Trả lời kiến nghị của cử tri Bình Định gửi tới trước Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV

Thực hiện nhiệm vụ được Thủ tướng Chính phủ giao tại văn bản số 4544/VPCP-QHĐP ngày 20/6/2023 của Văn phòng Chính phủ về việc trả lời kiến nghị của cử tri tỉnh Bình Định trước Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) phối hợp Bộ Xây dựng báo cáo Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Định như sau:

Nội dung kiến nghị: Cử tri đồng tình, phấn khởi với Quyết định 338/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 - 2030” và Quyết định 486/QĐ-TTg ngày 10/5/2023 về mức lãi suất cho vay ưu đãi tại Ngân hàng Chính sách xã hội áp dụng đối với các khoản vay có dư nợ để mua, thuê mua nhà ở xã hội, xây dựng mới hoặc cải tạo sửa chữa nhà để ở. Tuy nhiên, để người thu nhập thấp, công nhân lao động sớm tiếp cận nguồn vốn vay với lãi suất ưu đãi, cử tri đề nghị triển khai các thủ tục, điều kiện vay vốn và tạo môi trường thông thoáng thu hút các nhà đầu tư xây dựng các dự án nhà ở xã hội. Đặc biệt, trong giai đoạn này cần ưu tiên thực hiện việc giãn nợ đối với những trường hợp người lao động đang gặp khó khăn, ảnh hưởng bởi dịch bệnh, mất, giảm việc làm. Đồng thời, xem xét có các gói tín dụng lãi suất ưu đãi để công nhân, người lao động khó khăn vay để chi phí cho các trường hợp cấp bách, thiết yếu, hạn chế tình trạng “vay tín dụng đen”. (Câu số 109)

Trả lời:

Trong nhiều năm qua, việc chăm lo giải quyết nhà ở cho người dân luôn được Đảng và Nhà nước ta quan tâm và xác định là nhiệm vụ trọng tâm trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; đặc biệt là việc đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội để giải quyết nhu cầu chỗ ở cho các đối tượng thu nhập thấp và công nhân tại các khu công nghiệp.

Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, nhìn chung, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật và các chính sách hỗ trợ nhà ở xã hội (NOXH), nhà ở công nhân lao động tại các khu công nghiệp đến nay đã tạo được hành lang pháp lý tương đối đầy đủ, đảm bảo hỗ trợ và khuyến khích các doanh nghiệp tham gia vào phát triển NOXH (như: các dự án NOXH được miễn tiền sử dụng đất, giảm 50% thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp, hỗ trợ đầu tư hạ tầng kỹ thuật trong và ngoài dự án, cho vay ưu đãi lãi suất thấp...).

Tính đến tháng 3/20231, trên địa bàn cả nước, đã hoàn thành 307 dự án NOXH khu vực đô thị, quy mô xây dựng khoảng 157.100 căn, với tổng diện tích hơn 7.950.000 m2. Tuy nhiên, kết quả này mới chỉ đạt khoảng 64% so với yêu cầu đề ra trong Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia năm 20202, trong khi nhu cầu nhà ở của đối tượng người thu nhập thấp khu vực đô thị và công nhân khu công nghiệp hiện nay là rất lớn. Nguyên nhân chính là do thiếu quỹ đất để xây dựng NOXH; vướng mắc trong thủ tục lựa chọn chủ đầu tư; thiếu nguồn vốn ưu đãi; cơ chế khuyến khích chủ đầu tư chưa thực chất, chưa đủ mạnh để thu hút doanh nghiệp; thủ tục đầu tư phát triển NOXH còn phức tạp, kéo dài,... một số tổ chức, cá nhân chưa tuân thủ quy định pháp luật về NOXH do các chế tài xử lý còn thiếu hoặc chưa đủ mạnh.

Hiện nay, Chính phủ đang tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) theo ý kiến của các Đại biểu Quốc hội sau khi lấy ý kiến lần thứ 1 tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội Khóa XV. Trong đó, đề xuất sửa đổi các chính sách liên quan đến: quỹ đất dành để phát triển NOXH; lựa chọn chủ đầu tư dự án NOXH; ưu đãi chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng NOXH để cho thuê, cho thuê mua, bán; xác định giá bán, giá cho thuê, giá cho thuê mua NOXH... nhằm khuyến khích, đẩy mạnh đầu tư, phát triển NOXH và đảm bảo giá NOXH ở mức vừa phải để người thu nhập thấp, công nhân lao động có điều kiện mua nhà ở, ổn định cuộc sống.

Để thúc đẩy việc phát triển NOXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 01 triệu căn hộ NOXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030”3. Đồng thời, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 33/NQ-CP về một số giải pháp tháo gỡ và thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển lành mạnh, bền vững trong đó có Chương trình tín dụng khoảng 120.000 tỷ đồng. Bám sát chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, NHNN đã tích cực phối hợp với Bộ Xây dựng, các cơ quan liên quan hoàn thiện cơ chế, chính sách, tháo gỡ khó khăn trong việc triển khai, xây dựng NOXH; chỉ đạo các tổ chức tín dụng (TCTD) hướng dòng vốn tín dụng vào phân khúc nhà ở giá rẻ, nhà ở cho người thu nhập thấp.

