Trong thời gian tới, Ngân hàng trung ương Anh (BoE) sẽ công bố bản tham vấn về khung pháp lý cho hệ thống stablecoin, áp dụng cho các stablecoin được sử dụng rộng rãi như tiền tệ - nghĩa là cho thanh toán hàng ngày hoặc bù trừ trong các thị trường tài chính cốt lõi đã được token hóa - đồng thời xác định các tiêu chuẩn mà chúng phải đáp ứng.
Theo Thống đốc BoE Andrew Bailey, kể từ khi thương mại hiện đại và quá trình công nghiệp hóa xuất hiện, hệ thống tiền tệ hai tầng (two-tier monetary system) đã trở thành nền tảng của nền kinh tế.
Một là, tiền của ngân hàng trung ương (central bank money): bao gồm tiền mặt do ngân hàng trung ương phát hành, có thể được sử dụng bởi mọi cá nhân, và dự trữ ngân hàng (reserves) do các ngân hàng thương mại nắm giữ tại ngân hàng trung ương.
Hai là, tiền của ngân hàng thương mại (commercial bank money): thể hiện dưới dạng tiền gửi (deposits) mà các cá nhân và tổ chức duy trì tại ngân hàng, được hình thành thông qua quá trình cho vay và ghi sổ kế toán của ngân hàng.
Niềm tin vào tiền tệ đóng vai trò quan trọng trong hoạt động vận hành của các nền kinh tế. Về cơ bản, niềm tin dựa trên độ tin cậy rằng giá trị của một đồng bảng Anh được duy trì nhất quán đối với bất kể hình thức lưu giữ. Tính khả dụng và khả năng trao đổi liên tục giữa các hình thức tiền tệ khác nhau là yếu tố thiết yếu để duy trì sự ổn định kinh tế.
Tuy nhiên, đổi mới trong lĩnh vực tiền tệ cũng cần được khuyến khích. Vì vậy, việc phản đối stablecoin chỉ dựa trên các nguyên tắc truyền thống là không thỏa đáng. Như Thống đốc BoE Andrew Bailey từng nhấn mạnh, stablecoin có tiềm năng thúc đẩy đổi mới trong hệ thống thanh toán, cả trong nước lẫn quốc tế. Song, yếu tố thực tiễn mới là điều then chốt và điều cốt lõi là stablecoin phải đáp ứng các yêu cầu cần thiết để duy trì niềm tin của công chúng.
Việc sử dụng stablecoin trên quy mô lớn trong thanh toán và bù trừ có thể mang ý nghĩa sâu rộng đối với ổn định tài chính. Ngược lại, hiện nay, phần lớn stablecoin vẫn chỉ đóng vai trò như cửa ngõ giao dịch trong thị trường tiền điện tử, chưa thể đáp ứng các tiêu chí của một đơn vị tiền tệ thực thụ - điều vốn cũng đúng với nhiều loại tài sản kỹ thuật số khác.
Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)
Stablecoin, khi được sử dụng rộng rãi trong nền kinh tế thực, được định hướng như một loại tiền tệ, tức là chúng hoạt động như phương tiện trao đổi và thanh toán. Do đó, stablecoin tạo điều kiện cho việc so sánh và trao đổi giá trị, từ đó hỗ trợ cơ chế giá. Dựa theo quan điểm này, có một số điểm cần được xem xét kỹ lưỡng. Cụ thể:
Thứ nhất, các tài sản đảm bảo (phía đối ứng trên bảng cân đối kế toán) cần không mang rủi ro tài chính, bao gồm rủi ro tín dụng, lãi suất và tỷ giá. Điều này đảm bảo rằng giá trị của stablecoin thực sự có thể duy trì ổn định.
