Trước hết, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) xin trân trọng cảm ơn sự quan tâm của Đại biểu Quốc hội Huỳnh Thị Phúc, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đối với hoạt động ngân hàng. Về ý kiến chất vấn của Đại biểu Quốc hội nêu tại phiếu chất vấn ngày 30/5/2022, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước xin trân trọng tiếp thu để hoàn thiện công tác chỉ đạo, điều hành chính sách tiền tệ và hoạt động ngân hàng trong thời gian tới, đồng thời cũng xin báo cáo thêm với Đại biểu cụ thể như sau:
Câu 1: Chính sách tiền tệ (CSTT) nhằm ổn định lạm phát?
Ý kiến của NHNN:
1. Trên cơ sở chỉ đạo của Đảng, Quốc hội và Chính phủ, bám sát diễn biến kinh tế vĩ mô, thời gian qua NHNN tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ hỗ trợ quá trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội, đảm bảo kiểm soát lạm phát, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô và an toàn hệ thống các TCTD. Cụ thể:
- Giữ nguyên các mức lãi suất điều hành, tạo điều kiện để TCTD tiếp cận nguồn vốn từ NHNN với chi phí thấp; chỉ đạo TCTD chủ động cân đối khả năng tài chính, triệt để tiết giảm chi phí hoạt động, tập trung mọi nguồn lực để giảm lãi suất cho vay. Nhờ đó, dù lãi suất thế giới tăng mạnh nhưng lãi suất cho vay bình quân trong nước năm 2021 giảm 0,8%/năm, 4 tháng đầu năm 2022 chỉ tăng nhẹ 0,09%/năm.
- Tỷ giá được điều hành chủ động, vừa tạo dư địa để tỷ giá diễn biến linh hoạt, hấp thụ cú sốc bên ngoài, hạn chế tác động tiêu cực đến nền kinh tế; vừa thực hiện can thiệp thị trường ngoại tệ, hạn chế biến động quá mức của tỷ giá, góp phần ổn định thị trường ngoại tệ, kinh tế vĩ mô và hạn chế nhập khẩu lạm phát. Do đó, VND biến động thấp hơn nhiều đồng tiền trong khu vực, khoảng 1,7% so với USD1;
- Tăng trưởng tín dụng gắn với nâng cao chất lượng tín dụng, hỗ trợ phục hồi tăng trưởng kinh tế; hướng tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên theo chủ trương của Chính phủ; kiểm soát chặt chẽ tín dụng vào các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro; tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng.
Kết quả là thị trường tiền tệ, ngoại hối cơ bản ổn định, tín dụng tăng trưởng tốt đã góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, tạo nền tảng vững chắc cho phục hồi tăng trưởng kinh tế (GDP Quý I/2022 tăng 5,03% so cùng kỳ năm 2021).
2. Trong thời gian tới, việc điều hành chính sách tiền tệ sẽ gặp một số khó khăn, thách thức, trong đó áp lực lạm phát từ nay đến cuối năm là rất lớn do cộng hưởng cả phía cầu và phía cung: Về phía cầu, kinh tế hồi phục, tiến tới mở cửa hoàn toàn gồm cả hoạt động dịch vụ, du lịch, việc làm và thu nhập người lao động được cải thiện… khiến tổng cầu gia tăng và gây áp lực lên mặt bằng giá trong nước. Về phía cung, xung đột địa chính trị phức tạp, các chính sách phong tỏa để chống dịch Covid-19 của Trung Quốc và tình trạng đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu tiếp diễn khiến giá hàng hóa thế giới gia tăng, vượt xa mọi dự báo trước đây khiến chi phí đầu vào, chi phí logistic tăng mạnh gây ra áp lực lạm phát chi phí đẩy. Các dự báo hiện nay đều cho thấy lạm phát bình quân năm 2022 nhiều khả năng đạt mục tiêu đề ra2, nhưng lạm phát so với cùng kỳ sẽ vượt lên trên mức 4% trong nửa cuối năm 2022. Năm 2023, áp lực từ phía cầu tiếp tục gia tăng khi kinh tế tiến tới phục hồi hoàn toàn và tác động trễ từ các biện pháp hỗ trợ nền kinh tế. Trong khi đó, thị trường tài chính tiền tệ và hàng hóa thế giới tiềm ẩn nhiều rủi ro khó lường tới mục tiêu kiểm soát lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô trong nước.
