Châu Á đang phát triển tiếp tục tăng trưởng bất chấp bối cảnh toàn cầu bất định

Theo ADB, các động lực tăng trưởng của Châu Á đang phát triển tiếp tục diễn ra trong năm 2023, nhờ nhu cầu nội địa phục hồi. Tiêu dùng và đầu tư tăng tốc mạnh mẽ trong nửa cuối năm được hỗ trợ bởi hoạt động kinh tế. Tuy nhiên, mức tăng trưởng có sự khác nhau giữa các tiểu vùng. Ở Đông Á, tốc độ tăng trưởng đạt 4,7% vào năm 2023 từ mức 2,9% vào năm 2022, khi Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (PRC) gỡ bỏ tất cả các hạn chế đi lại liên quan đến đại dịch vào đầu năm. Ngược lại, sự suy thoái kinh tế ở Pakistan và Sri Lanka đã két tụt mức tăng trưởng ở Nam Á từ 6,6% năm 2022 xuống còn 6,4% vào năm ngoái. Tăng trưởng ở Đông Nam Á cũng chậm lại ở mức 4,1%. Tăng trưởng giảm hơn ½ ở Thái Bình Dương do sự thu hẹp trong lĩnh vực tài nguyên của Papua New Guinea nhiều hơn cho sự phục hồi của ngành du lịch tại các nền kinh tế đảo trong tiểu vùng. Trong khi đó, tăng trưởng ở vùng Kavkaz và miền Trung Châu Á tăng nhẹ lên 5,3% từ mức 5,2% vào năm 2022.

Nhu cầu bên ngoài vẫn yếu trong năm 2023 do xuất khẩu hàng hóa chạm đáy trước khi ngành công nghiệp chất bán dẫn chuyển hướng trong quý IV. Tăng trưởng xuất khẩu của các nước xuất khẩu công nghệ thu nhập cao chuyển biến tích cực trong quý cuối năm 2023, tăng 5,4% do nhu cầu về chất bán dẫn và điện tử bắt đầu có sức hút. Hàn Quốc và Hồng Kông, Trung Quốc ghi nhận mức tăng mạnh nhất, trong khi Trung Quốc cũng hoạt động tốt.

Doanh thu du lịch tăng tiếp tục tăng, trong khi lượng kiều hối phần lớn ổn định. Du lịch quốc tế phục hồi, đạt 73% mức trước đại dịch vào cuối năm 2023. Cả doanh thu du lịch và lượng khách quốc tế đều tăng. Các nền kinh tế phụ thuộc vào du lịch thúc đẩy sự phục hồi khắp khu vực, với một số nền kinh tế như Armenia, Maldives, Fiji và Samoa vượt mức trước đại dịch. Kiều hối đến Nam Á, Đông Nam Á và Thái Bình Dương tăng nhẹ, trong khi Kavkaz và Trung Á không biến động do sự không chắc chắn về cuộc chiến tranh ngày càng gia tăng của Nga và Ukraine.

Các thị trường tài chính hoạt động tốt, vượt qua tâm lý lo ngại rủi ro toàn cầu gia tăng. Thị trường chứng khoán khắp Châu Á đang tăng dần trong năm 2023. Tăng trưởng kinh tế tốt hơn mong đợi và sự kết thúc dần dần của chu kỳ thắt chặt tiền tệ đã góp phần làm giảm bớt các điều kiện tài chính. Tâm lý lo ngại rủi ro toàn cầu tăng trong tháng 9 do lo ngại lạm phát dai dẳng của Mỹ đã dẫn đến một số thắt chặt trong khu vực, nhưng điều kiện tài chính lại dịu bớt khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) phát tín hiệu tạm dừng tăng lãi suất từ ​​tháng 11. Phản ánh tâm lý thị trường tích cực trong khu vực, lợi suất trái phiếu chính phủ giảm, bảo hiểm rủi ro thu hẹp, tiền tệ ổn định và dòng vốn danh mục đầu tư ròng tích cực vào năm 2023. Mô hình này vẫn tiếp tục diễn ra vào năm 2024, mặc dù có một số không chắc chắn về thời điểm dự kiến nới lỏng chính sách tiền tệ ​​của FED.

