1
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) nhận được 02 kiến nghị của cử tri tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu gửi tới trước Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV do Ban Dân nguyện chuyển đến theo công văn số 742/BDN ngày 14/6/2023.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trân trọng cảm ơn Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu và xin báo cáo như sau:
1. Kiến nghị 1: “Hiện nay, Ngân hàng nhà nước đã giảm lãi suất cho vay nhưng hiện tại còn một số ngân hàng vẫn cho vay với lãi suất cao như: Ngân hàng Vietcombank, ngân hàng Kiên Long. Cử tri đề nghị Ngân hàng Nhà nước có giải pháp, kiểm tra, giám sát đối với các ngân hàng không thực hiện theo quy định”. (Câu số 22)
Trả lời:
Thời gian qua, thực hiện chủ trương của Quốc hội, chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về giảm lãi suất cho vay nhằm tháo gỡ khó khăn cho nền kinh tế, doanh nghiệp và người dân, NHNN đã điều chỉnh giảm liên tục 04 lần các mức lãi suất điều hành với mức giảm 0,5-2,0%/năm, trong bối cảnh lãi suất thế giới tiếp tục tăng và neo ở mức cao, qua đó tiếp tục định hướng giảm mặt bằng lãi suất cho vay của thị trường, tăng khả năng tiếp cận vốn của doanh nghiệp và người dân, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Đồng thời, NHNN thực hiện nhiều biện pháp để giảm lãi suất cho vay như khuyến khích tổ chức tín dụng (TCTD) tiết giảm chi phí để giảm mặt bằng lãi suất cho vay nhằm hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi và phát triển sản xuất, kinh doanh; tổ chức các buổi làm việc trực tiếp với các TCTD đề nghị triển khai các biện pháp để giảm lãi suất tiền gửi, tiết giảm chi phí, qua đó tạo dư địa để giảm lãi suất cho vay đối với khách hàng; phối hợp với Hiệp hội ngân hàng để vận động sự thống nhất của các TCTD hội viên tiếp tục thực hiện giảm lãi suất cho vay.
Bên cạnh đó, NHNN quy định lãi suất cho vay ngắn hạn tối đa bằng đồng Việt Nam của TCTD đối với khách hàng để đáp ứng nhu cầu vốn phục vụ một số lĩnh vực, ngành kinh tế theo quy định tại Thông tư 39/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 (gồm các lĩnh vực như: nông nghiệp, nông thôn; xuất khẩu; doanh nghiệp nhỏ và vừa; công nghiệp hỗ trợ; doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao) là 4%/năm nhằm hỗ trợ người dân, doanh nghiệp giảm chi phí vốn vay, tăng khả năng tiếp cận vốn vay một số lĩnh vực ưu tiên theo chỉ đạo của Chính phủ.
Đến nay, các ngân hàng thương mại đã chủ động điều chỉnh và triển khai các chương trình/gói tín dụng ưu đãi để giảm lãi suất cho vay với mức giảm khoảng 0,5-3,0%/năm tùy đối tượng khách hàng đối với các khoản vay mới; đồng thời, cam kết giảm lãi suất cho vay khoảng 0,2-2,5%/năm trong 6 tháng cuối năm 2023 tùy đối tượng khách hàng và lĩnh vực. Hiện nay, lãi suất cho vay đang trong xu hướng giảm (lãi suất cho vay bình quân của các giao dịch phát sinh mới của các ngân hàng thương mại giảm khoảng 1,0%/năm so với cuối năm 2022). Với tác động của độ trễ chính sách và cam kết giảm lãi suất của các TCTD1, dự kiến mặt bằng lãi suất cho vay đối với nền kinh tế sẽ tiếp tục giảm trong thời gian tới.
Theo quy định hiện hành, lãi suất cho vay của tổ chức tín dụng đối với khách hàng là do TCTD và khách hàng thỏa thuận theo cung cầu vốn thị trường, nhu cầu vốn vay và mức độ tín nhiệm của khách hàng2. Tuy nhiên, triển khai chỉ đạo của Thường trực Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, NHNN đang tiến hành rà soát, đánh giá cụ thể nguyên nhân, thực trạng về lãi suất cho vay.
2. Kiến nghị 2: “Trong thời gian qua, khi các tổ chức, cá nhân có nhu cầu vay vốn từ các ngân hàng thì nhân viên ngân hàng thường xuyên đề cập đến vấn đề mua bảo hiểm cho khoản vay, thường thì số tiền mua bảo hiểm được tính bằng tỷ lệ phần trăm đối với số tiền được vay, cử tri bức xúc cho rằng: Người dân có nhu cầu vay số tiền từ 500 triệu đồng đến 1 tỷ đồng thì số tiền phải mua bảo hiểm dao động từ 12 triệu đồng đến 50 triệu đồng (tuỳ theo các ngân hàng), nếu không mua bảo hiểm thì ngân hàng sẽ từ chối không cho vay. Hiện nay, kinh tế của người dân đang gặp rất nhiều khó khăn, cần vốn để phát triển sản xuất, nhưng các ngân hàng lại bắt mua bảo hiểm mới cho vay. Cử tri đề nghị có giải pháp về vấn đề này”. (Câu số 23)
Trả lời:
Theo quy định của pháp luật hiện hành việc mua bảo hiểm cho khoản vay là tự nguyện, TCTD không được ép khách hàng vay mua bảo hiểm cho khoản vay và các loại bảo hiểm không bắt buộc theo quy định của pháp luật.
