Phát triển tài chính xanh đóng góp vào tăng trưởng xanh và bền vững tại Việt Nam

Tầm quan trọng của tín dụng xanh trong phát triển kinh tế bền vững

Tại tọa đàm, các chuyên gia đã tập trung thảo luận các vấn đề: Phát triển tài chính xanh đóng góp vào tăng trưởng xanh và bền vững tại Việt Nam; Xây dựng và phát triển các dịch vụ tài chính xanh cũng như các chiến lược quản trị rủi ro về môi trường trong quá trình hoạt động kinh doanh; Nâng cao hiểu biết tài chính cho người dân và doanh nghiệp; Tạo lập hành lang pháp lý công bằng và có hiệu lực cho hoạt động, giám sát và bảo vệ người tiêu dùng, đảm bảo người tiêu dùng được cung cấp đầy đủ thông tin và đối xử công bằng.

Theo PGS.TS Phạm Mạnh Hùng - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Khoa học Ngân hàng, Học viện Ngân hàng, những năm gần đây, tài chính bền vững đã trở thành chủ đề nóng trên toàn cầu, đặc biệt là trong bối cảnh các quốc gia nỗ lực thúc đẩy nền kinh tế xanh để ứng phó với biến đổi khí hậu.

Tại Việt Nam, khái niệm ESG - khung đánh giá nhằm đo lường tính bền vững và trách nhiệm đối với môi trường, xã hội của doanh nghiệp không chỉ dừng lại ở một xu hướng mới mà đã trở thành mục tiêu phát triển dài hạn của nhiều ngành, đặc biệt là lĩnh vực ngân hàng.

Ngành ngân hàng đã có những bước tiến lớn trong việc cam kết thực hiện ESG. Những nỗ lực này bắt nguồn từ sự quan tâm sâu sắc của Chính phủ và NHNN, thể hiện qua hàng loạt chính sách và quy định pháp lý được ban hành.

Chia sẻ tại tọa đàm, TS.Nguyễn Quốc Hùng - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho biết, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã tiên phong triển khai các kế hoạch hành động, thực hiện chính sách Chính phủ ban hành nhằm thúc đẩy tín dụng xanh. Một dấu mốc quan trọng là việc ban hành Sổ tay hướng dẫn quản lý rủi ro môi trường và xã hội, với lộ trình 15 năm, từ năm 2017, tạo nền tảng để các tổ chức tín dụng sử dụng làm cơ sở cho vay, đặc biệt trong các lĩnh vực xanh.

TS.Nguyễn Quốc Hùng cho biết thêm, dưới sự chỉ đạo của NHNN, các tổ chức tín dụng( TCTD) đã chủ động xây dựng các kế hoạch nội bộ, hoàn thiện tiêu chí và quy trình để tăng cường đầu tư vào các dự án thân thiện với môi trường. Kết quả đạt được đến nay là có 50 TCTD tham gia cấp tín dụng xanh với tổng dư nợ gần 680 nghìn tỷ đồng, chiếm 4,5% tổng dư nợ tín dụng toàn hệ thống. Tốc độ tăng trưởng tín dụng xanh bình quân đạt 22% mỗi năm, cao hơn tốc độ tăng trưởng chung của tín dụng kinh tế. Đặc biệt, năm 2023, tốc độ này đạt mức cao kỷ lục 24%.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và nhu cầu chuyển đổi sang kinh tế tuần hoàn, các ngân hàng như BIDV, Agribank, Techcombank, VietinBank, và VPBank đã tích cực thúc đẩy các dự án xanh. “Một số ngân hàng còn mời chuyên gia để xây dựng tiêu chuẩn nội bộ về tín dụng xanh. Ví dụ, BIDV không chỉ tiên phong trong việc cấp vốn mà còn lan tỏa thông điệp bảo vệ môi trường ngay từ nhận diện thương hiệu và các hoạt động cộng đồng”, TS Hùng dẫn chứng.

Chia sẻ tại tọa đàm Bà Phạm Thị Thanh Tùng - Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (NHNN) cho rằng, ngành Ngân hàng với vai trò huyết mạch, là một trong những kênh dẫn vốn quan trọng để duy trì tăng trưởng và phát triển kinh tế. Thời gian qua, để thực hiện chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, các giải pháp thúc đẩy tín dụng xanh, ngân hàng xanh đã được NHNN triển khai từng bước với lộ trình rất rõ ràng.

