BÁO CÁO TÓM TẮT thẩm tra đánh giá bổ sung kết quả thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2021; tình hình thực hiện những tháng đầu năm 2022

0:00
/
0:00
Giọng Nam

QUỐC HỘI KHÓA XV

ỦY BAN KINH TẾ

-----------

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

----------------------

Hà Nội, ngày 21 tháng 5 năm 2022

BÁO CÁO TÓM TẮT

thẩm tra đánh giá bổ sung kết quả thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2021; tình hình thực hiện những tháng đầu năm 2022

---------------------------

Thực hiện phân công của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), trên cơ sở Báo cáo của Chính phủ, ý kiến các cơ quan của Quốc hội, các thành viên Ủy ban, Kết luận của UBTVQH, Ủy ban Kinh tế xin thay mặt Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội báo cáo Quốc hội một số nội dung chủ yếu sau đây:

1. Đánh giá bổ sung kết quả thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2021

Năm 2021 là năm đối diện với nhiều khó khăn, thách thức chưa từng có, dịch COVID-19 bùng phát trên toàn quốc, diễn biến nhanh, phức tạp, ảnh hưởng nặng nề đến sản xuất kinh doanh và mọi mặt đời sống kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Quốc hội, Chính phủ đã có những quyết sách đúng đắn, kịp thời, huy động được sức mạnh của cả hệ thống chính trị, sự ủng hộ của Nhân dân, cộng động doanh nghiệp và hỗ trợ của cộng đồng quốc tế cùng với sự chuyển hướng từ chiến lược “phòng, chống dịch COVID-19” sang “thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát có hiệu quả dịch COVID-19”, kinh tế - xã hội có nhiều khởi sắc, GDP Quý IV tăng 5,22%, cả năm đạt 2,58%, nhờ đó, đã hoàn thành ở mức cao nhất các mục tiêu, nhiệm vụ đề ra. Dịch bệnh được kiểm soát hiệu quả; 7/12 chỉ tiêu kinh tế - xã hội đạt và vượt kế hoạch1. Kinh tế vĩ mô ổn định, CPI bình quân cả năm chỉ tăng 1,84%2, thu NSNN tăng 16,8% so với dự toán, bội chi, nợ công trong giới hạn cho phép3, xuất siêu đạt hơn 4 tỷ USD thay vì ước tính nhập siêu 2 tỷ USD; mặt bằng lãi suất giảm, tín dụng tăng trưởng, an sinh xã hội, hỗ trợ người dân, người lao động, người sử dụng lao động được triển khai tích cực, góp phần củng cố niềm tin của Nhân dân, ổn định xã hội.

Bên cạnh kết quả đạt được cũng còn nhiều hạn chế, tồn tại, yếu kém cần khắc phục:

Thứ nhất, 05 chỉ tiêu kinh tế - xã hội quan trọng không đạt mục tiêu4, tăng thêm 1 chỉ tiêu so với số đã báo cáo, chỉ tiêu tốc độ tăng năng suất lao động xã hội chỉ đạt 4,71% so với mục tiêu 4,8%.

Thứ hai, công tác phòng, chống dịch có lúc, có nơi còn bị động, lúng túng; năng lực y tế nhất là y tế cơ sở còn bất cập, sai phạm về đấu thầu, mua sắm vật tư, trang thiết bị y tế phòng, chống dịch COVID-19 xảy ra nhiều vụ việc nghiêm trọng5. Cần khẩn trương có báo cáo với Quốc hội về kết quả huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực cho công tác phòng, chống dịch; chỉ rõ tồn tại, hạn chế, những chính sách chưa thực hiện được hoặc thực hiện chưa đầy đủ; các Bộ, ngành, cơ quan, địa phương làm tốt hoặc làm chưa tốt.

Thứ ba, thu ngân sách vượt dự toán nhưng chưa bền vững, thu từ dầu thô vượt 21,4 nghìn tỷ đồng do cả yếu tố tăng giá và tăng sản lượng khai thác6; thu sử dụng đất tăng cao, vượt dự toán hơn 74 nghìn tỷ đồng nhưng đây là khoản thu không ổn định, không bền vững. Ước thu ngân sách nhà nước đã báo cáo với Quốc hội có chênh lệch rất lớn với số thu thực tế (tăng hơn 9 lần từ 22 nghìn tỷ đồng lên hơn 202 nghìn tỷ đồng), làm ảnh hưởng lớn đến việc xây dựng dự toán năm sau, thể hiện năng lực dự báo, phân tích còn yếu, đặc biệt, tình trạng này đã kéo dài trong nhiều năm. Vai trò chủ đạo của ngân sách trung ương giảm, tỷ trọng nguồn thu NSTW năm 2021 ước khoảng 50,02%7, giảm so với mức 52,2% của năm 2020 và giảm mạnh so với mức 61,8% năm 2011. Nợ đọng thuế tăng, tổng số nợ thuế nội địa là 115,014 nghìn tỷ đồng, tăng 20,4% so với cuối năm 2020.

