Ngày 21 - 26/7/2025, Đoàn công tác của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) do Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng làm Trưởng đoàn đã đến thăm và làm việc tại Khu Thương mại tự do (FTZ) Thượng Hải tại Trung Quốc và Trung tâm tài chính quốc tế Astana (AIFC) tại Kazakhstan.
Nhằm có thêm kinh nghiệm thực tiễn từ các mô hình trung tâm tài chính thành công trên thế giới, NHNN đã tổ chức Đoàn công tác khảo sát hai mô hình có nhiều điểm tương đồng với thể chế và định hướng phát triển trung tâm tài chính của Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, đó là: FTZ Thượng Hải và AIFC.
Tham gia Đoàn công tác có đại diện lãnh đạo Vụ Thanh toán, Cục Quản lý Ngoại hối, cùng các cán bộ chuyên trách của Cục An toàn hệ thống các tổ chức tín dụng, Vụ Pháp chế, Vụ Hợp tác Quốc tế, NHNN. Đoàn cũng có sự hiện diện của lãnh đạo một số ngân hàng thương mại cổ phần nhà nước gồm NHTMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank), NHTMCP Đầu tư và phát triển Việt Nam (BIDV) và Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam (Agribank) với mong muốn có góc nhìn toàn diện từ các chủ thể tham gia thị trường trong tiến trình xây dựng chính sách quản lý hoạt động ngân hàng dành cho trung tâm tài chính.
Trao đổi với các đối tác, Phó Thống đốc cho biết Quốc hội Việt Nam đã thông qua Nghị quyết về trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam, trong đó có các chính sách đặc thù, vượt trội của lĩnh vực ngân hàng. Theo tinh thần của Nghị quyết, NHNN sẽ tham mưu xây dựng Nghị định của Chính phủ về cấp phép thành lập và hoạt động ngân hàng, quản lý ngoại hối, phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt tại trung tâm tài chính quốc tế của Việt Nam. Để đáp ứng tiến độ hiệu lực của Nghị quyết, trong thời gian qua, NHNN đã tích cực, chủ động triển khai nghiên cứu và xây dựng khung pháp lý cho hoạt động ngân hàng và ngoại hối tại trung tâm tài chính quốc tế.
Tại Trung Quốc, Đoàn đã có các buổi làm việc với Lãnh đạo Chính quyền Thành phố Thượng Hải, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc Chi nhánh Thượng Hải, Ban Quản lý FTZ Thượng Hải và các ngân hàng thương mại hoạt động tại FTZ.
Theo chia sẻ của Chính quyền thành phố, FTZ Thượng Hải được hình thành với mục tiêu thúc đẩy hoạt động giao dịch thương mại, thuận lợi hóa thuế quan và phát triển sản xuất, tạo nền tảng cho một môi trường kinh doanh mở, minh bạch và hiệu quả theo chuẩn mực quốc tế. Với việc đơn giản hóa thủ tục hải quan, tự do hóa thương mại hàng hóa và dịch vụ và cải cách chế độ đầu tư, FTZ Thượng Hải đã nhanh chóng trở thành động lực thu hút các doanh nghiệp sản xuất, logistics và thương mại vươn ra toàn cầu.
Trên cơ sở đó, các dịch vụ tài chính - bao gồm tài trợ thương mại, dịch vụ ngân hàng xuyên biên giới, bảo hiểm và thanh toán quốc tế - dần hình thành và phát triển mạnh mẽ để đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế thực khu vực FTZ. Đây là quá trình phát triển theo hướng hỗ trợ và phục vụ nền kinh tế sản xuất - thương mại.
FTZ Thượng Hải đặt dưới sự quản lý thống nhất của các cơ quan quản lý trung ương, đặc biệt là Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc, Cơ quan Quản lý Giám sát Tài chính Quốc gia (NFRA) và các bộ ngành hữu quan, đảm bảo tính đồng bộ trong hoạch định chính sách, kiểm soát rủi ro và duy trì sự ổn định của hệ thống tài chính - kinh tế quốc gia.