Trong quá trình điều hành chính sách tiền tệ, tín dụng và hoạt động ngân hàng, NHNN đã định hướng hoạt động tín dụng xanh, ngân hàng xanh thông qua các Chiến lược phát triển của ngành, Đề án phát triển ngân hàng xanh Việt Nam, Đề án tái cơ cấu hệ thống các TCTD, Kế hoạch hành động vì sự phát triển bền vững,…phù hợp với mục tiêu quốc gia về tăng trưởng xanh và các cam kết của Việt Nam tại các diễn đàn quốc tế. Từ đó, tăng cường nhận thức, trách nhiệm xã hội của hệ thống ngân hàng đối với việc bảo vệ môi trường, giúp các TCTD xây dựng và triển khai chiến lược, kế hoạch kinh doanh theo hướng bền vững.

NHNN đặt ra yêu cầu các TCTD cần tăng tỷ trọng vốn tín dụng ngân hàng đầu tư vào ngành, lĩnh vực xanh; lồng ghép các nội dung về phát triển bền vững, biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh trong các chương trình, dự án vay vốn tín dụng; xây dựng và triển khai các chương trình tín dụng thực hiện các Đề án chống BĐKH, chương trình cho vay nông nghiệp bền vững, lúa gạo phát thải thấp,.. tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân thực hiện các dự án góp phần bảo vệ môi trường, hỗ trợ tăng trưởng xanh và phát triển bền vững.

“Phối hợp với các tổ chức quốc tế xây dựng danh mục các ngành, lĩnh vực xanh, sổ tay hướng dẫn để TCTD cho vay, thực hành ESG; hoàn thiện hành lang pháp lý để các TCTD tuân thủ quy định quản lý rủi ro về môi trường phù hợp với Luật bảo vệ môi trường, tiệm cận dần với thông lệ quốc tế”, bà Tùng chia sẻ.

Bên cạnh đó, NHNN cũng tích cực tham gia làm thành viên của nhiều diễn đàn tài chính quốc tế để học hỏi kinh nghiệm, huy động nguồn lực, nâng cao năng lực,… trong việc đẩy mạnh hoạt động tín dụng xanh, ngân hàng xanh cho các mục tiêu tăng trưởng xanh và bền vững; đồng thời trên cơ sở thực tế triển khai của Việt Nam cũng đóng góp nhiều sáng kiến về ngân hàng xanh, từng bước nâng cao vị thế của Việt Nam tại các diễn đàn, tổ chức quốc tế về tiền tệ ngân hàng, phục vụ cho phát triển ngành Ngân hàng, phù hợp với yêu cầu hội nhập quốc tế.

Với việc triển khai đồng bộ các giải pháp nêu trên, nhận thức của hệ thống ngân hàng đã có sự chuyển biến rõ rệt trong đẩy mạnh cấp tín dụng cho các ngành, lĩnh vực xanh, quản lý rủi ro về môi trường trong hoạt động cấp tín dụng. Nhiều TCTD đã xây dựng các gói, chương trình tín dụng xanh, huy động nguồn lực xanh (trái phiếu xanh); đã chủ động hợp tác với các tổ chức tài chính quốc tế để nhận các hỗ trợ kỹ thuật và hỗ trợ tài chính tài trợ cho các dự án mang lại lợi ích về môi trường. Con số này thể hiện kết quả triển khai của ngành ngân hàng trọng tâm, hiệu quả, bám sát định hướng, yêu cầu và chỉ đạo của Chính phủ về tập trung nguồn lực cho kinh tế xanh.

Số lượng tổ chức tín dụng tham gia lĩnh vực tín dụng xanh tăng trưởng mạnh mẽ

Theo đánh giá của Mạng lưới tài chính và ngân hàng bền vững toàn cầu (SBFN) tại báo cáo Tiến bộ toàn cầu năm 2024 (công bố 16/4/2024), Việt Nam được xếp thứ hạng cao trong nhóm thứ 2 các quốc gia có sự tiến bộ đáng kể trong việc xây dựng và thực thi các khuôn khổ về tài chính bền vững dựa trên 3 trụ cột về tín dụng xanh, thực hành ESG và quản lý rủi ro khí hậu.