Thứ tư, phân bổ, giao dự toán chi chậm, kéo dài8. Giải ngân vốn đầu tư công không đạt kế hoạch, số vốn đầu tư xây dựng cơ bản chưa giải ngân của Trung ương là 71.600 tỷ đồng, trong đó có 16.000 tỷ đồng của các Chương trình mục tiêu quốc gia đều chưa được phân bổ, giải ngân trong năm 2021, phải chuyển nguồn sang năm 2022; giải ngân vốn ngoài nước chỉ đạt 32,85% dự toán; một số bộ, cơ quan trung ương giải ngân rất thấp, chỉ đạt dưới 20% kế hoạch, như Bộ Khoa học và Công nghệ 10,72%; Bộ Thông tin và Truyền thông 2,94%, Ủy ban Dân tộc 0%; Đại học Quốc gia TP HCM: 5,52%.

Thứ năm, tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp; việc hoàn thiện quy định pháp luật về cổ phần hóa và sắp xếp, đổi mới các đơn vị sự nghiệp công còn rất chậm, không hoàn thành mục tiêu. Thu từ cổ phần hóa đạt thấp, chỉ đạt 4.402 tỷ đồng/40.000 tỷ đồng, bằng 11% dự toán trong khi thị trường chứng khoán năm 2021 phát triển mạnh, là điều kiện thuận lợi để có thể thoái vốn. Kết quả trên cho thấy, chính sách tháo gỡ, thúc đẩy cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp rất hạn chế, tổ chức thực hiện chưa quyết liệt nhưng chưa có người đứng đầu nào bị xử lý trách nhiệm trong việc chậm trễ thực hiện nhiệm vụ này.

Thứ sáu, nợ xấu tiềm ẩn nguy cơ gia tăng, trong trường hợp đánh giá một cách thận trọng, tại thời điểm 31/12/2021, tỷ lệ nợ xấu nội bảng, nợ bán cho VAMC và các khoản nợ tiềm ẩn thành nợ xấu là 6,31%; một số chuỗi sản xuất, cung ứng bị đứt gãy; khu vực dịch vụ gặp nhiều khó khăn9; năng lực sản xuất công nghiệp chậm được cải thiện. Lao động tạm ngừng việc, thiếu, mất việc làm gia tăng10; có 05/16 chỉ tiêu của ngành lao động - thương binh và xã hội11 và 03/18 chỉ tiêu ngành y tế12 không đạt chỉ tiêu của ngành được giao theo Nghị quyết số 01 của Chính phủ.

2. Tình hình thực hiện Kế hoạch phát triển KTXH và NSNN những tháng đầu năm 2022

Năm 2022, tình hình kinh tế, chính trị thế giới diễn biến phức tạp, giá xăng, dầu tăng, lạm phát có xu hướng tăng cao, các nền kinh tế lớn thu hẹp quy mô nới lỏng chính sách tiền tệ, tăng trưởng kinh tế thế giới chậm lại; các tổ chức quốc tế đã hạ dự báo tăng trưởng toàn cầu năm 2022 từ 4,4% xuống 3,6%13. Trong nước, đứng trước nhiều khó khăn, thách thức, Quốc hội, Chính phủ đã kịp thời ban hành nhiều chính sách để hỗ trợ phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Đặc biệt, tại Kỳ họp bất thường lần thứ nhất, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 43 về chính sách tài khóa, tiền tệ với quy mô lên đến 347.000 tỷ đồng và nhiều cơ chế, chính sách chưa có tiền lệ để hỗ trợ kịp thời cho phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, chủ động trong công tác phòng, chống dịch. Đến nay, dịch bệnh được kiểm soát, nền kinh tế đang phục hồi và phát triển tích cực. GDP Quý I ước tăng 5,03%, kinh tế vĩ mô ổn định, các ngành, lĩnh vực đang tăng trưởng trở lại. Trong 4 tháng đầu năm, hơn 30 nghìn doanh nghiệp quay trở lại hoạt động, tăng 60,6% so với cùng kỳ. Đời sống, việc làm người lao động, an sinh xã hội được bảo đảm; quốc phòng an ninh, trật tự an toàn xã hội được bảo đảm; công tác đối ngoại được tăng cường; Seagame 31 được tổ chức rất thành công, để lại nhiều dấu ấn tốt đẹp trong và ngoài nước…

Tuy nhiên, cần quan tâm, đánh giá kỹ hơn một số vấn đề sau:

- Thứ nhất, kinh tế vĩ mô, các cân đối lớn vẫn còn tiềm ẩn rủi ro14, kiểm soát lạm phát gặp khó khăn15, chỉ số CPI tháng 4 tăng 2,09% so với cuối năm 2021, gấp gần 02 lần so với cùng kỳ các năm 2018-2021. Giá dầu tăng cao16 tác động tiêu cực đến giá cả hàng hóa, nguyên vật liệu, chi phí vận chuyển. Giai đoạn tới, cần đặc biệt chú ý về nguy cơ nhập khẩu lạm phát từ bên ngoài; nghiên cứu kịch bản tiếp tục giảm thuế tiêu thụ đặc biệt để ứng phó trong trường hợp giá dầu thế giới biến động lớn cũng như thực hiện hoãn, giãn việc tăng các sắc thuế, phí nhằm bình ổn giá các mặt hàng tiêu dùng khác.

