở thành yêu cầu cấp thiết. Thấu hiểu điều đó, các giảng viên Khoa Công nghệ thông tin và Kinh tế số (CNTT&KTS) - Học viện Ngân hàng (HVNH) đã nghiên cứu, phát triển thành công “Hệ thống quản lý chứng chỉ số trên nền tảng Blockchain”. Đây không chỉ là một giải pháp công nghệ thuần túy, mà còn là bước đi cụ thể, thể hiện tinh thần tiên phong của HVNH trong việc hiện thực hóa mô hình đại học thông minh, đáp ứng chủ trương chuyển đổi số quốc gia theo Nghị quyết số 57-NQ/TW.
Từ những bất cập của quản lý truyền thống đến định hướng đột phá số
Hệ thống quản lý chứng chỉ truyền thống dựa trên giấy tờ vật lý và các file điện tử rời rạc đang bộc lộ nhiều hạn chế: quy trình xác minh phức tạp, tốn kém thời gian và chi phí; nguy cơ bị làm giả cao; đồng thời gây khó khăn cho chính người học trong việc lưu trữ và chia sẻ thành quả học tập. Trong khi đó, Nghị quyết 57-NQ/TW nhấn mạnh yêu cầu phát triển hạ tầng số, làm chủ các công nghệ chiến lược như blockchain và xây dựng nền tảng số dùng chung.
Xuất phát từ thực tế đó và được sự ủng hộ của Ban lãnh đạo Học viện, nhóm giảng viên Khoa CNTT&KTS đã chủ động đề xuất và phát triển giải pháp blockchain. Họ không chỉ dừng lại ở vai trò giảng dạy lý thuyết mà còn trực tiếp kiến tạo các ứng dụng thực tiễn, biến công nghệ trừu tượng thành công cụ giải quyết bài toán quản lý giáo dục cụ thể, phù hợp với xu hướng “learning anywhere, anytime”.
Một khoá đào tạo Chuyển đổi số, Kỹ năng số và sử dụng các nền tảng dịch vụ số tại Học viện Ngân hàng
Hiện đại, bảo mật và tuân thủ chuẩn mực toàn cầu
Hệ thống được thiết kế với kiến trúc vi dịch vụ (microservices) linh hoạt, dễ bảo trì và mở rộng, đặc biệt tuân thủ 100% tiêu chuẩn quốc tế W3C Verifiable Credentials 2.0. Một nguyên tắc thiết kế then chốt là bảo vệ quyền riêng tư: chỉ mã hash (dấu vân tay số) của chứng chỉ được ghi bất biến lên blockchain công khai, còn thông tin cá nhân nhạy cảm (PII) được lưu trữ an toàn bên ngoài chuỗi khối.
Tổng quan kiến trúc hệ thống Cấp phát chứng chỉ số dựa trên Blockchain
Về công nghệ lõi, nhóm phát triển đã lựa chọn kỹ lưỡng: Backend sử dụng Node.js, hạ tầng triển khai dạng container. Đáng chú ý là việc áp dụng thuật toán chữ ký số Ed25519, mang lại tốc độ xác minh nhanh gấp 30 lần so với RSA-2048, với độ bảo mật cao và kích thước chữ ký nhỏ gọn, phù hợp cho việc lưu trữ và truyền tải.
Quy trình vận hành thông minh: Tự động hóa toàn bộ từ cấp phát đến xác minh
Quy trình cấp phát chứng chỉ được tự động hóa hoàn toàn. Quản trị viên chỉ cần nhập thông tin học viên và chọn mẫu, hệ thống sẽ tự động:
- Tạo chứng chỉ số (VC-JWT token) theo chuẩn W3C.
- Xuất file PDF chứng chỉ có tích hợp mã QR.
- Tính toán hash và ghi lên blockchain để tạo bản ghi bất biến.
- Lưu trữ metadata vào cơ sở dữ liệu.
Thời gian cấp phát giảm từ hàng ngày/xuống còn vài giây, loại bỏ sai sót thủ công và cho phép cấp hàng loạt thông qua file Excel/CSV.
Quy trình Cấp phát chứng chỉ
Tính năng xác minh công khai là điểm sáng của hệ thống. Bất kỳ nhà tuyển dụng hay tổ chức nào cũng có thể truy cập Portal xác minh công khai, nhập mã token hoặc quét mã QR trên chứng chỉ để nhận ngay kết quả kiểm tra: chữ ký số có hợp lệ không, trạng thái chứng chỉ (CÒN HIỆU LỰC hay ĐÃ THU HỒI), và so sánh hash với bản ghi trên blockchain. Điều này gần như loại bỏ hoàn toàn vấn nạn bằng cấp giả mạo.
Quy trình xác minh chứng chỉ
Lợi ích và tác động chiến lược: Hiệu quả, tiết kiệm và hội nhập
Giải pháp mang lại những giá trị đo lường được:
- Hiệu suất vượt trội: Giảm 80% thời gian cấp phát, tự động hóa hoàn toàn.
- Bảo mật tối ưu: Chứng chỉ không thể giả mạo nhờ cơ chế ký số và blockchain bất biến.
- Tiết kiệm chi phí: Theo nghiên cứu, có thể tiết kiệm tới 30% chi phí quản lý hồ sơ nhờ giảm in ấn, vận chuyển và nhân lực.
- Trao quyền cho người học: Sinh viên thực sự sở hữu chứng chỉ của mình, có thể chia sẻ dễ dàng, mọi lúc, mọi nơi.
- Minh bạch và hội nhập quốc tế: Tuân thủ chuẩn W3C giúp chứng chỉ của HVNH được công nhận rộng rãi toàn cầu, mở ra cơ hội cho người học.
Lộ trình triển khai và tầm nhìn đại học thông minh
Hệ thống đã hoàn thiện về mặt kỹ thuật và sẵn sàng cho lộ trình triển khai ba giai đoạn:
- Giai đoạn 1 (Q1-Q2/2026): Thí điểm với khoảng 2000 chứng chỉ các khóa đào tạo về Năng lực số và AI.
- Giai đoạn 2 (Q3-Q4/2026): Mở rộng ra toàn Học viện, phục vụ hàng ngàn người học.
- Giai đoạn 3 (2027+): Tích hợp với các hệ thống của Bộ Giáo dục & Đào tạo, Ngân hàng Nhà nước và các đối tác quốc tế.
Giải pháp này là một mảnh ghép quan trọng trong bức tranh đại học thông minh mà HVNH đang kiến tạo - một môi trường số hóa toàn diện, nơi mọi hoạt động từ giảng dạy, học tập đến quản trị đều được tối ưu bằng công nghệ, nâng cao tính minh bạch, hiệu quả và khả năng thích ứng với thị trường lao động số.
“Hệ thống quản lý chứng chỉ số trên nền tảng Blockchain” của Học viện Ngân hàng không đơn thuần là một sản phẩm công nghệ. Đó là minh chứng sinh động cho năng lực nghiên cứu - ứng dụng của đội ngũ giảng viên, là cam kết mạnh mẽ của HVNH với sứ mệnh tiên phong chuyển đổi số giáo dục, đồng thời đóng góp thiết thực vào mục tiêu làm chủ công nghệ số của quốc gia. Thành công bước đầu của hệ thống hứa hẹn mở ra một hướng đi đầy triển vọng, không chỉ cho HVNH mà còn có thể trở thành mô hình tham khảo giá trị cho các cơ sở giáo dục đại học khác tại Việt Nam trên hành trình kiến tạo tương lai số.