Trước hết, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) xin trân trọng cảm ơn Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Mai Phương đã quan tâm đến hoạt động của ngành Ngân hàng. Về ý kiến của Đại biểu trong phiên thảo luận toàn thể tại Hội trường ngày 25/7/2021 đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước 6 tháng đầu năm, các giải pháp thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước 6 tháng cuối năm 2021 và Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025:
“Chúng ta cần phải có những biện pháp, những chính sách, cơ chế tạo động lực cho doanh nghiệp trong nước, nhất là trong doanh nghiệp tư nhân được thuận lợi trong việc vay vốn nhằm đổi mới sản xuất, nâng cao năng suất, chất lượng. Muốn vậy, nguồn vốn tín dụng từ ngân hàng chiếm khoảng 80% như báo chí đưa tin là một nguồn doanh nghiệp được tiếp cận thuận lợi, dễ dàng. Nếu không tiếp cận kịp thời sẽ có nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn, kiệt quệ dẫn đến phải đóng cửa, phá sản. Kinh tế có thể dẫn đến suy thoái sau một thời gian khủng hoảng tài chính sẽ mất đi rất nhiều năm để phục hồi. Do vậy, tôi đề nghị Ngân hàng nhà nước cần xem xét trong thời gian tới thay việc quản lý bằng biện pháp hành chính là cấp ROOM tín dụng bằng việc quản lý hệ số an toàn vốn, vừa đảm bảo an toàn, vừa phù hợp với chuẩn Basel II và thông lệ quốc tế.”
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước trân trọng tiếp thu để hoàn thiện công tác chỉ đạo, điều hành chính sách tiền tệ và hoạt động ngân hàng trong thời gian tới, đồng thời cũng có ý kiến báo cáo, giải trình thêm với Đại biểu cụ thể như sau:
1. Về điều hành tín dụng của NHNN
Căn cứ mục tiêu kinh tế - xã hội về tăng trưởng GDP, lạm phát được Quốc hội và Chính phủ đề ra, hằng năm NHNN xây dựng chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng định hướng cho cả năm; đồng thời, có điều chỉnh phù hợp với nhu cầu, khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế, bảo đảm cung cấp đủ và kịp thời vốn cho phát triển kinh tế nhưng cũng thận trọng với rủi ro lạm phát và rủi ro nợ xấu phát sinh. Theo đó, NHNN đã thực hiện đồng bộ các giải pháp:
- Thông báo chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng cho từng TCTD trên cơ sở tình hình hoạt động, năng lực tài chính, quản trị điều hành và khả năng mở rộng tín dụng lành mạnh của từng TCTD; đảm bảo nguyên tắc tăng trưởng tín dụng đi đôi với nâng cao chất lượng tín dụng và duy trì các giới hạn, tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động.
- Chỉ đạo TCTD tăng trưởng tín dụng gắn với nâng cao chất lượng tín dụng, đảm bảo an toàn, hiệu quả, tập trung tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất, lĩnh vực ưu tiên theo chủ trương của Chính phủ, kiểm soát chặt chẽ tín dụng vào các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro.
- Quyết liệt triển khai nhiều giải pháp nhằm mở rộng tín dụng có hiệu quả, tăng khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng cho người dân, doanh nghiệp, góp phần đẩy lùi tín dụng đen, như: (i) Thực hiện các giải pháp để cân đối tối ưu hóa nguồn vốn, tiết giảm chi phí hoạt động, nâng cao hiệu quả kinh doanh để giảm lãi suất cho vay nhằm chia sẻ khó khăn với khách hàng vay; (ii) Đẩy mạnh đơn giản hóa thủ tục vay vốn, rút ngắn thời gian thẩm định, xét duyệt cho vay, cắt giảm chi phí, tạo điều kiện cho doanh nghiệp và người dân tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh có hiệu quả; (iii) Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong cung cấp dịch vụ, triển khai các sản phẩm tín dụng đa dạng cho khách hàng vay; (iv) Triển khai mạnh mẽ, sâu rộng chương trình kết nối ngân hàng - doanh nghiệp nhằm tháo gỡ kịp thời khó khăn, vướng mắc trong tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng.
Đặc biệt, trước diễn biến phức tạp của dịch Covid-19, NHNN chỉ đạo TCTD thực hiện các giải pháp thiết thực để hỗ trợ khách hàng bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 như: từ năm 2020 đến nay, NHNN đã 03 lần điều chỉnh giảm đồng bộ các mức lãi suất1; ban hành Thông tư số 01/2020/TT-NHNN ngày 13/3/2020 quy định về việc TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng chịu ảnh hưởng do dịch Covid-19 (đã được sửa đổi, bổ sung bởi Thông tư số 03/2021/TT-NHNN ngày 02/4/2021) với nhiều cơ chế đột phá, tạo hành lang pháp lý để TCTD tháo gỡ khó khăn về vốn vay cho khách hàng thông qua các biện pháp cơ cấu lại nợ gốc và lãi, không chuyển nợ xấu, không bị tính lãi phạt; miễn, giảm lãi, phí tiếp tục được vay mới để hỗ trợ các doanh nghiệp thuận lợi hơn trong việc phục hồi sản xuất kinh doanh cũng như giảm áp lực trích lập dự phòng của các TCTD.