- Thứ hai, nguy cơ bùng phát dịch do các biến chủng mới vẫn hiện hữu, đe dọa tiến trình phục hồi của nền kinh tế. Tại một số nơi, một bộ phận người dân có biểu hiện chủ quan, lơ là trong công tác phòng, chống dịch, không thực hiện nghiêm túc theo quy định.

- Thứ ba, giải ngân vốn đầu tư công vẫn trì trệ, tỷ lệ giải ngân 04 tháng đầu năm chỉ đạt 16,36% (thấp hơn mức 17,04% so với cùng kỳ năm 2021) trong khi nhiệm vụ giải ngân năm 2022 rất nặng nề; giải ngân vốn ngoài nước chỉ đạt xấp xỉ 4,4% kế hoạch; có tới 17 bộ, cơ quan trung ương chưa thực hiện giải ngân17, cần phải làm rõ nguyên nhân, trách nhiệm. Ngoài ra, đề nghị báo cáo rõ khả năng hấp thụ nguồn vốn, hoàn thành kế hoạch; việc hoàn thiện các tiêu chuẩn, quy chuẩn xây dựng cốt lõi, hệ thống định mức và đơn giá xây dựng làm chậm giải ngân đầu tư công và ảnh hưởng đến chi phí đầu tư công.

- Thứ tư, các chương trình mục tiêu quốc gia, các nhiệm vụ thực hiện chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội theo Nghị quyết số 43 của Quốc hội triển khai chậm, các chính sách quan trọng vẫn đang trong quá trình xây dựng hướng dẫn18, chưa được áp dụng vào thực tiễn, như chính sách hỗ trợ lãi suất, triển khai chương trình “Sóng và máy tính cho em”, khơi thông nguồn vốn từ Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp, hướng dẫn cơ chế đặc thù được quy định tại Nghị quyết... Đến nay, Chính phủ mới trình bổ sung dự toán năm 2022 là 18.349 tỷ đồng cho các dự án đã có trong Kế hoạch đầu tư công trung hạn, chỉ tương đương 16% tổng số vốn dành cho đầu tư phát triển của Chương trình cần được phân bổ, bổ sung dự toán, dẫn đến áp lực phải giải ngân, tăng bội chi rất lớn trong năm 2023; đồng thời, Chính phủ vẫn chưa hoàn thiện trình UBTVQH Danh mục các dự án sử dụng nguồn vốn của Chương trình là quá chậm, làm giảm hiệu quả, ý nghĩa của Chương trình.

Ngoài ra, việc thực hiện các nghị quyết khác của Quốc hội, UBTVQH cũng rất chậm. Nghị quyết số 12 của UBTVQH về các chính sách đặc thù trong lĩnh vực y tế ban hành rất khẩn trương, tuy nhiên sau 4 tháng, nghị định quy định chi tiết và biện pháp thi hành mới được ban hành. Công tác hỗ trợ cho người lao động theo Nghị quyết số 03 của UBTVQH vẫn chưa thực hiện dứt điểm mặc dù đã hết thời hạn; việc triển khai chính sách chậm phần nào làm mất đi tính cấp thiết, ý nghĩa của chính sách hỗ trợ người lao động ở thời điểm khó khăn.

Thứ năm, thu ngân sách 4 tháng tăng 13,3% so với cùng kỳ, tuy nhiên, các khoản thu trực tiếp từ hoạt động sản xuất, kinh doanh vẫn còn thấp. Kế hoạch thu bảo đảm cân đối ngân sách còn nhiều thách thức. Thoái vốn, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước rất chậm, 4 tháng đầu năm đạt 1.967 tỷ đồng/30.000 tỷ đồng, bằng 6,5% dự toán.

Thứ sáu, nguy cơ nợ xấu tiềm ẩn; thị trường chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp (TPDN), bất động sản có nhiều rủi ro, không bền vững, thiếu ổn định. Trên thị trường cổ phiếu đã xuất hiện các hiện tượng tăng vốn khống, thao túng giá, làm giá ngày càng tinh vi; một số cổ phiếu/nhóm cổ phiếu có biến động giá bất thường, không gắn với kết quả kinh doanh của doanh nghiệp, gây tổn thất trực tiếp cho nhà đầu tư và ảnh hưởng tiêu cực đến tính ổn định và minh bạch của thị trường. Thị trường TPDN tăng trưởng nhanh nhưng tiềm ẩn rủi ro cao và mất cân đối, năm 2021, tổng giá trị TPDN phát hành đạt hơn 637 nghìn tỷ đồng, tăng 36,4% so với năm 2020, trong đó phát hành riêng lẻ chiếm tới 95%. Tỷ lệ TPDN không có tài sản bảo đảm hoặc bảo đảm bằng tài sản rủi ro cao như cổ phiếu chưa niêm yết, dự án, tài sản hình thành trong tương lai còn lớn, ảnh hưởng tới sự an toàn của thị trường. Số dư đầu tư TPDN của hệ thống các TCTD có xu hướng tăng nhanh19. Trong năm 2022, khối lượng TPDN đáo hạn vào khoảng 145,5 nghìn tỷ đồng, trong đó khối lượng trái phiếu bất động sản đáo hạn chiếm 43,2%, trái phiếu các TCTD đáo hạn chiếm 20,2%, vì vậy, cần phải làm rõ thêm về khả năng trả nợ của các doanh nghiệp.

