Dự án nghiên cứu "Lịch sử đồng tiền Việt Nam - quá trình hình thành và phát triển" được đánh giá là sẽ tạo cơ sở hình thành bộ Cẩm nang tra cứu về tiền Việt Nam, cũng như góp phần giám định các đồng tiền phát hiện trên lãnh thổ Việt Nam. Các nhà nghiên cứu kỳ vọng, kết quả nghiên cứu này mở ra các chuyên đề chuyên khảo về Lịch sử kỹ thuật chế tác và in ấn tiền ở Việt Nam, Nghệ thuật trang trí trên tiền Việt Nam…
Ngày 3/8/2019, tại Hà Nội, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) tổ chức Hội thảo Dự án nghiên cứu “Lịch sử đồng tiền Việt Nam - Quá trình hình thành và phát triển” với sự chủ trì của TS Đào Minh Tú - Phó Thống đốc NHNN, Chủ nhiệm Dự án. Tham dự Hội thảo có đại diện các Vụ, Cục, đơn vị thuộc NHNN và các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu về lịch sử, tiền tệ, khảo cổ như PGS.TS, NGND Hoàng Văn Khoán, nhà sử học Dương Trung Quốc, PGS.TS Phạm Mai Hùng, Ủy viên Hội đồng Di sản quốc gia, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, TS Phạm Quốc Quân, Nguyên Giám đốc Bảo tàng Cách mạng Việt Nam cùng đại diện các cơ quan: Cục Di sản văn hóa- Bộ Văn hóa Thể thao và du lịch, Viện Sử học Việt Nam, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia, Bảo tàng Lịch sử TP Hồ Chí Minh, Bảo tàng Hà Nội, Hội Di sản văn hóa Việt Nam, Hội khảo cổ học Việt Nam, các nhà nghiên cứu và sưu tầm tiền tư nhân.
Kết hợp kiến thức hàn lâm, nghiên cứu khoa học và thực tiễn
Phát biểu tại Hội thảo, TS Đào Minh Tú - Phó Thống đốc NHNN, Chủ nhiệm Dự án cho biết: Tiền Việt Nam đã có lịch sử gần một nghìn năm với bao thăng trầm và thay đổi. Trải qua chiến tranh và thời gian, các tài liệu, thư tịch liên quan, hoặc ghi chép về tiền Việt Nam đến nay còn khiêm tốn. Ý thức sưu tầm và nghiên cứu về tiền Việt Nam chỉ mới được quan tâm khi đất nước giành được Chính quyền Cách mạng (năm 1945) với Sắc lệnh Bảo tồn cổ tích trên toàn cõi Đông Dương do Chủ tịch Hồ Chí Minh ký ngày 23/11/1945. Những năm sau đó, những đồng tiền Việt Nam mới được các cơ quan chức năng chú ý sưu tầm, gìn giữ; khoảng cuối thế kỷ XX, xuất hiện những người có lòng đam mê bước vào công việc sưu tầm tiền. Hiện nay, trên cả nước đã có nhiều nhà sưu tầm tiền tư nhân với nhiều bộ sưu tập quý hiếm.
TS Đào Minh Tú, Phó Thống đốc NHNN phát biểu tại Hội thảo.
Nghiên cứu về lịch sử tiền Việt Nam cho đến nay, đã có một số công trình nghiên cứu, xuất bản của các nhà khoa học, các nhà sưu tập tiền tư nhân, nhưng đề tài thường chỉ tập trung nghiên cứu chuyên về tiền kim loại hoặc chuyên về tiền giấy của một giai đoạn lịch sử nhất định; Một số chuyên khảo về tiền đã được công bố ở trong và ngoài nước bằng tiếng Việt, Anh, Pháp, Trung Quốc và Nhật Bản; Một số cuốn sách, bài viết nghiên cứu, giới thiệu về các phát hiện về tiền được xuất bản như các tập san, thông báo khoa học của Viện Khảo cổ học, Viện Sử học, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia... Tuy nhiên, ở nước ta vẫn chưa có một công trình nào nghiên cứu đầy đủ về lịch sử hình thành và phát triển các đồng tiền Việt Nam khiến cho sự hình dung toàn cảnh bức tranh tiền tệ Việt Nam còn có nhiều khoảng trống.
Hội thảo quy tụ được sự tham gia và cố vấn của đội ngũ chuyên gia đầu ngành.