Thứ hai, bởi các tài sản “an toàn tuyệt đối” không thể che chắn trước những rủi ro vận hành - chẳng hạn một vụ tấn công mạng thành công - nên niềm tin vào stablecoin chỉ có thể được củng cố khi tồn tại một cơ chế bảo hiểm (tương tự như bảo hiểm tiền gửi) cùng khung pháp lý đảm bảo người nắm giữ stablecoin được xếp ưu tiên chủ nợ trong mọi tình huống phá sản.
Thứ ba, điều kiện trao đổi của stablecoin phải được công bố rõ ràng, nhất quán và bền vững. Các điều kiện phải giống nhau đối với tất cả các chủ sở hữu và có thể được chuyển trực tiếp sang các hình thức tiền tệ khác, thay vì phụ thuộc vào các sàn giao dịch tiền điện tử và điều khoản kinh doanh của sàn. Cho đến hiện tại, không phải tất cả stablecoin đều đáp ứng được yêu cầu này.
Một vấn đề quan trọng khác phát sinh khi stablecoin được tích hợp sâu hơn vào hệ thống tài chính. Hiện nay, các ngân hàng vừa giữ tiền gửi của khách hàng vừa cung cấp tín dụng cho cá nhân và doanh nghiệp. Điều này có nghĩa là tiền gửi trực tiếp hỗ trợ hoạt động cho vay, từ đó giúp duy trì hoạt động kinh tế. Cơ chế này được gọi là ngân hàng dự trữ phân đoạn (fractional reserve banking). Nói cách khác, phần lớn tài sản đảm bảo cho tiền của ngân hàng thương mại không phải là tài sản “an toàn tuyệt đối”, mà là các khoản cho vay có rủi ro. Niềm tin vào tiền tệ được duy trì và củng cố qua kinh nghiệm thực tiễn, thông qua quy định ngân hàng, bảo hiểm tiền gửi và cơ chế giải quyết pháp lý.
Hệ thống tài chính không nhất thiết phải duy trì cấu trúc như hiện nay. Việc tách biệt chức năng phát hành tiền khỏi hoạt động cung cấp tín dụng - với sự song hành giữa ngân hàng và stablecoin, trong khi các tổ chức phi ngân hàng đảm nhận vai trò tín dụng lớn hơn - là hoàn toàn khả thi. Tuy nhiên, trước khi hiện thực hóa mô hình này, cần đánh giá cẩn trọng những hệ quả có thể phát sinh. Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể xây dựng được một khung pháp lý đủ linh hoạt để vừa duy trì sự song tồn của các chủ thể trong suốt chu kỳ kinh tế, vừa định hướng thận trọng quá trình chuyển đổi sang cấu trúc tài chính tương lai.
Công nghệ nền tảng của stablecoin còn mới mẻ, song khi thiết kế một khung pháp lý có thể giúp Vương quốc Anh đi đầu trong đổi mới, cần đặt ra một câu hỏi cốt lõi, đó là làm thế nào để duy trì mối liên kết giữa tiền tệ dưới mọi hình thức và quá trình tạo tín dụng, vốn là nền tảng của hoạt động kinh tế?
Trong thời gian tới, BoE sẽ công bố bản tham vấn về khung pháp lý cho hệ thống stablecoin, áp dụng cho các stablecoin được sử dụng rộng rãi như tiền tệ - nghĩa là cho thanh toán hàng ngày hoặc bù trừ trong các thị trường tài chính cốt lõi đã được token hóa - đồng thời xác định các tiêu chuẩn mà chúng phải đáp ứng. Trong quá trình này, các stablecoin được lưu hành rộng rãi tại Vương quốc Anh cần được cho phép truy cập vào tài khoản tại Ngân hàng Trung ương, nhằm củng cố vị thế của chúng như một dạng tiền tệ thực thụ. Đây sẽ là bước đi quan trọng trong việc định hình một khung pháp lý tiên tiến, giúp Vương quốc Anh khai thác lợi ích của đổi mới công nghệ mà vẫn bảo đảm sự ổn định và toàn vẹn của hệ thống tài chính.
Loan Trần (Nguồn: Financial Times)