Thứ bảy, sản xuất, kinh doanh gặp khó khăn, chi phí đầu vào tăng cao do giá cước vận tải ở mức cao, giá nhiên liệu nhập khẩu là đầu vào của sản xuất (dầu, khí đốt, than) và giá các mặt hàng nguyên vật liệu sản xuất (gỗ, phân bón, titan, nhôm…) tăng cao trong khi sức cầu tiêu thụ vẫn yếu, vẫn còn những khó khăn về tài chính, tuyển dụng lao động.

Thứ tám, việc chậm quyết định hoặc phê duyệt quy hoạch thuộc hệ thống quy hoạch quốc gia và quy hoạch có tính chất kỹ thuật, chuyên ngành gây khó khăn cho việc dự báo về thị trường, ảnh hưởng đến thu hút đầu tư, sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và cuộc sống của người dân. Quy hoạch điện VIII chưa được phê duyệt dẫn đến nhiều dự án phát triển điện chưa thể triển khai, tiềm ẩn nguy cơ thiếu điện trong mùa cao điểm. Một số quy hoạch đã được phê duyệt cũng đã bộc lộ một số bất cập20.

Thứ chín, một số vấn đề về văn hóa, giáo dục, trẻ em, phòng chống tội phạm còn bất cập. Cần nhìn nhận, quan tâm thỏa đáng tới tình trạng sức khỏe tâm thần của học sinh, nhất là do ảnh hưởng do dịch COVID-1921; áp lực học hành, thiếu các hoạt động vui chơi, giải trí, bệnh thành tích, kỳ vọng quá lớn của cha, mẹ, bạo hành gia đình, vấn đề thông tin mạng… là những nguyên nhân chính và cần có ưu tiên, giải pháp phòng ngừa. Về tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế, đến hết ngày 30/4 mới đạt 86,8% dân số, thấp hơn tỷ lệ tham gia ở thời điểm cuối năm 2021 và có khoảng cách khá xa, khó hoàn thành chỉ tiêu Quốc hội giao năm 2022 là 92% dân số. Ngoài ra, số người hưởng bảo hiểm xã hội một lần tăng cao, năm 2016 là khoảng 500 nghìn, đến năm 2021 tăng gần 2 lần, hơn 960 nghìn người, đã tác động không tốt đến hệ thống an sinh xã hội, mục tiêu mở rộng vững chắc diện bao phủ bảo hiểm xã hội.

Ngoài ra, đề nghị lưu ý tới vấn đề lãng phí trong sử dụng đất đai ở một số nơi và tình trạng đẩy giá đất trong đấu giá đất đai để trục lợi; tình trạng ùn ứ phương tiện trong xuất, nhập khẩu nông sản qua các cửa khẩu phía Bắc; việc công khai, minh bạch thông tin, bảo đảm cung cấp thông tin ngay giữa các cơ quan nhà nước; việc bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, vượt ra khỏi khuôn khổ pháp luật vì lợi ích chung; bổ sung số liệu, đánh giá về chỉ tiêu tạo việc làm tăng thêm; tình trạng chặt phá rừng phòng hộ, rừng đầu nguồn; đánh giá việc tổ chức thực hiện một số luật do Quốc hội ban hành thời gian qua như Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư và tình hình ban hành văn bản quy định chi tiết một số luật được sửa đổi, bổ sung22.

3. Về một số nhiệm vụ, giải pháp

Dự báo từ nay đến cuối năm 2022, kinh tế - xã hội còn gặp nhiều thách thức, để đạt chỉ tiêu tăng trưởng năm 2022 khoảng 8-8,5% (gồm mức dự kiến 6-6,5% theo Nghị quyết số 32 và phần tăng thêm 2% nhờ tác động của chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội) và cả giai đoạn 2021-2025 đặt mục tiêu tới khoảng 6,5 - 7%, Chính phủ cần lưu ý:

(1) Tiếp tục triển khai hiệu quả Chương trình phòng chống dịch COVID-19; bao phủ tiêm vắc-xin phù hợp; nâng cao năng lực phòng, chống dịch, điều trị bệnh; bảo đảm nguồn cung, kiểm soát chặt chẽ việc mua, sử dụng thuốc, vật tư y tế cho phòng, chống dịch.