Những bước tiến dài
Trong những năm qua, NHNN đã có sự quan tâm đáng kể trong việc sưu tầm, phổ biến, bảo tồn và phát huy di sản tiền Việt Nam. Năm 2016, NHNN đã xây dựng được Phòng Trưng bày Tiền Việt Nam phục vụ khách tham quan trong Ngành, các đoàn khách đến làm việc với NHNN. Với chức năng quản lý nhà nước về phát hành tiền, NHNN thực hiện Dự án nghiên cứu Lịch sử đồng tiền Việt Nam – Quá trình hình thành và phát triển với mục đích tập hợp, hệ thống hóa tư liệu một cách khoa học, có tính chất duy vật biện chứng và lịch sử về các đồng tiền Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử từ thời Vua Đinh Tiên Hoàng năm 968 đến nay, nhằm làm rõ quá trình hình thành, tồn tại và kết thúc vai trò lịch sử của những đồng tiền Việt Nam trong mỗi giai đoạn đã từng tồn tại trong gần một nghìn năm qua.
Các thành viên thực hiện Dự án bao gồm một số nhà nghiên cứu thuộc NHNN phối hợp với các nhà sưu tầm tiền với những bộ sưu tập tiền chưa từng được công bố. Quan điểm nghiên cứu, xây dựng Dự án là sự tham gia, tổng hợp các kiến thức hàn lâm, kiến thức nghiên cứu khoa học và kiến thức thực tiễn của các nhà nghiên cứu, các nhà sưu tầm cũng như của các nhà quản lý đối với sự độc lập nghiên cứu, đảm bảo không vi phạm về bản quyền và có tính kế thừa, công khai và từ nguồn tư liệu chính thống.
Các chuyên gia thảo luận về Dự án nghiên cứu.
Dự án nghiên cứu “Lịch sử đồng tiền Việt Nam – Quá trình hình thành và phát triển” là công trình khoa học trọng điểm cấp Ngành có giá trị, ý nghĩa khoa học và thực tiễn lớn, không chỉ đối với ngành Ngân hàng (một công trình lịch sử chào mừng kỷ niệm 70 năm thành lập Ngành) mà còn là nguồn tài liệu quan trọng, được hệ thống hóa có tính giáo khoa, góp phần tuyên truyền, quảng bá các giá trị lịch sử, văn hóa, kinh tế về đồng tiền Việt Nam qua các giai đoạn lịch sử dân tộc hơn 1000 năm. Dự án này hoàn thành còn có ý nghĩa vô cùng to lớn cả về lý luận và thực tiễn đối với cộng đồng, các nhà nghiên cứu, các nhà sưu tập cũng như những người quan tâm đến đồng tiền Việt Nam ở trong và ngoài nước.
Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú phát biểu kết luận Hội nghị.
Phát biểu tại Hội thảo, TS Phạm Quốc Quân, Nguyên Giám đốc Bảo tàng Cách mạng Việt Nam đánh giá: “Thực hiện được đề tài này thực sự là một công việc khó khăn, nếu không phải là NHNN và phó Thống đốc tiến hành chủ trì thì rất khó thực hiện được. Trên thực tế, hiện nay còn rất nhiều tài liệu chưa được giải mật, tuy nhiên, Dự án đã quy tụ được một lượng lớn đồ sộ tư liệu quý hiếm về tiền Việt được hệ thống qua các thời kỳ”. Ông cũng đánh giá dự án có tính thực tiễn cao, có mục tiêu rất rõ ràng và rất cần thiết, dự án đưa ra được nền tảng lý luận cho một Bảo tàng Tiền trong tương lai, đồng thời cũng có giá trị chính trị bởi đây là công trình kỷ niệm 70 năm thành lập NHNN. Ông nhấn mạnh: Trong thời gian qua, đội ngũ thực hiện dự án đã có bước tiến rất dài, đã bổ sung các ý kiến đóng góp cho các bản thảo trước đây.
Các chuyên gia Ông Phạm Mai Hùng, nhà sử học Dương Trung Quốc, PGS.TS Nguyễn Quốc Hùng đánh giá cao công trình nghiên cứu, đồng thời nhận định đây là một hội thảo được chuẩn bị kỹ lưỡng, có giá trị cao. Chung quan điểm, PGS.TS Nguyễn Đức Nhuệ, Phó Viện trưởng Viện Sử học, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam cho rằng, công trình sẽ có ý nghĩa rất lớn đối với công tác khảo cổ cũng như giảng dạy.
Các đại biểu tham dự Hội thảo đã có nhiều ý kiến đóng góp tích cực, mang tính chất xây dựng xoay quanh các chủ đề đã được nêu ra từ báo cáo khoa học tổng hợp của Dự án Lịch sử đồng tiền Việt Nam- Quá trình hình thành và phát triển để nhóm nghiên cứu Dự án có thêm thêm những căn cứ khoa học tiếp tục bổ sung, hoàn thiện bản thảo trước khi nghiệm thu.
Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú, nhà sử học Dương Trung Quốc và các nhà nghiên cứu tham quan phòng trưng bày tiền của NHNN.
Thoa Lê
Ảnh: Mạnh Thắng