Trả lời kiến nghị của cử tri Bình Dương gửi tới trước Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV

 

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) nhận được 03 kiến nghị của cử tri tỉnh Bình Dương gửi tới trước Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV do Ban Dân Nguyện chuyển đến theo văn bản số 742/BDN ngày 14/6/2023.

Kiến nghị 1: “Cử tri đề nghị Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu, tiếp tục hạ lãi suất huy động làm cơ sở giảm lãi suất cho vay, đồng thời tăng khả năng tiếp cận vốn cho người dân, doanh nghiệp; có chính sách hỗ trợ lãi suất phù hợp cho từng đối tượng cụ thể theo từng ngành nghề, triển khai hiệu quả các giải pháp trọng tâm hỗ trợ người dân, doanh nghiệp trong bối cảnh nền kinh tế còn gặp nhiều khó khăn, thách thức”. (Câu số 24)

Trả lời:

Năm 2023, trên cơ sở mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2023 khoảng 6,5% và lạm phát khoảng 4,5% được Quốc hội, Chính phủ đặt ra, NHNN định hướng tăng trưởng tín dụng năm 2023 khoảng 14-15%, có điều chỉnh phù hợp với diễn biến, tình hình thực tế; điều hành tín dụng đáp ứng nhu cầu vốn tín dụng cho nền kinh tế nhằm góp phần kiểm soát lạm phát, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế1. Chỉ đạo các tổ chức tín dụng (TCTD) hướng tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng nền kinh tế theo chủ trương của Chính phủ; đảm bảo hoạt động tín dụng an toàn, hiệu quả; kiểm soát chặt chẽ tín dụng vào các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro; tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng; nhất là các chương trình, chính sách tín dụng ưu đãi lãi suất theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Đến ngày 30/6/2023, tín dụng toàn nền kinh tế đạt khoảng 12,5 triệu tỷ đồng, tăng 4,73% so với cuối năm 2022, tăng 9,36% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, cơ cấu tín dụng tiếp tục tập trung vốn cho lĩnh vực sản xuất kinh doanh2, lĩnh vực ưu tiên3 theo chủ trương của Chính phủ, góp phần đóng góp vào tăng trưởng GDP cả nước.

Về điều hành lãi suất: NHNN điều chỉnh giảm liên tục 04 lần các mức lãi suất điều hành với mức giảm 0,5-2,0%/năm, trong bối cảnh lãi suất thế giới tiếp tục tăng và neo ở mức cao, qua đó tiếp tục định hướng giảm mặt bằng lãi suất cho vay của thị trường, tăng khả năng tiếp cận vốn của doanh nghiệp và người dân, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Quy định trần lãi suất cho vay ngắn hạn đối với một số lĩnh vực ưu tiên ở mức 4%/năm, thấp hơn so với mức trần theo quy định của NHNN. Đồng thời, ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, làm việc trực tiếp với các TCTD yêu cầu triển khai các biện pháp để giảm lãi suất tiền gửi, tiết giảm chi phí, qua đó tạo dư địa để giảm lãi suất cho vay đối với khách hàng; phối hợp với Hiệp hội ngân hàng để vận động sự thống nhất của các TCTD hội viên tiếp tục thực hiện giảm lãi suất cho vay.

Đến cuối tháng 6/2023, lãi suất tiền gửi và cho vay bình quân của các giao dịch phát sinh mới bằng VND của các ngân hàng thương mại (NHTM) giảm khoảng 1,0%/năm so với cuối năm 2022; các NHTM đã chủ động điều chỉnh và triển khai các chương trình/gói tín dụng ưu đãi để giảm lãi suất cho vay với mức giảm khoảng 0,5-3,0%/năm tùy đối tượng khách hàng đối với các khoản vay mới; đồng thời, cam kết giảm lãi suất cho vay khoảng 0,2-2,5%/năm trong 6 tháng cuối năm 2023 tùy đối tượng khách hàng và lĩnh vực. Với tác động của độ trễ chính sách và cam kết giảm lãi suất của các TCTD4, dự kiến mặt bằng lãi suất cho vay đối với nền kinh tế sẽ tiếp tục giảm trong thời gian tới.