(2) Bám sát diễn biến của dịch COVID-19, căng thẳng địa kinh tế, địa chính trị và chính sách phòng chống COVID-19 của các nước, động thái chính sách của các ngân hàng trung ương các nền kinh tế lớn; kiểm soát lạm phát, duy trì lãi suất cho vay hợp lý, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận nguốn vốn; kiểm soát nợ xấu, có giải pháp căn cơ, bền vững hướng dòng tiền quay trở lại sản xuất kinh doanh. Tăng cường quản lý, giám sát thị trường chứng khoán, thị trường trái phiếu doanh nghiệp, thị trường bất động sản, ban hành điều kiện, tiêu chí quản lý phát hành trái phiếu doanh nghiệp cùng với việc có giải pháp ổn định thị trường, tăng niềm tin của nhà đầu tư; có chính sách bảo đảm cân đối cung - cầu, bình ổn giá cả hàng hóa nhất là điện, than, xăng dầu, vật tư nông nghiệp và nguyên vật liệu xây dựng. Có giải pháp duy trì chuỗi cung ứng, tránh gián đoạn sản xuất, xuất khẩu và mở cửa du lịch, phát triển thị trường nội địa. Lưu ý vấn đề an ninh năng lượng, bảo đảm điện năng cho sản xuất và tiêu dùng.

(3) Khẩn trương triển khai các nhiệm vụ, giải pháp về tài khóa, tiền tệ theo Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/01/2022 và các nghị quyết theo kế hoạch 5 năm của Quốc hội. Sớm trình UBTVQH xem xét, cho ý kiến Danh mục dự án sử dụng nguồn vốn của Chương trình. Thực hiện hiệu quả các chính sách hỗ trợ người dân, người lao động, các chính sách an sinh xã hội; mở cửa trở lại trường học phù hợp, bảo đảm chất lượng dạy và học. Tiếp tục quan tâm đến lĩnh vực văn hóa, xã hội; giải quyết khiếu nại, tố cáo, tăng cường phòng chống tham nhũng, tiêu cực, tội phạm; bảo đảm an ninh, quốc phòng.

(4) Đẩy nhanh tiến độ lập, phê duyệt các quy hoạch, đặc biệt chú ý tới chất lượng các quy hoạch trước khi phê duyệt. Tiếp tục cơ cấu lại nền kinh tế, cân đối hài hòa giữa vấn đề kinh tế và vấn đề xã hội, giữa chính sách tài khóa và tiền tệ, đổi mới mô hình tăng trưởng; cơ cấu lại sản xuất nông nghiệp gắn với nâng cao năng suất lao động, giá trị gia tăng; thúc đẩy quá trình chuyển đổi, sử dụng năng lượng sạch, chuyển đổi số, tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ.

(5) Đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, triển khai các chương trình mục tiêu quốc gia, các dự án, công trình trọng điểm quốc gia; khẩn trương hoàn thiện danh mục dự án của các nguồn vốn đầu tư chưa được phân bổ trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ xem xét, quyết định. Tăng cường quản lý, chống thất thu, chuyển giá, gian lận thương mại, trốn thuế; tích cực thu hồi nợ thuế; điều hành chi bám sát dự toán, tiết kiệm, hiệu quả. Chủ động kiểm soát, ứng phó với các rủi ro, bảo đảm cân đối ngân sách nhà nước, bội chi, nợ công; tiết kiệm, chống lãng phí, tiêu cực trong quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước. Tiếp tục rà soát, thu hồi, cắt giảm, tiết kiệm nguồn kinh phí theo đúng Nghị quyết số 30/2021/QH15 của Quốc hội; chú trọng việc dự báo, bảo đảm tính kịp thời trong thực hiện các chính sách hỗ trợ người dân, người lao động.

(6) Đẩy mạnh cải cách hành chính, tăng cường phân cấp đi đôi với kiểm tra, giám sát, nâng cao trách nhiệm người đứng đầu, thực hiện nghiêm Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh, trong đó tập trung cho một số luật quan trọng trong thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 về đổi mới chính sách, pháp luật về đất đai, nông nghiệp, nông dân, nông thôn, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể. Thực hiện tốt việc kết nối, chia sẻ, khai thác cơ sở dữ liệu quốc gia dân cư cho công tác quản lý nhà nước và sản xuất, kinh doanh; việc cung cấp dịch vụ công trực tuyến trong lĩnh vực đất đai và cải thiện các chỉ số chất lượng quản lý hành chính đất đai.

(7) Tăng cường công tác phòng, chống xâm hại trẻ em, phòng, chống tai nạn, thương tích trẻ em. Triển khai hiệu quả Chương trình phục hồi và phát triển thị trường lao động; có giải pháp, phấn đấu giảm số đối tượng hưởng chế độ bảo hiểm xã hội một lần. Tăng cường tuyên truyền làm rõ chủ trương, quan điểm của Việt Nam đối với tình hình Nga – Ucraina; theo dõi sát các vấn đề trong khu vực ASEAN để có giải pháp ngoại giao phù hợp.

Trên đây là Báo cáo tóm tắt thẩm tra đánh giá bổ sung kết quả thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2021, tình hình thực hiện những tháng đầu năm 2022, UBKT xin trân trọng báo cáo Quốc hội xem xét, cho ý kiến và tập trung đánh giá về các nội dung trên trong quá trình thảo luận tại tổ và hội trường tại Kỳ họp thứ 3./.