Công tác điều hành tín dụng như đề cập ở trên đã góp phần hỗ trợ đắc lực trong việc thực hiện thành công nhiệm vụ kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô trong khi vẫn đảm bảo cung ứng đủ, kịp thời vốn phục vụ cho các nhu cầu của nền kinh tế. Nhờ đó, lạm phát được kiểm soát ở mức thấp một con số, phù hợp với mục tiêu của Quốc hội, bình quân giai đoạn 2016-2020 là 3,15%/năm, góp phần quan trọng ổn định kinh tế vĩ mô, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh.
2. Về biện pháp kiểm soát tín dụng:
- Thực tiễn và kinh nghiệm quốc tế cho thấy, thị trường vốn, thị trường chứng khoán có vai trò chủ đạo cung cấp vốn trung dài hạn cho nền kinh tế, hệ thống ngân hàng chủ yếu cung cấp vốn ngắn hạn. Tuy nhiên, ở Việt Nam, do thị trường vốn, thị trường chứng khoán còn chưa phát triển đúng với vai trò, vị thế của mình, nên việc cân đối vốn cho nền kinh tế (đặc biệt là vốn trung dài hạn) vẫn dựa nhiều vào vốn ngân hàng, từ đó luôn tiềm ẩn rủi ro kỳ hạn, rủi ro thanh khoản đối với hệ thống ngân hàng (huy động ngắn hạn cho vay trung dài hạn), kéo theo sức ép và rủi ro lên hệ thống TCTD.
- Hiện nay, tỷ lệ tín dụng/GDP vẫn của Việt Nam hiện vẫn ở mức khá cao và có xu hướng tăng2, quy mô tín dụng đã rất lớn3 (theo như khuyến cáo của Ngân hàng thế giới). Do đó tăng trưởng tín dụng quá cao không chỉ tiềm ẩn rủi ro bất ổn vĩ mô chung cho nền kinh tế mà còn gia tăng rủi ro đối với từng TCTD, ảnh hưởng đến an toàn của hệ thống ngân hàng. Đây cũng là bài học kinh nghiệm cho ngành ngân hàng sau giai đoạn tăng trưởng tín dụng nóng, dẫn đến những hệ lụy phải xử lý nợ xấu, tái cơ cấu các TCTD. Chính vì vậy, để đảm bảo an toàn hệ thống, kiểm soát chặt chẽ nợ xấu, thời gian qua, NHNN kiên định kiểm soát chặt chẽ tăng trưởng tín dụng theo hướng đưa ra chỉ tiêu tín dụng định hướng đầu năm và thông báo cho từng TCTD.
Việc thông báo hạn mức tín dụng đầu năm và điều chỉnh (khi cần thiết) đối với các TCTD được thực hiện theo nguyên tắc, TCTD có tình hình hoạt động an toàn, lành mạnh hơn sẽ được NHNN xem xét phân bổ chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng cao hơn, qua đó, thúc đẩy TCTD nâng cao năng lực quản trị, điều hành, tăng cường chất lượng, hiệu quả hoạt động và các chỉ số an toàn hoạt động. Bên cạnh đó, NHNN cũng xem xét một số yếu tố như mặt bằng lãi suất huy động, cho vay, tỷ trọng đầu tư vào lĩnh vực bất động sản, lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn và việc thực hiện theo chuẩn mực Base II, đảm bảo thực hiện đúng chủ trương của Chính phủ và NHNN về tập trung tín dụng vào lĩnh vực sản xuất kinh doanh, kiểm soát chặt chẽ tín dụng vào lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro, tiếp tục giảm mặt bằng lãi suất cho vay.
Đối với ý kiến sử dụng việc quản lý hệ số an toàn vốn thay việc quản lý room tín dụng, NHNN xin trân trọng ghi nhận và giao các đơn vị chức năng nghiên cứu, đánh giá tác động và khả năng áp dụng, đảm bảo việc điều hành tín dụng góp phần ổn định kinh tế vĩ mô nhưng vẫn giữ vững an toàn hoạt động của hệ thống ngân hàng thương mại.
Trên đây là báo cáo, giải trình của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước về ý kiến của Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Mai Phương trong phiên thảo luận Hội trường về kinh tế - xã hội ngày 25/7/2021. Trong thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam kính mong tiếp tục nhận được sự quan tâm, ủng hộ hơn nữa của Đại biểu đối với hoạt động của ngành Ngân hàng.
Trân trọng cảm ơn Đại biểu./.