Theo khuyến nghị của IMF đối với Việt Nam, việc triển khai hỗ trợ nền kinh tế thời gian tới cần dựa chủ yếu vào chính sách tài khóa, trong khi CSTT cần thận trọng, chủ động thích ứng, chuyển sang thắt chặt kịp thời nếu cần thiết để đảm bảo kiểm soát lạm phát trước rủi ro ngày càng gia tăng.
Vì vậy, bám sát chủ trương của Quốc hội và Chính phủ, trong thời gian tới NHNN điều hành chủ động, linh hoạt, đồng bộ các công cụ CSTT để kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, thích ứng kịp thời với diễn biến thị trường qua đó hỗ trợ phục hồi, phát triển kinh tế.
Câu 2: Chính sách điều hành lãi suất?
Ý kiến của NHNN:
Năm 2020, để hỗ trợ nền kinh tế trước tác động tiêu cực của dịch Covid-19, NHNN giảm 3 lần các mức lãi suất điều hành với quy mô tương đối lớn3. Từ năm 2021 đến nay, NHNN giữ nguyên các mức lãi suất điều hành, tạo điều kiện cho TCTD tiếp cận nguồn vốn từ NHNN với chi phí thấp, qua đó có điều kiện giảm lãi suất cho vay để hỗ trợ khách hàng phục hồi sản xuất kinh doanh; tiếp tục chỉ đạo TCTD chủ động cân đối khả năng tài chính để áp dụng lãi suất cho vay hợp lý triệt để tiết giảm chi phí hoạt động, tập trung mọi nguồn lực để giảm lãi suất cho vay nhằm hỗ trợ và đồng hành cùng doanh nghiệp, người dân vượt qua khó khăn.
Kết quả: Với tác động của việc điều hành giảm các mức lãi suất trong năm 2020, giữ nguyên các mức lãi suất điều hành năm 2021 cùng với các giải pháp CSTT đồng bộ đã tác động làm giảm mặt bằng lãi suất, lãi suất cho vay đã giảm khoảng 1%/năm trong năm 2020 và 0,8%/năm trong năm 2021, qua đó đã góp phần giảm bớt khó khăn, tăng khả năng tiếp cận vốn vay ngân hàng cho doanh nghiệp và nền kinh tế. Đến tháng 4/2022, lãi suất tiền gửi và cho vay tăng nhẹ 0,09%/năm so với cuối năm trước, chủ yếu do cầu tín dụng gia tăng khi kinh tế tăng trưởng trở lại.
Tuy nhiên, việc điều hành giảm lãi suất trong thời gian tới là rất khó khăn, thách thức do: (1) Xu hướng các ngân hàng trung ương lớn (như Cục dự trữ liên bang Mỹ) đẩy nhanh tiến trình thu hẹp nới lỏng CSTT, tăng nhanh tần suất và mức lãi suất để kiểm soát lạm phát4; (2) Giá nguyên, nhiên vật liệu, hàng hóa thế giới gia tăng, vượt xa mọi dự báo trước đây khiến chi phí đầu vào, chi phí logistic tăng mạnh, gây áp lực lên lạm phát trong nước.
Trong thời gian tới, NHNN tiếp tục theo dõi sát diễn biến tiền tệ trong nước, quốc tế, dự báo lạm phát và lãi suất thị trường để điều hành lãi suất phù hợp với diễn biến cân đối vĩ mô, lạm phát và mục tiêu chính sách tiền tệ; chỉ đạo các TCTD tiết giảm chi phí để phấn đấu giảm lãi suất cho vay.
Trên đây là ý kiến trả lời của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước về nội dung chất vấn của Đại biểu Quốc hội Huỳnh Thị Phúc. Trong thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam kính mong tiếp tục nhận được sự quan tâm, ủng hộ hơn nữa của Đại biểu đối với hoạt động của ngành Ngân hàng.
Trân trọng cảm ơn Đại biểu./.