Bên cạnh các giải pháp điều hành tín dụng và lãi suất, thời gian qua, NHNN đã chủ động triển khai đồng bộ, quyết liệt nhiều giải pháp cụ thể:

- Ngày 28/6/2023, NHNN đã ban hành Thông tư số 06/2023/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 39/2016/TT-NHNN quy định về hoạt động cho vay của TCTD đối với khách hàng, trong đó có bổ sung quy định cho vay bằng phương tiện điện tử, khách hàng vay không phải đến ngân hàng, quy trình thủ tục vay nhanh hơn, thuận tiện hơn.

- Ban hành Thông tư 02/2023/TT-NHNN ngày 23/4/2023 quy định về việc TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn theo chỉ đạo của Chính phủ tại Nghị quyết 50/NQ-CP và Nghị quyết 59/NQ-CP. Đồng thời, NHNN đã ban hành Chỉ thị số 02/CT-NHNN ngày 23/5/2023 về tăng cường công tác tín dụng và triển khai quy định tại Thông tư 02/2023/TT-NHNN. Lũy kế từ khi triển khai Thông tư 02 đến cuối tháng 6/2023 đã có 29.286 lượt khách hàng được TCTD thực hiện cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ (đến cuối tháng 6/2023, tổng dư nợ gốc và lãi được cơ cấu là 64.723 tỷ đồng cho 27.283 lượt khách hàng).

- Căn cứ chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, diễn biến, tình hình thực tế thị trường, từ cuối năm 2022 sang đầu năm 2023, NHNN đã có nhiều văn bản chỉ đạo về công tác tín dụng đối với một số lĩnh vực như bất động sản, xăng dầu, nông nghiệp, nông thôn, doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV), hợp tác xã,... Chỉ đạo các NHTM triển khai gói tín dụng 120.000 tỷ đồng từ nguồn vốn của các NHTM với lãi suất cho vay thấp hơn từ 1,5%-2% lãi suất cho vay bình quân của các ngân hàng trên thị trường theo đúng chỉ đạo của Chính phủ đối với chủ đầu tư, người mua nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ5. Một số TCTD như Agribank, Công ty Tài chính trách nhiệm hữu hạn HD Saison và Công ty Tài chính trách nhiệm hữu hạn một thành viên Ngân hàng Việt Nam thịnh vượng cũng đang đẩy mạnh triển khai chương trình tín dụng tiêu dùng6.

- Phối hợp các Bộ, ngành, địa phương, các Hiệp hội, các doanh nghiệp đẩy mạnh triển khai Chương trình kết nối ngân hàng - doanh nghiệp trên cả nước, các Hội nghị tín dụng chuyên đề, các buổi làm việc với các cơ quan liên quan để nhận diện các khó khăn, vướng mắc và đề xuất các giải pháp;

- Bên cạnh hoạt động tín dụng thương mại, ngân hàng chính sách xã hội (NHCSXH) đã và đang tích cực triển khai 26 chương trình tín dụng chính sách để đáp ứng nhu cầu vốn sản xuất kinh doanh, tiêu dùng chính đáng và trang trải chi phí sinh hoạt, chi phí việc làm với lãi suất ưu đãi.

- Tăng cường hoạt động truyền thông, phổ biến về cơ chế, chính sách, các chương trình tín dụng bằng nhiều hình thức để người dân, doanh nghiệp hiểu và tiếp cận các chính sách, sản phẩm, dịch vụ ngân hàng.

Trong thời gian tới, NHNN sẽ tiếp tục đẩy mạnh triển khai các nhiệm vụ của ngành ngân hàng tại Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, các chương trình mục tiêu quốc gia, chương trình tín dụng đặc thù theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn của người dân, doanh nghiệp.