1 Gồm các chỉ tiêu: (1) Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân cả năm chỉ tăng 1,84% (số đã báo cáo Quốc hội là dưới 4%); (2) Thu NSNN đạt khoảng 1.568,4 nghìn tỷ đồng, tăng 202,9 nghìn tỷ đồng so với số đã báo cáo Quốc hội; (3) Bội chi NSNN thực hiện khoảng 286,5 nghìn tỷ đồng, bằng khoảng 3,41% GDP (số đã báo cáo Quốc hội ước trong phạm vi dự toán là 343,67 nghìn tỷ đồng, tương ứng 4% GDP); (4) Xuất siêu đạt hơn 4 tỷ USD (số đã báo cáo là nhập siêu khoảng 2 tỷ USD); (5) Thu hút đầu tư nước ngoài (FDI) đạt mức tăng trưởng cao 25,2% (số đã báo cáo Quốc hội là giảm 0,2-3,4%); (6) Tỷ lệ lao động trong độ tuổi tham gia bảo hiểm xã hội đạt khoảng 36,8% (số đã báo cáo Quốc hội là khoảng 35-36%); (7) Tỷ lệ lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia bảo hiểm thất nghiệp đạt khoảng 30% (số đã báo cáo Quốc hội là khoảng 28-29%).
2 Thấp hơn nhiều so với mức tăng 3,23% và thấp nhất kể từ năm 2016 (số đã báo cáo là dưới 4%).
3 Bội chi NSNN sau khi đánh giá lại, giảm 57,1 nghìn tỷ đồng so với mức báo cáo Quốc hội, ở mức khoảng 286,48 nghìn tỷ đồng, bằng 3,41% GDP, thấp hơn so với dự toán đã được Quốc hội quyết định (4% GDP). Trong đó, bội chi NSTW khoảng 279,4 nghìn tỷ đồng, giảm 39,4 nghìn tỷ đồng so với dự toán, NSĐP khoảng 7,06 nghìn tỷ đồng (bội chi NSĐP giảm 17,7 nghìn tỷ đồng so với dự toán được Quốc hội quyết định). Dư nợ công tính đến 31/12/2021 ước khoảng 43,1%GDP, dư nợ Chính phủ khoảng 39,1%GDP, dư nợ nước ngoài của quốc gia khoảng 38,4%GDP.
4 Tốc độ tăng trưởng GDP ước đạt khoảng 2,58% so với mục tiêu khoảng 6% (số đã báo cáo Quốc hội là khoảng 3-3,5%); GDP bình quân đầu người ước đạt 3.680 USD, thấp hơn so với mục tiêu khoảng 3.700 USD (số đã báo cáo Quốc hội là khoảng 3.660-3.680 USD); tỷ trọng đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp vào tăng trưởng ước đạt khoảng 37,13%, thấp hơn so với mục tiêu khoảng 44 - 47% (số đã báo cáo Quốc hội là khoảng 32%); tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ước giảm 0,52 điểm phần trăm, thấp hơn so với mục tiêu 1 - 1,5 điểm phần trăm (số đã báo cáo Quốc hội là khoảng 0,5-1 điểm phần trăm); tốc độ tăng năng suất lao động xã hội chỉ đạt 4,71%, số đã báo cáo Quốc hội là khoảng 4,4-4,9%, thấp hơn mục tiêu đề ra (4,8%).
5 Tình trạng tiêu cực, tham nhũng, vi phạm pháp luật trong việc quản lý, nghiên cứu ứng dụng khoa học, công nghệ; đấu thầu, mua sắm, quản lý sử dụng tài sản công liên quan đến công tác phòng chống dịch. Một số vụ việc như mua sinh phẩm xét nghiệm COVID-19 của Công ty Cổ phần công nghệ Việt Á, mua trang thiết bị y tế tại CDC Hà Nội, Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Tim Hà Nội, Bệnh viện TP Thủ Đức, Bệnh viện Mắt TP. Hồ Chí Minh và một số tỉnh khác (Sơn La, Cần Thơ, Hải Dương, Nghệ An, Bình Dương, Lạng Sơn).
6 Tính cả năm 2021, sản lượng khai thác là 10,97 triệu tấn, tăng 9%; với khu vực trong nước, đạt 9,1 triệu tấn, vượt 7%. Giá dầu Brent tăng trên 50% lên mức 77,78 USD/thùng, dầu WTI tăng trên 50% lên mức 75,21 USD/thùng. Trong nước, mỗi lít xăng RON95 đắt thêm 6,816 đồng; xăng E5RON92 là 7,032 đồng. Dầu diesel đắt thêm 5,203 đồng; dầu hoả là 5,330 đồng.
7 Căn cứ Báo cáo của Chính phủ, năm 2021, tổng thu NSNN là 1.568,4 nghìn tỷ đồng; thu NSTW vượt 48,9 nghìn tỷ đồng (+6,6%) so dự toán; thu NSĐP về tổng thể vượt gần 176,3 nghìn tỷ đồng (+29,2%) so với dự toán.
8 Còn tình trạng phân bổ chậm hoặc phân bổ không đúng đối tượng, phải thực hiện cắt, giảm chi thường xuyên (theo Tờ trình số 331/TTr-CP ngày 16/9/2021 của Chính phủ về phương án sử dụng nguồn cắt giảm, tiết kiệm chi NSTW năm 2021).
9 Tính chung năm 2021:Tăng trưởng ngành dịch vụ lưu trú và ăn uống giảm mạnh 20,81%; sản lượng vận chuyển hành khách giảm 33% so với năm trước, luân chuyển hành khách giảm 42%; Khách quốc tế đến nước ta năm 2021 ước khoảng 157,3 nghìn lượt người, giảm 95,9% so với năm 2020.
