(Ban hành kèm theo Quyết định số 24/2008/QĐ-NHNN ngày 22/8/2008 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước)
I. Phân loại tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông
1. Tiền rách nát, hư hỏng do quá trình lưu thông
a) Tiền giấy bị thay đổi màu sắc, mờ nhạt hình ảnh hoa văn, chữ, số; nhàu, nát, nhoè, bẩn, cũ; rách rời hay liền mảnh được can dán lại, rách mất góc (kích thước theo mỗi cạnh tờ tiền không quá 10mm).
b) Tiền kim loại bị mòn, hư hỏng một phần hoặc toàn bộ hình ảnh, hoa văn, chữ, số và lớp mạ trên đồng tiền.
2. Tiền rách nát, hư hỏng do quá trình bảo quản
a) Tiền giấy bị ố bẩn; thủng lỗ, rách mất một phần; cháy hoặc biến dạng do tiếp xúc với nguồn nhiệt cao; giấy in, màu sắc, đặc điểm kỹ thuật bảo an của đồng tiền bị biến đổi do tác động của hoá chất (như chất tẩy rửa, axít, chất ăn mòn...); viết, vẽ, tẩy xoá; đồng tiền bị mục hoặc biến dạng bởi các lý do khác nhưng không do hành vi huỷ hoại.
b) Tiền kim loại bị cong, vênh, thay đổi định dạng, hình ảnh thiết kế do tác động của ngoại lực hoặc nhiệt độ cao; bị han gỉ do tiếp xúc với hóa chất ăn mòn kim loại.
3. Tiền bị lỗi kỹ thuật do quá trình in, đúc của nhà sản xuất như giấy in bị gấp nếp làm mất hình ảnh hoặc mất màu in, lỗi lấm bẩn mực in và các lỗi khác trong khâu in, đúc.
II. Đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông
1. Đối với tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông quy định tại Mục 1 và Mục 3 Phần I, đơn vị thu đổi có trách nhiệm thực hiện việc thu đổi ngay cho khách hàng có nhu cầu, không hạn chế về số lượng, không yêu cầu thủ tục giấy tờ và không thu phí.
2. Đối với tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông quy định tại Mục 2 Phần I, khách hàng nộp hiện vật cho đơn vị thu đổi. Đơn vị thu đổi nhận và xét đổi theo các điều kiện sau:
- Tiền rách nát, hư hỏng không phải do hành vi huỷ hoại;
- Trường hợp tờ tiền bị cháy, thủng rách mất một phần thì diện tích còn lại phải bằng hoặc lớn hơn 60% so với diện tích tờ tiền cùng loại; nếu được can dán từ hai hoặc ba mảnh của một tờ tiền nguyên gốc thì phải có diện tích lớn hơn 90% so với diện tích tờ tiền cùng loại và còn giữ nguyên bố cục một tờ tiền, đồng thời nhận biết được các yếu tố bảo an;
- Đối với tiền polymer bị cháy hoặc biến dạng co nhỏ lại do tiếp xúc với nguồn nhiệt cao, thì diện tích còn lại tối thiểu phải bằng 30% so với diện tích tờ tiền cùng loại và còn giữ nguyên bố cục một tờ tiền, đồng thời nhận biết được ít nhất hai trong các yếu tố bảo an sau: yếu tố hình ẩn trong cửa sổ nhỏ; mực không màu phát quang; phát quang hai hàng số sêri; chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Căn cứ điều kiện xét đổi, đơn vị thu đổi thực hiện đổi cho khách hàng và thu phí đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông theo quy định. Nếu không đủ điều kiện được đổi, đơn vị thu đổi trả lại cho khách hàng và thông báo lý do không đổi.
Trường hợp các tờ tiền không xác định được có đủ điều kiện được đổi hay không và cần giám định, khách hàng phải có giấy đề nghị đổi tiền theo mẫu.
III. Phí đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông
1. Phí đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông theo quy định là 4% tổng giá trị tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông được đổi nhưng mức phí tối thiểu cho một món đổi là 2.000đ.
2. Phí đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông đã bao gồm thuế giá trị gia tăng và được hạch toán vào thu nhập của đơn vị thu đổi.
IV. Giám định tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông
1. Trường hợp không xác định được tiền có đủ điều kiện được đổi hay không, trong thời gian 3 ngày làm việc kể từ ngày nhận hiện vật của khách hàng, tổ chức tín dụng, Kho bạc Nhà nước chuyển hiện vật kèm giấy đề nghị giám định theo mẫu về Ngân hàng Nhà nước chi nhánh trên địa bàn để giám định. Riêng Sở Giao dịch Ngân hàng Nhà nước chuyển hiện vật kèm giấy đề nghị giám định về Cục Phát hành và Kho quỹ.
2. Trong thời gian 3 ngày làm việc kể từ ngày nhận được đề nghị giám định của đơn vị thu đổi, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh thông báo kết quả giám định bằng văn bản và trả hiện vật cho đơn vị đề nghị giám định. Trường hợp không giám định được, trong thời gian 10 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hiện vật và đề nghị giám định của đơn vị thu đổi hoặc đề nghị đổi tiền của khách hàng, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh chuyển hiện vật kèm giấy đề nghị giám định về Cục Phát hành và Kho quỹ hoặc Chi cục Phát hành và Kho quỹ tại Thành phố Hồ Chí Minh để giám định.
3. Trong thời gian 5 ngày làm việc kể từ ngày nhận được đề nghị giám định của Ngân hàng Nhà nước chi nhánh; Sở Giao dịch Ngân hàng Nhà nước, Cục Phát hành và Kho quỹ hoặc Chi cục Phát hành và Kho quỹ tại Thành phố Hồ Chí Minh thông báo kết quả giám định bằng văn bản; đồng thời trả lại hiện vật cho đơn vị đề nghị giám định.
4. Đơn vị đề nghị giám định quyết định phương thức vận chuyển tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông và chịu trách nhiệm đảm bảo an toàn trong quá trình vận chuyển.
V. Xử lý tiền hư hỏng, biến dạng nghi do hành vi huỷ hoại
Trường hợp phát hiện tiền biến dạng, hư hỏng không đủ tiêu chuẩn lưu thông nghi do hành vi huỷ hoại, đơn vị thu đổi lập biên bản, tạm thu giữ hiện vật và chuyển ngay đến cơ quan Công an trên địa bàn để điều tra, giám định. Kết luận của cơ quan Công an là cơ sở để đơn vị thu đổi thực hiện đổi cho khách hàng hoặc xử lý hiện vật theo quy định của pháp luật.
VI. Trách nhiệm thu đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông
Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (sau đây gọi chung là Ngân hàng Nhà nước chi nhánh), Sở giao dịch Ngân hàng Nhà nước, tổ chức tín dụng, Kho bạc Nhà nước (sau đây gọi chung là đơn vị thu đổi) có trách nhiệm thu đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông cho các tổ chức, cá nhân và niêm yết công khai tại nơi giao dịch quy định thu đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