Kiến nghị 2: “Các doanh nghiệp vừa và nhỏ, siêu nhỏ hiện nay còn gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận vốn vay của các tổ chức tín dụng trong bối cảnh các tổ chức tín dụng ngày càng đẩy mạnh áp dụng các chuẩn mực quản trị rủi ro theo thông lệ quốc tế, đòi hỏi ngày càng cao tính minh bạch về thông tin, tài chính, tài sản bảo đảm của khách hàng trong khi các doanh nghiệp vừa và nhỏ, siêu nhỏ thiếu tài sản bảo đảm, chưa có báo cáo tài chính được kiểm toán… chứng từ kế toán chưa đáp ứng các chuẩn mực theo quy định nên ngân hàng khó xem xét cấp tín dụng. Cử tri đề nghị ngành ngân hàng cần xem xét, nới lỏng các điều kiện nhằm giúp các doanh nghiệp vừa và nhỏ, siêu nhỏ tiếp cận tín dụng trong bối cảnh các doanh nghiệp còn nhiều khó khăn”. (Câu số 25)

Trả lời:

Bám sát các Nghị quyết của Quốc hội, chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, thời gian qua, NHNN đã ban hành, triển khai nhiều chính sách về tiền tệ, tín dụng và triển khai đồng bộ các chương trình, giải pháp tháo gỡ khó khăn tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, nhất là các DNNVV tiếp cận vốn, như:

- Điều chỉnh giảm liên tục 04 lần các mức lãi suất điều hành với mức giảm 0,5-2,0%/năm, trong bối cảnh lãi suất thế giới tiếp tục tăng và neo ở mức cao, qua đó tiếp tục định hướng giảm mặt bằng lãi suất cho vay của thị trường, tăng khả năng tiếp cận vốn của doanh nghiệp và người dân, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. NHNN cũng quy định trần lãi suất cho vay ngắn hạn đối với một số lĩnh vực ưu tiên trong đó có DNNVV ở mức 4%/năm, thấp hơn so với mức trần theo quy định của NHNN.

Đồng thời, kịp thời ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, làm việc trực tiếp với các TCTD yêu cầu triển khai các biện pháp để giảm lãi suất tiền gửi, tiết giảm chi phí, qua đó tạo dư địa để giảm lãi suất cho vay đối với khách hàng; phối hợp với Hiệp hội ngân hàng để vận động sự thống nhất của các TCTD hội viên tiếp tục thực hiện giảm lãi suất cho vay. Chỉ đạo các TCTD đổi mới quy trình, đơn giản hóa thủ tục vay vốn, xây dựng các chương trình, gói tín dụng phù hợp cho DNNVV; nâng cao hiệu quả thẩm định, đánh giá mức độ tín nhiệm khách hàng vay, qua đó tăng cường khả năng cho vay không có bảo đảm bằng tài sản.

Đến cuối tháng 6/2023, lãi suất tiền gửi và cho vay bình quân của các giao dịch phát sinh mới bằng VND của các NHTM giảm khoảng 1,0%/năm so với cuối năm 2022; các NHTM đã chủ động điều chỉnh và triển khai các chương trình/gói tín dụng ưu đãi để giảm lãi suất cho vay với mức giảm khoảng 0,5-3,0%/năm tùy đối tượng khách hàng đối với các khoản vay mới; đồng thời, cam kết giảm lãi suất cho vay khoảng 0,2-2,5%/năm trong 6 tháng cuối năm 2023 tùy đối tượng khách hàng và lĩnh vực. Với tác động của độ trễ chính sách và cam kết giảm lãi suất của các TCTD7, dự kiến mặt bằng lãi suất cho vay đối với nền kinh tế sẽ tiếp tục giảm trong thời gian tới.

- Trình cấp có thẩm quyền/theo thẩm quyền ban hành và tổ chức triển khai các chương trình tín dụng đặc thù đối với một số ngành/lĩnh vực với nhiều cơ chế ưu đãi về lãi suất, tài sản bảo đảm, cơ chế xử lý nợ đặc thù8; hướng dẫn, chỉ đạo các TCTD phối hợp với Quỹ bảo lãnh tín dụng trong cho vay DNNVV có bảo lãnh của Quỹ bảo lãnh tín dụng tại các địa phương9 và Quỹ Phát triển DNNVV để cho vay DNNVV từ nguồn vốn của Quỹ Phát triển DNNVV.