Đoàn NHNN làm việc với Ông Jin Penghui – Giám đốc Chi nhánh Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc tại Thượng Hải
Lãnh đạo Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc Chi nhánh Thượng Hải nhấn mạnh, được Chính phủ Trung Quốc thành lập như một không gian thể chế đổi mới, FTZ cho phép thử nghiệm các cơ chế tự do hóa tài chính có kiểm soát - bao gồm chính sách ngoại hối linh hoạt hơn, nổi bật nhất là cơ chế quản lý tài khoản thương mại tự do (FTA), và thể chế giám sát rủi ro đặc thù - nhằm tạo tiền đề cho việc mở rộng các cải cách thể chế ra toàn bộ khu vực tài chính Thượng Hải và các FTZ khác ở Trung Quốc. Đồng thời, sự hiện diện của các định chế tài chính lớn tại FTZ Thượng Hải cũng góp phần củng cố vai trò của Thượng Hải trong mạng lưới các TTTC toàn cầu, đặc biệt trong các lĩnh vực như thanh toán xuyên biên giới bằng đồng Nhân dân tệ, quản lý tài sản và dịch vụ tài chính số.
Tại Kazakhstan, Đoàn có các buổi làm việc với Ngân hàng Trung ương Kazakhstan, Cơ quan quản lý AIFC, Cơ quan quản lý dịch vụ tài chính của AIFC (AFSA) và một số ngân hàng tại AIFC.
Đoàn NHNN làm việc với Ông Bakhtiyar Tleubekov – Giám đốc điều hành và các lãnh đạo của Cơ quan quản lý AIFC
AIFC được thành lập theo Luật Hiến pháp của Cộng hòa Kazakhstan vào tháng 12/2015 và chính thức đi vào hoạt động từ năm 2018. AIFC được định vị là khu vực pháp lý đặc biệt trong lòng thủ đô Astana, với mục tiêu chiến lược là thúc đẩy đầu tư nước ngoài, phát triển thị trường vốn, và hội nhập hệ thống tài chính Kazakhstan theo chuẩn mực quốc tế.
Đối với lĩnh vực tài chính, AIFC có khung pháp lý đặc biệt, được xây dựng trên cơ sở các nguyên tắc của hệ thống thông luật Anh quốc (common law), tách biệt với hệ thống pháp luật quốc gia Kazakhstan. Cơ cấu quản trị của AIFC bao gồm Hội đồng Quản lý do Tổng thống Kazakhstan đứng đầu, chịu trách nhiệm xây dựng chiến lược phát triển cho AIFC, đảm bảo hoạt động của AIFC phù hợp với định hướng phát triển chung của quốc gia. Thống đốc AIFC do Tổng thống Kazakhstan bổ nhiệm, chịu trách nhiệm giám sát các hoạt động hàng ngày và báo cáo lên Hội đồng Quản lý AIFC. Bốn cơ quan độc lập của AIFC bao gồm Cơ quan quản lý, AFSA, Tòa án và Trung tâm Trọng tài Quốc tế. Cơ quan quản lý AIFC và AFSA có thẩm quyền ban hành các văn bản pháp lý điều chỉnh hoạt động tài chính trong khuôn khổ AIFC.
Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng phát biểu tại cuộc gặp với Cơ quan quản lý AIFC
Tại AIFC, hoạt động ngân hàng không đóng vai trò trung tâm mà chủ yếu hỗ trợ cho sự phát triển của thị trường vốn - một trong những trụ cột cốt lõi của AIFC. Khác với mô hình ngân hàng truyền thống, các ngân hàng tại AIFC không được phép huy động tiền gửi từ dân cư, không cung cấp dịch vụ ngân hàng bán lẻ và không được sử dụng nội tệ Kazakhstan trong phần lớn các giao dịch. Thay vào đó, hệ thống ngân hàng tại AIFC tập trung vào các chức năng chuyên biệt như tài trợ thương mại, tín dụng doanh nghiệp, dịch vụ ngân hàng đầu tư - tất cả đều được thực hiện bằng ngoại tệ. Các giao dịch bằng đồng nội tệ của các ngân hàng AIFC bị giới hạn trong danh mục các giao dịch được phép (positive listing), và chỉ được thực hiện thông qua tài khoản đại lý mở tại các ngân hàng thương mại Kazakhstan.