Lạm phát tiếp tục ở mức vừa phải, nhưng đối với khu vực không bao gồm Trung Quốc, cả lạm phát chung và lạm phát cơ bản vẫn ở mức cao so với trước đại dịch. Thắt chặt chính sách tiền tệ trong giai đoạn 2022–2023 và việc giảm bớt hơn nữa một số áp lực từ phía cung đã giúp giá cả dần dần ổn định. Tuy nhiên, ngoại trừ Trung Quốc, lạm phát lương thực trong khu vực vẫn ở mức cao, đóng góp 2,7 điểm phần trăm vào lạm phát chung năm 2023 cao gấp đôi mức đóng góp trước đại dịch. Đặc biệt, giá gạo tăng do điều kiện thời tiết bất lợi và hạn chế xuất khẩu đã làm tăng lạm phát lương thực ở một số nền kinh tế. Trung Quốc kết thúc năm 2023 trong tình trạng giảm phát chủ yếu do giá thực phẩm giảm.

ADB dự báo tăng trưởng ở châu Á đang phát triển sẽ duy trì ở mức ổn định ở mức 4,9% trong năm 2024 và 2025, bất chấp sự suy giảm ở Trung Quốc. Trong khi tăng trưởng ở Trung Quốc sẽ giảm từ 5,2% vào năm 2023 xuống 4,8% trong năm nay và 4,5% vào năm 2025, phần còn lại của châu Á đang phát triển sẽ tăng tốc từ 4,8% năm 2023 lên 5,0% trong năm nay và 5,3% vào năm 2025. Sự suy thoái ở Trung Quốc do thị trường bất động sản yếu kém và bị khuếch đại bởi giảm tốc độ tăng trưởng tiêu dùng trong nước sau khi mở cửa trở lại vào năm ngoái. Ở phần còn lại của châu Á đang phát triển, tăng trưởng nhanh hơn sẽ được thúc đẩy bởi nhu cầu trong nước và một số cải thiện về xuất khẩu chất bán dẫn và dịch vụ, trong đó có du lịch.

Tăng trưởng mạnh hơn ở Nam Á và Đông Nam Á sẽ bù đắp cho mức tăng trưởng thấp hơn ở các tiểu vùng khác. Ấn Độ được kỳ vọng sẽ khẳng định vị thế là động lực tăng trưởng chính ở châu Á, nhờ động lực bằng đầu tư mạnh mẽ, phục hồi tiêu dùng và tăng xuất khẩu điện tử, dịch vụ. Ổn định kinh tế vĩ mô ở Pakistan và Sri Lanka sẽ mang lại tăng trưởng tích cực trong năm nay và tăng tốc vào năm 2025. Tại Đông Nam Á, nhu cầu nội địa và sự phục hồi của du lịch sẽ hỗ trợ tăng trưởng. Tuy nhiên, ở vùng Kavkaz và Trung Á, tốc độ tăng trưởng sẽ bình thường hóa sau mức cao kỷ lục giai đoạn 2022 – 2023 do tác động lan tỏa từ cuộc chiến Nga - Ukraina.

Lạm phát được dự báo sẽ tiếp tục giảm do chính sách tiền tệ vẫn tương đối thắt chặt mặc dù nới lỏng nào đó. Lạm phát ở châu Á đang phát triển được dự đoán sẽ giảm từ 3,3% vào năm 2023 xuống còn 3,2% vào năm 2024 và 3,0% vào năm 2025. Ở hầu hết các tiểu vùng, sự suy giảm sẽ đến từ lạm phát toàn cầu thấp hơn áp lực và giá nhiên liệu ổn định hơn. Trong khi hầu hết các chu kỳ tăng lãi suất của ngân hàng trung ương đã hoàn tất và một số đã bắt đầu nới lỏng, lãi suất chính sách vẫn ở mức cao. Kết quả là lãi suất thực tế đã tăng lên do lạm phát dự báo giảm. Những tác động trễ của chính sách tiền tệ thắt chặt và sản lượng nông nghiệp cao hơn cũng sẽ giảm thiểu động lực lạm phát ở Nam Á, Đông Nam Á và vùng Kavkaz và Trung Á.

