Thống đốc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) Christopher Waller đã kêu gọi ngân hàng trung ương nước này hành động sớm để nới lỏng chính sách tiền tệ, cảnh báo rằng sự chậm trễ có thể khiến thị trường lao động rơi vào tình trạng suy yếu sâu hơn. Phát biểu tại Câu lạc bộ Kinh tế Miami ngày 28/8/2025, ông nhấn mạnh: “Chúng ta hãy bắt đầu ngay thôi” và ủng hộ việc hạ lãi suất 25 điểm cơ bản trong cuộc họp sắp tới của Fed trong tháng 9/2025.
Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)
Theo ông Christopher Waller, chính sách hiện đang ở mức “hạn chế vừa phải” với lãi suất điều hành 4,25% - 4,5%, cao hơn khoảng 125 - 150 điểm cơ bản so với mức trung tính mà các quan chức Fed ước tính là 3%. Ông khẳng định, nới lỏng dần trong 3 - 6 tháng tới là cần thiết để tránh nguy cơ “tụt lại phía sau”.
Tăng trưởng chậm lại, bất ổn gia tăng
Nền kinh tế Mỹ chỉ đạt mức tăng trưởng 1,4% trong nửa đầu năm 2025, giảm đáng kể so với năm 2024. Doanh số bán lẻ cho thấy người tiêu dùng vẫn chi tiêu, nhưng với tốc độ chậm lại. Trong khi đó, sản xuất công nghiệp hầu như đi ngang và các khảo sát quản lý mua hàng (PMI) cho thấy đơn hàng mới có thể giảm trong những tháng tới.
Theo Thống đốc Christopher Waller, thuế quan - cả mức đã áp dụng và những tỷ lệ có khả năng tăng thêm - đang làm mờ triển vọng kinh tế Mỹ. Chúng vừa làm giảm thu nhập thực tế của hộ gia đình, vừa khiến doanh nghiệp hoãn lại đầu tư và tuyển dụng. Dù vậy, một số doanh nghiệp có thể buộc phải tái khởi động các dự án đã trì hoãn, giúp hoạt động đầu tư nhích lên trở lại vào cuối năm 2025.
Thị trường lao động bước vào “tốc độ cầm chừng”
Lo ngại lớn nhất nằm ở thị trường việc làm. Sau khi số liệu tháng 5/2025 và 6/2025 bị điều chỉnh giảm mạnh và báo cáo tháng 7/2025 gây thất vọng, tổng số việc làm phi nông nghiệp chỉ còn tăng trung bình 35.000 trong ba tháng gần nhất. Khu vực tư nhân tăng khoảng 52.000 việc/tháng, bằng một nửa so với quý I/2025.
Ông Christopher Waller dự báo, các điều chỉnh thống kê năm 2026 sẽ cho thấy số việc làm bị báo cáo cao hơn thực tế khoảng 60.000 mỗi tháng. Nếu vậy, thị trường lao động trong ba tháng qua thực chất đã giảm ròng việc làm.
Các chỉ báo khác cũng phản ánh sự suy yếu: Tốc độ tăng lương của người đổi việc thấp hơn so với người ở lại; tỷ lệ nghỉ việc quay về mức giữa thập niên 2010; thất nghiệp ở thanh thiếu niên tăng mạnh. Ông khẳng định, yếu tố cung lao động (ví dụ nhập cư giảm) không thể che mờ sự thật là cầu lao động đang chùng xuống.
Tranh cãi về chất lượng số liệu
Những điều chỉnh lớn gần đây của số liệu việc làm đã làm dấy lên tranh cãi về độ tin cậy. Thống đốc Christopher Waller bảo vệ quy trình của Cục Thống kê Lao động Mỹ (BLS), cho rằng tỷ lệ phản hồi cuối cùng vẫn đạt khoảng 95% - tương đương một thập kỷ trước. Vấn đề chỉ nằm ở việc nhiều doanh nghiệp trả lời muộn, khiến ước tính ban đầu dễ bị chỉnh sửa.