AFSA là cơ quan quản lý độc lập chịu trách nhiệm cấp phép, thanh tra, giám sát, kiểm tra và xử lý vi phạm… đối với các ngân hàng là thành viên AIFC; đồng thời, quản lý các giao dịch ngoại hối, tiền tệ tại AIFC. AFSA và Ngân hàng Trung ương Kazakhstan ký kết Biên bản ghi nhớ (MoU) nhằm thiết lập cơ chế trao đổi thông tin về các hoạt động ngân hàng và ngoại hối tại AIFC. Cơ chế này giúp tăng cường hiệu quả quản lý, đảm bảo sự liên thông và thống nhất giữa cơ chế quản lý nhà nước và cơ chế quản lý đặc thù theo luật quốc tế của trung tâm tài chính quốc tế.
Kết thúc các buổi làm việc, Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng khẳng định những thông tin và trao đổi chuyên sâu về chính sách tiền tệ, hoạt động ngân hàng, quản lý ngoại hối, cũng như cơ chế quản lý, giám sát hoạt động ngân hàng trong khuôn khổ FTZ Thượng Hải và AIFC đã mang lại nhiều bài học thực tiễn cho quá trình nghiên cứu và xây dựng thể chế đối với TTTC tại Việt Nam. Việc tham chiếu đồng thời hai mô hình này cho phép NHNN so sánh, đối chiếu và lựa chọn cách thiết kế chính sách phù hợp với mục đích chính sách của NHNN và bối cảnh của ngành Ngân hàng Việt Nam.
Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng đánh giá, đối với lĩnh vực ngân hàng, AIFC là một mô hình bài bản, hiện đại và có tính giá trị tham khảo cao đối với Việt Nam. Chuyến thăm và làm việc của Đoàn với các cơ quan quản lý AIFC, đặc biệt là Ngân hàng Trung ương Kazakhstan và AFSA, là cơ hội thiết thực để kiểm chứng và xác nhận lại định hướng chính sách mà NHNN đang chủ trì xây dựng tại dự thảo Nghị định về trung tâm tài chính; qua đó, củng cố thêm cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc hoàn thiện mô hình quản lý hoạt động ngân hàng, ngoại hối trong khuôn khổ trung tâm tài chính của Việt Nam, bảo đảm sự đồng bộ, hiện đại và phù hợp với thông lệ quốc tế.
Đoàn NHNN làm việc với Ông Berik Sholpankulov – Phó Thống đốc NHTW Kazakhstan
Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng bày tỏ lời cảm ơn chân thành và sâu sắc tới các đối tác vì đã dành thời gian tiếp đón nồng hậu và chia sẻ những kinh nghiệm hết sức quý báu với Đoàn công tác của NHNN và hy vọng rằng chuyến thăm lần này sẽ tiếp tục thúc đẩy hơn nữa mối quan hệ hợp tác thiết thực và lâu dài giữa NHNN và các đối tác trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng.
Phó Thống đốc tin tưởng rằng Việt Nam sẽ sớm hiện thực hóa mục tiêu xây dựng một trung tâm tài chính quốc tế mang tính hội nhập, minh bạch và hiệu quả, đáp ứng các chuẩn mực toàn cầu. Trong quá trình này, NHNN rất mong muốn tiếp tục nhận được sự đồng hành, hỗ trợ kỹ thuật và chia sẻ kinh nghiệm từ các đối tác, đồng thời khuyến khích sự hiện diện và tham gia tích cực của các định chế tài chính quốc tế trong hệ sinh thái của trung tâm tài chính tại Việt Nam.
Vụ HTQT