Đến nay, NHNN đã hoàn thành việc giải ngân Chương trình cho vay hỗ trợ nhà ở 30.000 tỷ đồng vào ngày 31/12/2016, doanh số giải ngân đạt hơn 29 nghìn tỷ đồng (đến nay dư nợ là 5.700 tỷ đồng) và đang tiếp tục triển khai 2 chương trình, cụ thể: (i) chương trình cho vay NOXH theo Nghị định 100/2015/NĐ-CP4; (ii) chương trình tín dụng 120.000 tỷ đồng đối với chủ đầu tư và người mua NOXH, nhà ở công nhân, dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ. Chủ đầu tư và người mua nhà của các dự án NOXH, nhà ở công nhân được vay với lãi suất thấp hơn từ 1,5-2% so với lãi suất cho vay trung dài hạn VND bình quân của các ngân hàng thương mại nhà nước trên thị trường trong từng thời kỳ. Ngày 21/7/2023, NHNN đã có công văn số 5831/NHNN-CSTT thông báo mức lãi suất cho vay của các ngân hàng thương mại áp dụng đối với khách hàng là chủ đầu tư dự án ở mức 8,2%/năm và đối với khách hàng là người mua nhà ở tại dự án ở mức 7,7%/năm (giảm 0,5%/năm so với trước đây).

Ngoài ra, NHNN đã triển khai nhiều giải pháp để hỗ trợ người dân và doanh nghiệp tiếp cận vốn vay, như:

- Ban hành Thông tư 02/2023/TT-NHNN ngày 23/4/2023 quy định về việc TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn và Chỉ thị số 02/CT-NHNN ngày 23/5/2023 về tăng cường công tác tín dụng và triển khai Thông tư 02/2023/TT-NHNN. Lũy kế từ khi triển khai Thông tư 02 đến cuối tháng 6/2023 đã có 29.286 lượt khách hàng được TCTD thực hiện cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ (đến cuối tháng 6/2023, tổng dư nợ gốc và lãi được cơ cấu là 64.723 tỷ đồng cho 27.283 lượt khách hàng).

- Ban hành Thông tư số 06/2023/TT-NHNN ngày 28/6/2023 sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 39/2016/TT-NHNN quy định về hoạt động cho vay của TCTD đối với khách hàng; trong đó có bổ sung quy định cho vay bằng phương tiện điện tử, khách hàng vay không phải đến ngân hàng, quy trình thủ tục vay nhanh hơn, thuận tiện hơn. Các TCTD đã thường xuyên rà soát để đổi mới trong việc xây dựng quy trình cho vay, rút ngắn thời gian giải quyết cho vay; đa dạng sản phẩm dịch vụ ngân hàng, niêm yết công khai, minh bạch các thủ tục, quy trình vay vốn.

- Hoàn thiện khung khổ pháp lý hướng dẫn về cho vay tín dụng tiêu dùng5. Điều hành tín dụng đáp ứng đủ và kịp thời nhu cầu vốn cho sản xuất kinh doanh, phục vụ nhu cầu đời sống, tiêu dùng chính đáng của người dân, doanh nghiệp6. Chỉ đạo TCTD mở rộng, đa dạng sản phẩm dịch vụ ngân hàng, đẩy mạnh tín dụng phục vụ sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng với lãi suất hợp lý, đơn giản hóa thủ tục cho vay. Hiện các TCTD có dư nợ cho vay tiêu dùng lớn đang triển khai khoảng 30 sản phẩm phục vụ mục đích tiêu dùng về nhà ở, khám chữa bệnh, học tập, mua sắm trang thiết bị, phương tiện đi lại,... Ngoài ra, một số TCTD như Agribank, Công ty Tài chính TNHH HD Saison và Công ty Tài chính TNHH MTV Ngân hàng Việt Nam thịnh vượng cũng đang đẩy mạnh triển khai chương trình tín dụng tiêu dùng7.

- Bên cạnh chính sách tín dụng tiêu dùng của các ngân hàng thương mại, công ty tài chính, Ngân hàng Chính sách xã hội cũng đang triển khai nhiều chương trình tín dụng hỗ trợ nhà ở cho các đối tượng người nghèo và đối tượng chính sách đáp ứng đủ điều kiện vay vốn.

Trên đây là ý kiến của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và Bộ Xây dựng về nội dung kiến nghị của cử tri tỉnh Bình Định. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trân trọng cảm ơn và rất mong tiếp tục nhận được sự quan tâm, ủng hộ của cử tri đối với hoạt động ngân hàng./.