1. Tên Đề tài: Chuyển đổi số công tác truyền thông, báo chí ngành Ngân hàng: Thực trạng và giải pháp thúc đẩy
Mã số: ĐTNH.004/24
2. Tổ chức chủ trì thực hiện: Thời báo Ngân hàng
3. Chủ nhiệm và các thành viên tham gia:
Cá nhân chủ trì: ThS.Nguyễn Thị Thanh Bình - Phó Tổng Biên tập, Thời báo Ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
Thư ký: ThS.Trịnh Thị Thu Phương - Phó Trưởng phòng, Thời báo Ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
Các thành viên tham gia:
- ThS.Trần Kim Oanh - Trưởng phòng, Thời báo Ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
- ThS.Trần Thị Hiền - Phó Trưởng phòng, Thời báo Ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
- ThS. Nguyễn Hữu Mạnh - Chuyên viên, Thời báo Ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
- CN.Phí Thị Hồng Hoa - Phó Trưởng phòng, Thời báo Ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
- ThS.Nguyễn Thị Duyên - Trưởng phòng, Thời báo Ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
- CN.Hoàng Thị Vân - Cán sự, Thời báo Ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
- ThS.Hoàng Thị Phương Nga - Cán sự, Thời báo Ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
- ThS.Nguyễn Minh Phương - Chuyên viên chính, Văn phòng Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
4. Thời gian bắt đầu và thời gian kết thúc:
- Thời gian bắt đầu: Tháng 02/2024
- Thời gian kết thúc: Tháng 05/2025
- Thời gian gia hạn: Tháng 08/2025
5. Kinh phí thực hiện: 230 triệu đồng.
6. Kết quả thực hiện: Giỏi
7. Các nội dung chính:
- Cơ sở lý luận về chuyển đổi số và những vấn đề đặc trưng, đặc thù của chuyển đổi số trong công tác truyền thông, báo chí.
- Kinh nghiệm quốc tế về chuyển đổi số công tác truyền thông, báo chí.
- Thực trạng chuyển đổi số trong công tác truyền thông, báo chí ngành Ngân hàng.
- Giải pháp và kiến nghị nâng cao chuyển đổi số công tác truyền thông, báo chí ngành Ngân hàng trong tình hình hiện nay.
8. Mô tả tóm tắt:
Chương 1, Đề tài nghiên cứu cơ sở lý luận quan trọng về chuyển đổi số trong lĩnh vực truyền thông, báo chí, bao gồm các khái niệm, mục tiêu, yêu cầu và tác động của quá trình chuyển đổi số. Theo đó, chuyển đổi số không chỉ đơn thuần là áp dụng công nghệ, mà là một quá trình thay đổi toàn diện phương thức sống, làm việc và sản xuất, dựa trên nền tảng các công nghệ số như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), điện toán đám mây và Internet vạn vật (IoT).
Chuyển đổi số cũng đặt ra nhiều yêu cầu và thách thức như đảm bảo an toàn thông tin, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, đào tạo nhân lực phù hợp, cải tiến mô hình tổ chức và xây dựng các công cụ đánh giá hiệu quả. Báo chí số cần tích hợp dữ liệu thông minh, cá nhân hóa nội dung, đa dạng định dạng truyền tải và tận dụng tối đa các nền tảng số nhằm nâng cao trải nghiệm người dùng. Bên cạnh đó, việc ứng dụng công nghệ số còn giúp báo chí mở rộng hợp tác quốc tế, tăng cường năng lực điều tra và mở rộng tầm ảnh hưởng xã hội. Để hỗ trợ quá trình này, việc thực thi Bộ chỉ số đánh giá mức độ trưởng thành chuyển đổi số báo chí là câp thiết, giúp đo lường và định hướng phát triển báo chí, truyền thông hiệu quả. Như vậy, chuyển đổi số trong báo chí không chỉ là cơ hội phát triển mạnh mẽ, mà còn là thách thức lớn, đòi hỏi sự đổi mới toàn diện, liên tục và có chiều sâu.
Chương 2, Đề tài đã nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế về chuyển đổi số trong công tác truyền thông, báo chí trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng, tập trung vào ba quốc gia: Trung Quốc, Malaysia và Thái Lan. Tại Trung Quốc, Chính phủ xác định chuyển đổi số là chiến lược quốc gia, với vai trò dẫn dắt của nhà nước trong xây dựng hạ tầng kỹ thuật số, phát triển dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo. Các cơ quan truyền thông Trung Quốc đã ứng dụng mạnh mẽ nền tảng số, chuyển đổi mô hình từ báo in sang báo điện tử, tích hợp hệ sinh thái số, vận hành tòa soạn hội tụ, cung cấp nội dung theo thời gian thực, cá nhân hóa và đa nền tảng.
Malaysia xây dựng Chiến lược Truyền thông Kỹ thuật số Quốc gia, đẩy mạnh truyền thông công vụ và khuyến khích hợp tác công - tư. Các cơ quan báo chí tăng cường sử dụng nền tảng xã hội, video ngắn, infographics, và tích hợp các kênh truyền thông đa phương tiện. Malaysia cũng chú trọng đào tạo nguồn nhân lực báo chí số và bảo đảm an toàn không gian mạng.
Tại Thái Lan, Chính phủ ưu tiên phát triển hệ sinh thái truyền thông số gắn với phát triển tài chính toàn diện. Các cơ quan báo chí đẩy mạnh số hóa nội dung, ứng dụng AI và xây dựng các nền tảng tích hợp. BOT có kênh truyền thông đa ngôn ngữ, dễ tiếp cận, thường xuyên tương tác hai chiều với công chúng. Đặc biệt, Thái Lan nhấn mạnh vai trò của hợp tác công - tư và sự hỗ trợ từ nhà nước trong đầu tư công nghệ, định hướng thông tin và bảo vệ thông tin tài chính.