10 Số người thất nghiệp trong độ tuổi lao động năm 2021 là hơn 1,4 triệu người, tăng 203,7 nghìn người so với năm trước. Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động là 3,22%, tăng 0,54 điểm phần trăm so với năm trước. Tỷ lệ thất nghiệp ở khu vực thành thị là 4,42%, cao hơn 1,94 điểm phần trăm so với khu vực nông thôn. Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên (15-24 tuổi) là 8,48%, tăng 0,52 điểm phần trăm so với năm trước. Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên khu vực thành thị là 11,91%, tăng 1,33 điểm phần trăm so với năm trước.
11 (1) Chỉ tiêu số người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng đạt 50,06% kế hoạch; (2) số học sinh giáo dục nghề nghiệp được tuyển mới trong năm đạt 80%; (3) số học sinh giáo dục nghề nghiệp tốt nghiệp trong năm đạt 80%; (4) tỷ lệ người nghiện ma túy có hồ sơ quản lý được tiếp cận các dịch vụ tư vấn điều trị cai nghiện ma túy đạt 65%, (kế hoạch là 76%); (5) tỷ trọng người nghiện ma túy tham gia cai nghiện tại gia đình, cộng đồng, cơ sở cai nghiện ma túy trong tổng số người nghiện được cai nghiện đạt 35,6% (kế hoạch là 40%).
12 (1) Tuổi thọ trung bình tính từ lúc sinh (73,7/73,8); (2) Tỷ số giới tính khi sinh (113,8/111,4); (3) Tỷ suất tử vong của trẻ em dưới 1 tuổi (21,6/20,4).
13 IMF đã dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu là 3,6% trong cả năm 2022 và 2023, giảm lần lượt 0,8 và 0,2 điểm % so với dự báo hồi tháng 1. Ngân hàng Thế giới (WB) dự kiến ​​nền kinh tế toàn cầu sẽ tăng trưởng 3,2% trong năm 2022, giảm so với ước tính trước đó là 4,1% và thấp hơn so với mức 5,7% của năm 2021. EIU cũng đã điều chỉnh dự báo tăng trưởng toàn cầu giảm từ 3,9% xuống còn 3,4% trong năm 2022.
14 Thị trường mặt hàng xăng dầu Quý I năm 2022 có nhiều biến động. Nguồn cung xăng dầu trong nước chịu ảnh hưởng lớn từ việc Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn (đơn vị chiếm 35-40% tổng cung) đã giảm mạnh công suất sản xuất và không cung ứng đủ sản lượng xăng dầu cho thị trường như đã cam kết và ký hợp đồng với các thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu. Trong khi đó, nguồn xăng dầu từ nhập khẩu gặp khó khăn do giá tăng mạnh, cạnh tranh lớn khi nguồn cung cấp bị gián đoạn do xung đột vũ trang giữa Nga và Ucraina.Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021- 2030 chưa được phê duyệt dẫn đến nhiều dự án phát triển điện lực chưa thể triển khai, những tháng đầu năm 2022 EVN gặp khó khăn trong cung cấp than cho các nhà máy nhiệt điện (thiếu hụt 1,36 triệu tấn so với khối lượng trong hợp đồng), đến cuối tháng 3/2022, nhiều tổ máy nhiệt điện than trong hệ thống đã phải dừng và giảm phát; các nguồn nhiệt điện than huy động thấp hơn kế hoạch là 1,365 tỷ kWh. Thực trạng đó cho thấy nguy cơ thiếu điện trong mùa cao điểm là rõ ràng.
15 IMF mới đây dự báo lạm phát tại Việt Nam sẽ đạt 3,9% cuối năm nay. Standard Chartered Bank đưa ra viễn cảnh lạm phát vượt 4% trong năm 2022 và có thể đạt mức 5,5% vào 2023. Theo đánh giá của Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia so với mức tăng hàng hóa thế giới, lạm phát trong nước tăng chậm hơn nhờ vào giá thực phẩm luôn ở mức âm từ tháng 10/2021 đến tháng 3/2022, nhóm hàng này có trọng số là 22,6% cao hơn nhiều so với mức 9,37% của nhóm hàng giao thông trong rổ tính CPI, tuy nhiên, giá thực phẩm đang có xu hướng âm ít hơn và có khả năng dương trở lại trong các tháng tới; tiêu dùng khôi phục chậm nhất là tiêu dùng dịch vụ cũng là nguyên nhân hỗ trợ lạm phát của nước ta tăng chậm.