- Tổ chức triển khai mạnh mẽ, sâu rộng chương trình kết nối ngân hàng - doanh nghiệp nhằm tháo gỡ kịp thời các khó khăn, vướng mắc trong tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng.

Ngoài hoạt động tín dụng triển khai tại các TCTD, NHCSXH đã và đang triển khai nhiều chính sách cho vay ưu đãi lãi suất đối với DNNVV như: hỗ trợ người sử dụng lao động vay vốn 0% để trả lương ngừng việc cho người lao động do ảnh hưởng dịch Covid-19; cho vay đối với doanh nghiệp tại vùng khó khăn; cho vay lãi suất ưu đãi doanh nghiệp sử dụng lao động là người khuyết tật, người dân tộc thiểu số; cho vay hỗ trợ lãi suất 2% từ ngân sách Nhà nước theo chương trình phục hồi và phát triển kinh tế theo Nghị định 36/2022/NĐ-CP, cho vay hỗ trợ phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị theo Nghị định 28/2022/NĐ-CP10…

Đến cuối tháng 6/2023, dư nợ cho vay doanh nghiệp đạt trên 51% tổng dư nợ nền kinh tế, trong đó tín dụng đối với DNNVV (đa phần là các doanh nghiệp tư nhân) đạt gần 2,3 triệu tỷ đồng, tăng hơn 4,2% so với cuối năm 2022, chiếm 18,24% tổng dư nợ nền kinh tế.

Như vậy có thể thấy các chính sách tín dụng, lãi suất đối với DNNVV đang được ngành Ngân hàng triển khai khá đầy đủ qua nhiều kênh tín dụng thương mại tại các NHTM, tín dụng ưu đãi tại NHCSXH và tín dụng tại các ngân hàng có bảo lãnh của các Quỹ bảo lãnh DNNVV.

Việc nới lỏng các điều kiện cấp tín dụng tạo điều kiện cho DNNVV, doanh nghiệp siêu nhỏ tiếp cận vốn tín dụng cần phải cân nhắc kỹ lưỡng vì hệ thống ngân hàng là kênh dẫn vốn chủ yếu phục vụ sản xuất kinh doanh, đóng vai trò huyết mạch của nền kinh tế. Việc nâng cao chất lượng tín dụng, giữ ổn định an toàn hệ thống ngân hàng là vô cùng quan trọng nhằm duy trì sự ổn định kinh tế vĩ mô và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Do vậy, để tăng khả năng tiếp cận vốn, ngoài giải pháp, chính sách từ ngành ngân hàng, bản thân doanh nghiệp cần cơ cấu lại hoạt động, nâng cao khả năng tài chính, xây dựng phương án, dự án sản xuất kinh doanh khả thi, tạo niềm tin để các TCTD yên tâm cấp tín dụng. Đồng thời, cần có sự phối hợp đồng bộ từ các chính sách khác về tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh theo chủ trương của Quốc hội, Chính phủ. Khi hoạt động sản xuất kinh doanh được khơi thông, phương án kinh doanh khả thi, sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng.

Kiến nghị 3: “Nghị định 31/2022/NĐ-CP về hỗ trợ lãi suất từ ngân sách nhà nước đối với khoản vay của doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh có hiệu lực từ ngày 20/5/2022 được kỳ vọng sẽ là nguồn lực không nhỏ giúp doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh sớm phục hồi sản xuất, kinh doanh sau đại dịch. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn khi tiếp cận gói vay hỗ trợ lãi suất 2% do không đủ điều kiện đáp ứng vì thiếu tài sản thế chấp, không có hóa đơn theo yêu cầu mà chỉ có hóa đơn bán lẻ… Ngoài ra, không ít doanh nghiệp còn ngại tiếp cận chính sách do quy trình, thủ tục còn phức tạp từ đăng ký, phê duyệt, giải ngân, quyết toán. Mặc khác, có doanh nghiệp còn lo ngại về việc bị các cơ quan quản lý kiểm tra, thanh tra trước, trong và sau khi nhận khoản vay hỗ trợ lãi suất. Đề nghị Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cần tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, tạo thuận lợi cho quá trình tiếp cận vốn, liên tục rà soát thực tiễn để nắm bắt những khó khăn, vướng mắc trong triển khai chính sách tại địa phương để có biện pháp khắc phục kịp thời”. (Câu số 26)