Theo ông, các điều chỉnh âm thường xuất hiện tại bước ngoặt của thị trường việc làm - dấu hiệu cho thấy tình trạng hiện tại có thể là tiền đề cho sự suy yếu rõ rệt hơn.
Lạm phát trong tầm kiểm soát
Lạm phát tổng thể theo chỉ số chi tiêu tiêu dùng cá nhân (PCE) 12 tháng tính đến tháng 7/2025 tăng khoảng 2,6%, trong khi lạm phát lõi tăng 2,9%. Tuy nhiên, sau khi loại bỏ tác động từ thuế quan, Fed ước tính lạm phát cơ bản vẫn gần mức mục tiêu 2%.
Ông Christopher Waller lập luận rằng chính sách tiền tệ nên “nhìn xuyên qua” tác động tạm thời của thuế quan, vì kỳ vọng lạm phát dài hạn vẫn được giữ vững. Với nguy cơ thị trường lao động yếu đi nhanh, ông cho rằng Fed cần ưu tiên hành động phòng ngừa.
So sánh với các chu kỳ trước
Trong lịch sử, Fed từng cắt giảm lãi suất trong bối cảnh tương tự. Năm 2019, Fed ba lần hạ 25 điểm cơ bản để phòng ngừa rủi ro thương mại và tăng trưởng toàn cầu chậm lại. Năm 2001, Fed thực hiện 11 lần cắt giảm liên tiếp khi kinh tế Mỹ đối mặt với bong bóng dot-com vỡ và cú sốc 11/9. Trong khủng hoảng tài chính 2008, lãi suất đã hạ nhanh xuống mức 0 - 0,25% vào tháng 12/2008.
Điểm khác biệt hiện nay, theo các nhà quan sát, Fed đang cân nhắc nới lỏng ngay cả khi lạm phát cơ bản vẫn gần mục tiêu. Điều này phản ánh rủi ro suy yếu của thị trường lao động đang được đặt ở vị trí trung tâm.
Phản ứng của thị trường tài chính
Theo dữ liệu từ CME FedWatch và Reuters, nhà đầu tư đã định giá gần như chắc chắn Fed sẽ hạ lãi suất 25 điểm cơ bản trong tháng 9/2025 và kỳ vọng thêm 1 - 2 lần trước cuối năm. Lợi suất trái phiếu kho bạc ngắn hạn đã giảm, phản ánh kỳ vọng chính sách nới lỏng. Đồng USD cũng chịu áp lực giảm giá, trong khi chứng khoán toàn cầu hưởng lợi từ kỳ vọng chi phí vốn hạ nhiệt.
Các nhà phân tích cho rằng động thái của Fed có thể tác động dây chuyền: Từ lợi suất trái phiếu chính phủ châu Âu đến dòng vốn tại các thị trường mới nổi, tương tự những gì đã xảy ra sau các đợt nới lỏng trước.
Báo cáo việc làm tháng 8/2025 công bố vào tuần tới sẽ đóng vai trò quan trọng trong quyết định của Fed. Nếu số liệu tiếp tục gây thất vọng, áp lực hành động ngay trong tháng 9/2025 càng lớn. Cùng lúc, Fed cũng sẽ công bố dự báo kinh tế cập nhật, lần đầu tiên đưa ra kịch bản lãi suất đến hết năm 2026.
Thông điệp của Thống đốc Christopher Waller cho thấy, rủi ro của việc chậm trễ lớn hơn nhiều so với hành động sớm. Với tăng trưởng chậm lại, thị trường lao động sa sút và thuế quan phủ bóng, do đó, theo ông Christopher Waller, Fed không còn nhiều thời gian. Ông khẳng định rằng: “Với tất cả dữ liệu trong tay, tôi tin rằng chúng ta cần nới lỏng chính sách ngay lúc này”.
Minh Châu (Theo Fed)