16 Giá xăng dầu thế giới bình quân tính đến ngày 15/05/2022 so với bình quân của tháng 01/2022 có xu hướng tăng từ 40,66% - 51,52% tùy từng chủng loại. Giá xăng, dầu trong nước đã được điều chỉnh 12 lần; trong đó, giá xăng tăng 9 lần, giảm 3 lần; giá dầu hỏa tăng 9 lần, giảm 2 lần, ổn định 1 lần; giá dầu diesel tăng 10 lần, giảm 2 lần; giá dầu mazut tăng 8 lần, giảm 2 lần, ổn định 2 lần.Các tổ chức quốc tế đều dự báo kịch bản giá dầu bình quân năm 2022 tăng khoảng 20-30 USD (tức là tăng khoảng 30-40%, từ mức bình quân 69 USD/thùng năm 2021 lên mức bình quân khoảng 90-100 USD/thùng năm 2022). Ngân hàng Golman Sachs dự báo giá dầu có thể tăng lên mức 125 USD/thùng vào Quý III/2022.
17 Bộ Ngoại giao, Ủy ban dân tộc, Văn phòng Quốc hội, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Đài tiếng nói Việt Nam, Trung ương Hội liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh, Ban Quản lý Làng văn hóa các dân tộc Việt Nam, Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam, Ủy ban toàn quốc Liên hiệp các Hội văn học nghệ thuật Việt Nam, Hội nhà báo Việt Nam, Liên hiệp các Hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam, Ban Quản lý khu công nghệ cao Hòa Lạc, Hội Nhà văn Việt Nam, Hội Luật gia Việt Nam.
18 Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã dự thảo hướng dẫn thực hiện cơ chế đặc thù về chỉ định thầu đối với các gói thầu thuộc Chương trình phục hồi và phát triển KTXH và Dự án xây dựng đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025. Bộ Tài chính đang gửi lấy ý kiến các bộ, cơ quan liên quan về dự thảo Nghị định về việc gia hạn thời hạn nộp thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân, thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt và tiền thuê đất trong năm 2022; dự thảo Thông tư sửa đổi các nội dung thuộc lĩnh vực quản lý tại Thông tư số 12/2016/TTLT-BKHCN-BTC ngày 28/6/2016 hướng dẫn nội dung chi và quản lý Quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp. Đồng thời, đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ về dự thảo các Quyết định về hỗ trợ lãi suất cho Ngân hàng Chính sách xã hội, cho vay đối với học sinh, sinh viên để mua máy tính phục vụ học tập trực tuyến do ảnh hưởng của dịch COVID-19. Bộ Thông tin và Truyền thông đã gửi lấy ý kiến các bộ, cơ quan, địa phương về dự thảo Thông tư hướng dẫn triển khai việc trang bị máy tính bảng theo Chương trình "Sóng và máy tính cho em"…
19 Đến hết tháng 3/2022, đã tăng 19% so với cuối năm 2021, trong đó riêng với lĩnh vực xây dựng, kinh doanh bất động sản là 160,6 nghìn tỷ đồng (tăng 24,1%), chiếm tỷ trọng 49,2%.
20 Quy hoạch vùng đồng bằng sông Cửu Long chưa thể hiện rõ mối quan hệ với Thành phố Hồ Chí Minh và vùng miền Đông Nam bộ; Quy hoạch tỉnh Bắc Giang chưa thể hiện rõ vai trò của tỉnh trong Vùng Thủ Đô, mối quan hệ liên kết với Lạng Sơn, Vùng đồng bằng sông Hồng, cũng như với các tỉnh Vùng trung du miền núi phía Bắc; 4 quy hoạch ngành quốc gia trong lĩnh vực giao thông vận tải chưa thể hiện được tính đồng bộ, kết nối của 05 phương thức vận tải và các dự án quan trọng quốc gia trong 4 quy hoạch này chưa phân kỳ đầu tư theo các giai đoạn 5 năm để gắn kết với các kế hoạch trung hạn, bảo đảm tính khả thi trong triển khai thực hiện.
21 Kết quả khảo sát của Quỹ nhi đồng Liên Hợp quốc tại Việt Nam (Unicef) cho thấy, tỷ lệ mắc các vấn đề sức khỏe tinh thần chung ở Việt Nam từ 8% đến 29% đối với trẻ em và vị thành niên; khoảng 12% tương đương hơn 3 triệu trẻ em có nhu cầu về các dịch vụ sức khỏe tâm thần. Ở góc độ toàn cầu, tự hại, tự sát là nguyên nhân thứ 3 về tử vong cho nhóm trẻ em gái từ 15-19 tuổi và là nguyên nhân thứ 4 về tử vong cho trẻ em nam từ 15-19 tuổi.
22 Các luật được sửa đổi, bổ sung theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, Luật Đầu tư, Luật Nhà ở, Luật Đấu thầu, Luật Điện lực, Luật Doanh nghiệp, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và Luật Thi hành án dân sự.