Nợ công so với GDP đã ổn định ở hầu hết các nước đang phát triển ở Châu Á, nhưng vẫn còn cao so với mức trước đại dịch và dễ bị ảnh hưởng bởi lãi suất cao hơn trong thời gian dài. Tăng trưởng được cải thiện đã giúp giảm tỷ lệ nợ. Ngoài ra, các chính sách ổn định và cải cách theo các chương trình của Quỹ Tiền tệ Quốc tế đã giảm bớt rủi ro khó khăn nợ ở các nước bị ảnh hưởng bởi khủng hoảng các nền kinh tế như Sri Lanka và Pakistan, mặc dù vẫn còn nhiều thách thức trong việc duy trì cải cách do chi phí trả nợ đáng kể. Điều kiện đang được cải thiện ở hai nền kinh tế có rủi ro cao khác, Maldives và Mông Cổ, nhưng lại xấu đi ở Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào do đồng Kíp mất giá đáng kể. Lãi suất toàn cầu cao sẽ vẫn là mối lo ngại đáng kể đối với nền kinh tế trong khu vực với mức nợ cao.

Sự leo thang xung đột và căng thẳng địa chính trị sẽ làm xấu đi triển vọng khu vực. Thương mại và các tuyến đường vận chuyển đã bị gián đoạn kể từ tháng 10 do xung đột đang diễn ra ở Trung Đông. Các cuộc tấn công vào tàu đi qua Biển Đỏ đã dẫn đến sự gián đoạn chuỗi cung ứng và định tuyến lại các tàu chở hàng để tránh khu vực, tuyến đường thương mại quan trọng nối châu Âu và châu Á. Chi phí vận chuyển đã tăng hơn gấp đôi, ảnh hưởng đến thương mại và tăng áp lực về giá, mặc dù mức tăng hiện tại chỉ bằng một nửa so với mức tăng đột biến được thấy trong thời kỳ gián đoạn nguồn cung 2021–2022. Phân tích cho thấy sự tăng vọt gần đây của chi phí vận chuyển có thể làm tăng thêm nửa điểm phần trăm vào lạm phát ở châu Á đang phát triển trong năm nay. Sự leo thang hơn nữa có thể khơi dậy lạm phát và có khả năng đè nặng lên nền kinh tế triển vọng tăng trưởng của khu vực thông qua các điều kiện tài chính và tiền tệ chặt chẽ hơn.

Lộ trình chính sách tiền tệ của Mỹ tiềm ẩn nhiều rủi ro. Trong khi FED dự kiến ​​sẽ bắt đầu nới lỏng lập trường chính sách tiền tệ vào giữa năm 2024, sự không chắc chắn vẫn còn. Giảm phát chậm hơn dự kiến ở Mỹ có thể trì hoãn việc nới lỏng. Trong khi rủi ro nghiêng về việc nới lỏng chậm trễ, giảm phát nhanh hơn dự kiến ​​có thể kích hoạt việc nới lỏng sớm hơn, do đó hỗ trợ triển vọng tăng trưởng. Lãi suất dài hạn cao hơn và điều kiện tài chính toàn cầu thắt chặt hơn sẽ ảnh hưởng nhẹ đến giá cả ở châu Á đang phát triển thông qua lạm phát nhập khẩu, trong khi tác động đến tăng trưởng khu vực sẽ trầm lắng hơn.

Căng thẳng gia tăng trên thị trường bất động sản ở Trung Quốc có thể ảnh hưởng đến triển vọng của khu vực. Sự suy giảm tồi tệ hơn dự kiến ​​của thị trường bất động sản Trung Quốc sẽ làm giảm thêm niềm tin của người tiêu dùng và nhu cầu trong nước. Suy thoái kéo dài và nghiêm trọng sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến triển vọng tăng trưởng, với khả năng lan tỏa tới các đối tác thương mại.

Điều kiện thời tiết và khí hậu bất lợi có thể đe dọa triển vọng. Nhiệt độ trung bình toàn cầu vào tháng 1/2024 được ghi nhận mức cao nhất. Nhiệt độ đã tăng trên mức trung bình ở hầu hết châu Á, càng trở nên trầm trọng hơn bởi El Niño. Những thay đổi khí hậu này dẫn đến các hiện tượng thời tiết cực đoan và thường xuyên hơn có thể đe dọa nông nghiệp và các lĩnh vực khác. Các hậu quả có thể đặc biệt nghiêm trọng ở các nền kinh tế có thu nhập thấp, nơi nông nghiệp thường chiếm một phần đáng kể trong nền kinh tế và là nơi tình trạng mất an ninh lương thực trở nên trầm trọng hơn.

HN (theo ADB)