Chia sẻ tại tọa đàm, Bà Phạm Thị Thanh Tùng - Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế cho biết, nhìn lại từ năm 2017, số lượng tổ chức tín dụng tham gia lĩnh vực tín dụng xanh đã tăng trưởng mạnh mẽ, từ 15 lên 50 tổ chức. Điều này cho thấy sự chuyển đổi nhận thức của các tổ chức tài chính cũng như toàn xã hội. Sự thay đổi trong cách tiêu dùng và sản xuất sau đại dịch COVID-19 cũng góp phần thúc đẩy xu hướng này. Người dân và doanh nghiệp ngày càng chú trọng đến các sản phẩm bền vững, đáp ứng tiêu chuẩn môi trường, khiến các ngân hàng phải điều chỉnh chiến lược tín dụng để phù hợp với các tiêu chí toàn cầu.

Trong thời gian tới, ngành Ngân hàng cần tiếp tục đẩy mạnh cấp vốn cho các lĩnh vực như năng lượng tái tạo, nông nghiệp sạch, và kinh tế tuần hoàn. Từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ, mọi giai đoạn đều phải đảm bảo tiêu chí xanh và sạch, đáp ứng yêu cầu của xã hội. Đây không chỉ là trách nhiệm mà còn là cơ hội để ngành ngân hàng góp phần đạt mục tiêu cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Phạm Ngọc Khang - Tổng giám đốc Home Credit Việt Nam cho biết, Home Credit xem yếu tố môi trường là nền tảng của chính sách phát triển bền vững. Báo cáo phát triển bền vững năm 2023 cho thấy, công ty đã tiết kiệm 84 triệu tờ giấy (tương đương khoảng 420 tấn) nhờ dịch chuyển khách hàng sang không gian số. Doanh nghiệp cũng đo lường và kiểm soát các chỉ số như năng lượng tiêu thụ, lượng khí thải carbon và cách thức di chuyển của nhân viên để giảm thiểu tác động môi trường.

Ở khía cạnh xã hội, Home Credit lấy con người làm trung tâm, không chỉ tập trung vào lợi nhuận mà còn chú trọng cải thiện phúc lợi và môi trường làm việc cho nhân viên. Các sáng kiến như Home Love và Home for Life không chỉ mang lại giải pháp tài chính toàn diện cho khách hàng mà còn góp phần giảm thiểu bất bình đẳng trong cộng đồng. Đặc biệt, công ty tập trung cung cấp các sản phẩm tài chính dễ tiếp cận cho những người chưa được phục vụ bởi các dịch vụ ngân hàng truyền thống.

Chuyển đổi số được xác định là đòn bẩy mạnh mẽ thúc đẩy tăng trưởng xanh. Home Credit tận dụng các nền tảng số để nâng cao trải nghiệm khách hàng, cung cấp các giải pháp tài chính tiên tiến, đồng thời thúc đẩy tiêu dùng có trách nhiệm. “Các chương trình giáo dục tài chính trực tuyến của công ty hướng tới việc truyền đạt kỹ năng quản lý tài chính cho nhiều đối tượng, từ đó thúc đẩy tài chính toàn diện và hỗ trợ sinh kế bền vững…”, Tổng giám đốc Home Credit Việt Nam Phạm Ngọc Khang nhấn mạnh.

Bà Nguyễn Quỳnh Anh - Phó Chủ tịch Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, Bộ Công Thương nhấn mạnh, khái niệm về sản xuất, tiêu dùng bền vững nói chung và tín dụng xanh nói riêng còn khá mới mẻ tại Việt Nam, do đó cần nhiều thời gian để thay đổi nhận thức của cộng đồng và doanh nghiệp.

Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp đã có những nỗ lực đáng ghi nhận trong việc chuyển đổi sang phương thức sản xuất xanh, bền vững hơn. Nhiều doanh nghiệp đã thay đổi sản phẩm để đáp ứng nhu cầu và xu hướng của người tiêu dùng là ưu tiên lựa chọn những sản phẩm thân thiện với môi trường, không gây hại cho sức khỏe của con người và không đe dọa đến hệ sinh thái tự nhiên.

“Để nâng cao nhận thức của người tiêu dùng, cũng là để thực thi các trách nhiệm được quy định trong Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023, trong thời gian vừa qua, Bộ Công Thương nói chung và Ủy ban Cạnh tranh quốc gia nói riêng đã triển khai nhiều hoạt động nhằm thúc đẩy sản xuất, tiêu dùng bền vững”, bà Quỳnh Anh nhấn mạnh.

NN