Từ ba quốc gia trên, có thể rút ra một số đặc điểm chung: Chính phủ đóng vai trò trung tâm trong hoạch định và dẫn dắt; có chiến lược truyền thông số cấp quốc gia; ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số hiện đại; và đặc biệt là thúc đẩy mô hình tòa soạn hội tụ, nội dung số hóa, đa nền tảng, tương tác thời gian thực - dựa trên Big Data. Đây là những bài học có giá trị tham khảo cho ngành Ngân hàng Việt Nam trong quá trình chuyển đổi số truyền thông, báo chí hiện nay.
Chương 3, phân tích thực trạng chuyển đổi số công tác truyền thông, báo chí trong ngành Ngân hàng, trên cơ sở bám sát định hướng chung của quốc gia và tình hình cụ thể trong ngành Ngân hàng. Dựa trên nền tảng pháp lý về chuyển đổi số báo chí tại Việt Nam với các văn kiện quan trọng như Nghị quyết số 52-NQ/TW của Bộ Chính trị, Quyết định số 749/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình chuyển đổi số quốc gia và Quyết định số 348/QĐ-TTg về Chiến lược chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, các văn bản này khẳng định vai trò trung tâm của chuyển đổi số trong phát triển kinh tế số, xã hội số và coi báo chí là một lĩnh vực quan trọng cần được số hóa toàn diện, hướng đến mô hình tòa soạn hội tụ, ứng dụng AI, Big Data, công nghệ đa nền tảng, với 09 nhóm nội dung cần triển khai trong chuyển đổi số báo chí gồm: Hoàn thiện thể chế pháp lý; xây dựng tòa soạn hội tụ; phát triển nội dung số đa phương tiện; cá nhân hóa sản phẩm; phát triển kinh tế báo chí tự chủ; đào tạo nhân lực số; xây dựng nền tảng báo chí số quốc gia; tăng cường hợp tác quốc tế. Thực tế cho thấy nhiều cơ quan báo chí lớn như VTV, VOV, Báo Nhân dân, Báo Lao động, VietnamPlus đã chuyển đổi mạnh mẽ, phát triển hệ sinh thái nội dung số, tích hợp AI, xuất hiện trên các nền tảng như TikTok, Facebook, YouTube với nội dung sinh động, đa dạng.
Chương 4, Đề tài đã đề xuất hệ thống giải pháp và kiến nghị nhằm thúc đẩy chuyển đổi số công tác truyền thông, báo chí ngành Ngân hàng trong bối cảnh cách mạng công nghệ số. Trên cơ sở định hướng của Chính phủ về xây dựng nền báo chí hiện đại, lấy nội dung làm trung tâm, công nghệ làm động lực, thúc đẩy mô hình tòa soạn hội tụ, xuất bản đa nền tảng, cá nhân hóa thông tin và tích hợp dữ liệu với hệ thống thông tin quốc gia, cùng các nội dung đã phân tích ở các phần trước, nhóm nghiên cứu đề xuất 8 nhóm giải pháp phù hợp.
Nhóm giải pháp chủ đạo tập trung vào việc xây dựng mô hình truyền thông hiện đại, chuyên nghiệp, tích hợp các bộ phận chức năng, vận hành theo quy trình linh hoạt, có khả năng phản ứng theo thời gian thực. Đồng thời, cần đầu tư đồng bộ hạ tầng công nghệ - kỹ thuật, đảm bảo an toàn an ninh thông tin và nâng cao năng lực phân tích dữ liệu.
Nội dung giải pháp cũng nhấn mạnh yêu cầu phát triển đa dạng sản phẩm báo chí số (podcast, video ngắn, infographic, bản tin cá nhân hóa…), ứng dụng công nghệ như AI, Big Data, NLP để tối ưu hóa sản xuất nội dung, tăng cường hiệu quả phân phối và nâng cao trải nghiệm người dùng. Bên cạnh đó là các giải pháp tuyên truyền nội bộ nhằm nâng cao nhận thức về chuyển đổi số và đào tạo nhân lực truyền thông số theo hướng chuyên sâu, thực hành và thích ứng nhanh.
Về tài chính, cần tối ưu hóa nguồn thu từ dịch vụ nội dung chuyên sâu, truyền thông dịch vụ công và nền tảng số tích hợp; phát triển tài sản nội dung số có giá trị lâu dài và tăng cường năng lực quản trị tài chính - nội dung tích hợp. Ngoài ra, cần mở rộng hợp tác với các cơ quan báo chí, công nghệ trong và ngoài nước, cùng chia sẻ dữ liệu, công nghệ, nội dung và kinh nghiệm vận hành hệ thống truyền thông số.
Kết thúc Chương IV, nhóm nghiên cứu đưa ra các kiến nghị cụ thể đối với Chính phủ, Quốc hội, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch và NHNN nhằm hoàn thiện khung pháp lý, xây dựng chiến lược báo chí số quốc gia, ưu đãi đầu tư công nghệ và phát triển nguồn nhân lực. Đồng thời, kiến nghị các cơ quan báo chí ngành Ngân hàng chủ động chuyển đổi mô hình tổ chức, nội dung, tài chính và hợp tác quốc tế để hình thành hệ sinh thái truyền thông số hiện đại, nhân văn, chuyên nghiệp và thích ứng hiệu quả với bối cảnh truyền thông mới.