Thời gian qua, NHNN đã liên tục có các văn bản chỉ đạo, cảnh báo, chấn chỉnh các TCTD tuân thủ đúng quy định của pháp luật về hoạt động đại lý bảo hiểm, góp phần đảm bảo quyền lợi chính đáng của khách hàng; đồng thời, tổ chức Hội nghị trực tuyến toàn Ngành để quán triệt các TCTD về hoạt động đại lý bảo hiểm. Theo đó, NHNN yêu cầu các TCTD nghiêm túc thực hiện một số nội dung sau:
- Chấp hành nghiêm các quy định pháp luật và chỉ đạo của NHNN về hoạt động kinh doanh, đại lý bảo hiểm, trong đó khi tư vấn, giới thiệu bán sản phẩm bảo hiểm cho khách hàng phải cung cấp chính xác, đầy đủ các thông tin về sản phẩm bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm,... và giải thích rõ ràng, đầy đủ về quyền lợi bảo hiểm, điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo hiểm, quyền và nghĩa vụ của bên mua bảo hiểm; không được tự ý kê khai thông tin cho bên mua bảo hiểm khi chưa có sự đồng ý của bên mua bảo hiểm; nghiêm cấm hành vi “ép” khách hàng mua bảo hiểm.
- Tăng cường hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội bộ để phát hiện và xử lý nghiêm, kịp thời các hành vi vi phạm trong hoạt động đại lý bảo hiểm, đặc biệt là hành vi gắn việc mua sản phẩm bảo hiểm không bắt buộc với việc cung ứng sản phẩm, dịch vụ ngân hàng.
- Rà soát, nghiên cứu xây dựng, cập nhật các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả công việc (KPI) để không gây áp lực đối với nhân viên/đơn vị kinh doanh trong việc giới thiệu bán các sản phẩm bảo hiểm.
Đồng thời, NHNN đã bổ sung nội dung thanh tra việc thực hiện các quy định của pháp luật và chỉ đạo của NHNN đối với hoạt động kinh doanh bảo hiểm, đại lý bảo hiểm trong Kế hoạch thanh tra hằng năm; Thiết lập đường dây nóng để tiếp nhận, xử lý thông tin phản ánh, kiến nghị của người dân và các cơ quan, doanh nghiệp liên quan đến hoạt động đại lý bảo hiểm của TCTD. Phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính trong quá trình thanh tra các doanh nghiệp bảo hiểm và các TCTD có nhiều phản ánh, kiến nghị liên quan đến hoạt động đại lý bảo hiểm để kịp thời chấn chỉnh, xử lý các hành vi vi phạm quy định của pháp luật.
Trong thời gian tới, NHNN sẽ tiếp tục tăng cường công tác thanh tra, giám sát hoạt động này. Trường hợp phát hiện vi phạm, NHNN sẽ xem xét, xử lý nghiêm theo đúng quy định của pháp luật. Ngoài ra, trên cơ sở các quy định của Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022, NHNN sẽ phối hợp với Bộ Tài chính trong việc hoàn thiện các quy định pháp luật có liên quan đến đại lý bảo hiểm; thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động cung cấp bảo hiểm qua ngân hàng.
Trên đây là ý kiến trả lời của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về nội dung kiến nghị của cử tri tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trân trọng cảm ơn và rất mong tiếp tục nhận được sự quan tâm, ủng hộ của cử tri đối với hoạt động ngân hàng./.
1 NH Vietcombank cam kết giảm đến 0,5%/năm cho toàn bộ khoản vay của khách hàng cá nhân và doanh nghiệp, NH Agribank giảm tối thiếu 0,5%/năm so với lãi suất đang áp dụng đối với dư nợ trung dài hạn VND hiện hữu, BIDV: Kể từ 01/06/2023, giảm lãi suất cho vay tới 0,5%/năm so với lãi suất hiện hành đối với các khoản vay trung và dài hạn hiện hữu và chưa được áp dụng lãi suất cạnh tranh trước đó; NH Hàng Hải: tiếp tục giảm lãi suất cho vay thêm 1%/năm so với lãi suất hiện hành dành cho các khách hàng cá nhân đang vay vốn đến 31/12/2023…
2 (1) Tại khoản 2 Điều 91 Luật Các TCTD 2010 (đã được sửa đổi bổ sung) quy định: “2. Tổ chức tín dụng và khách hàng có quyền thỏa thuận về lãi suất, phí cấp tín dụng trong hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng theo quy định của pháp luật.” (2) Tại khoản 1 Điều 13 Thông tư số 39/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 quy định: “Tổ chức tín dụng và khách hàng thỏa thuận về lãi suất cho vay theo cung cầu vốn thị trường, nhu cầu vay vốn và mức độ tín nhiệm của khách hàng”.