Trả lời:

Thực hiện nhiệm vụ được giao tại Nghị quyết 43/2022/QH15 ngày 11/01/2022 của Quốc hội, NHNN đã phối hợp các cơ quan có liên quan trình Chính phủ ban hành Nghị định số 31/2022/NĐ-CP; đồng thời ban hành Thông tư 03/2022/TT-NHNN ngày 20/5/2022 hướng dẫn NHTM triển khai thực hiện. Nghị định số 31/2022/NĐ-CP và Thông tư 03/2022/TT-NHNN không quy định thêm các điều kiện cho vay so với các quy định thông thường. Do đó, khi khách hàng thuộc đối tượng quy định tại Nghị định 31/2022/NĐ-CP và đáp ứng điều kiện vay vốn của TCTD sẽ được hỗ trợ lãi suất (HTLS) theo quy định.

Từ khi chính sách được ban hành tới nay, ngành Ngân hàng đã tích cực phối hợp các bộ, ngành triển khai nhiều giải pháp đồng bộ với tinh thần quyết liệt, khẩn trương để các đối tượng doanh nghiệp, Hợp tác xã, hộ kinh doanh sớm được tiếp cận chính sách như: tổ chức nhiều Hội nghị, cuộc họp, buổi làm việc và ban hành văn bản chỉ đạo, đôn đốc; đẩy mạnh công tác truyền thông, kết nối giữa ngân hàng với khách hàng; thành lập đường dây nóng để nắm bắt thực tế phản ánh của người dân, doanh nghiệp; tổ chức các Đoàn công tác liên bộ ngành tại các địa phương để khảo sát tình hình thực tế, kịp thời đôn đốc, giải đáp thắc mắc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tạo thuận lợi cho NHTM và khách hàng trong thực hiện; đồng thời, chỉ đạo các NHTM đã chủ động tiếp cận khách hàng, giúp cho khách hàng hiểu rõ, đầy đủ về chính sách và cách thức để tiếp cận chính sách HTLS.

Tuy nhiên, kết quả hỗ trợ lãi suất còn thấp, chưa như kỳ vọng (số tiền HTLS lũy kế từ đầu chương trình đến cuối tháng 6/2023 đạt khoảng 590 tỷ đồng). Những khó khăn, vướng mắc ảnh hưởng đến kết quả HTLS, đã được NHNN, các NHTM và các Bộ ngành nhận diện và đã được NHNN tổng hợp đầy đủ tại các Tờ trình Báo cáo, đề xuất Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ11.

Trong thời gian tới, ngành Ngân hàng sẽ tiếp tục thực hiện chính sách với quyết tâm cao nhất, tiếp tục công tác truyền thông, tuyên truyền đẩy mạnh triển khai HTLS để các đối tượng quan tâm được tiếp cận chính sách hỗ trợ từ ngân sách. Đồng thời, sẽ tiếp tục chỉ đạo các NHTM dành nguồn lực của chính các ngân hàng để hỗ trợ giảm lãi suất cho khách hàng và tích cực triển khai các giải pháp tháo gỡ khó khăn, đồng hành cùng người dân, doanh nghiệp, nền kinh tế theo đúng chủ trương của Quốc hội, chỉ đạo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Trên đây là ý kiến trả lời của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về nội dung kiến nghị của cử tri tỉnh Bình Dương. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trân trọng cảm ơn và rất mong tiếp tục nhận được sự quan tâm, ủng hộ của cử tri đối với hoạt động ngân hàng./.