Theo các chuyên gia, khả năng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tăng lãi suất trong cuộc họp chính sách vào ngày 16/3 tới đã được dự liệu nhưng những tác động khi quyết định của Fed chính thức được đưa ra tới kinh tế Việt Nam vẫn có thể xảy ra, dù sẽ rất ngắn hạn.
Fed tăng lãi suất tác động thế nào?
Đỗ phạm
Theo các chuyên gia, khả năng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tăng lãi suất trong cuộc họp chính sách vào ngày 16/3 tới đã được dự liệu nhưng những tác động khi quyết định của Fed chính thức được đưa ra tới kinh tế Việt Nam vẫn có thể xảy ra, dù sẽ rất ngắn hạn.
Tác động sẽ không lớn
Để cố gắng ngăn chặn đà tăng nhanh của lạm phát rất nhiều dự báo của các tổ chức, định chế tài chính quốc tế và các chuyên gia toàn cầu dự báo Fed sẽ tăng lãi suất trong cuộc họp chính sách vào ngày 16/3 tới, với mức tăng ở mức tối thiểu 0,25%, nhưng cũng có thể ở mức 0,5%. Thậm chí tần suất tăng lãi suất cũng được dự báo có thể lên tới 6-7 lần trong năm nay.
Tuy nhiên, theo TS. Cấn Văn Lực - Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia, việc Fed tăng hơn bốn lần trong năm nay là khó xảy ra. “Tôi cho rằng, với những diễn biến leo thang mới của giá dầu, biến động địa chính trị (cuộc khủng hoảng Nga-Ukraine đang gia tăng căng thẳng) và dịch bệnh vẫn phức tạp tiếp tục đe dọa đứt gãy chuỗi cung ứng và triển vọng phục hồi khó khăn hơn hiện nay, Fed sẽ khó có thể “ầm ầm” tăng lãi suất trong năm nay, vì như thế có thể gây náo loạn các thị trường tài chính toàn cầu, gây ra tác động tiêu cực cho chính nền kinh tế và thị trường tài chính Mỹ. Do đó, dù Fed vẫn có thể tăng lãi suất ngay 0,5% trong lần họp tới, nhưng nhiều khả năng họ sẽ chỉ tăng tối đa 4 lần (mỗi quý 1 lần) trong năm nay, mức tăng có thể 0,5% hoặc 0,25% tùy từng thời điểm”, TS. Lực nhận định.
Vấn đề đặt ra lúc này là khi Fed có lần tăng lãi suất đầu tiên như vậy (với giả thiết tăng 0,5%) thì sẽ tác động thế nào đến nền kinh tế nói chung, cũng như sự ổn định của thị trường tài chính tiền tệ nói riêng? Trả lời câu hỏi này, PGS.TS. Phạm Thế Anh - Trưởng Bộ môn Kinh tế vĩ mô, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân và TS. Cấn Văn Lực đều nhận định ngắn gọn: “Tác động sẽ không đáng kể”.
Trong đó, TS. Cấn Văn Lực chỉ ra năm tác động chính đối với kinh tế - tài chính thế giới. Thứ nhất, đồng USD sẽ tiếp tục xu hướng tăng giá, qua đó khiến đồng nội tệ của các nước (nhất là thị trường mới nổi) mất giá tương ứng. Thứ hai, tỷ giá có thể biến động nhẹ do đồng USD tăng giá như nêu trên. Thứ ba, thị trường chứng khoán có thể điều chỉnh giảm nhẹ. Thứ tư, nghĩa vụ trả nợ bằng USD của nhiều quốc gia tăng. Thứ năm, có thể xảy ra hiện tượng đảo chiều dòng vốn đầu tư gián tiếp như đã từng xảy ra trước đây, do dòng tiền có xu hướng rút ra từ thị trường mới nổi, quay về thị trường Mỹ, EU… dù hiện tượng rút ra dự báo sẽ không nhiều như năm 2013 vì thực tế các động thái của Fed như chính sách "thu hẹp nới lỏng định lượng – tapering" đã được dự báo trước.
“Với riêng Việt Nam, những tác động này đều ở mức khiêm tốn. Tuy nhiên, kết hợp việc Fed tăng lãi suất và những diễn biến mới trên thị trường toàn cầu hiện nay (giá dầu tăng, tình hình địa chính trị phức tạp hơn…), cần lưu ý việc dịch chuyển dòng vốn đầu tư đang ở thời điểm nhạy cảm hơn”, TS. Lực lưu ý. Vì trong bối cảnh rủi ro gia tăng như vậy, các nhà đầu tư sẽ có xu hướng tìm kiếm các kênh đầu tư, công cụ đầu tư mà họ thấy an toàn hơn. “Thực tế chúng ta thấy những ngày vừa qua trên toàn cầu, trong khi các tài sản như đồng Bitcoin giảm mạnh vì được coi là rủi ro thì các nhà đầu tư có xu hướng dịch chuyển vào các kênh mà họ cho là trú ẩn trung hạn an toàn hơn như vàng, đồng Yên, USD…”, chuyên gia này cho biết.
Vẫn cần lưu ý trong điều hành
Trong khi đó lý giải cho nhận định tác động sẽ không đáng kể, PGS.TS. Phạm Thế Anh cho biết, với thực tế lạm phát tại Mỹ tăng nhanh và kéo dài hơn dự tính của Fed nên câu chuyện Fed tăng lãi suất đã được nhìn thấy và bàn luận từ lâu nay. “Thị trường tài chính tiền tệ cũng đã phản ánh kỳ vọng này. Hơn nữa, mức tăng như thế cũng là bình thường và hợp lý. Nên tác động ngay khi quyết định của Fed được đưa ra tới đây có thể có nhưng sẽ rất nhỏ và ngắn hạn, chủ yếu liên quan đến tâm lý là chính. Như thị trường chứng khoán có thể phản ứng tức thời sau quyết định của Fed nhưng sẽ nhanh chóng ổn định lại. Còn về dài hạn hơn thì việc Fed phải tăng lãi suất là điều bình thường”, PGS.TS. Phạm Thế Anh nói.
Đặc biệt, vị chuyên gia này không tỏ ra lo ngại với nguy cơ dòng vốn đảo chiều. Theo ông, mặc dù lãi suất ở Mỹ tăng lên có thể khiến đồng USD trở nên hấp dẫn và các nhà đầu tư có thể đổ vốn vào trái phiếu chính phủ Mỹ. Nhưng thực ra trái phiếu chính phủ Mỹ hiện nay cũng không hấp dẫn nhiều vì lợi suất vẫn thấp, trong khi lạm phát ở Mỹ vẫn đang rất cao. Với mức chênh lệch giữa lãi suất trái phiếu và lạm phát ở Mỹ vẫn cao như thế thì thực tế vẫn là lãi suất thực âm nên nhà đầu tư không có lợi. Trong khi đó, nhiều khả năng thị trường chứng khoán Mỹ trở nên kém hấp dẫn (do Fed tăng lãi suất). Như vậy, nhìn tổng thể lại thì đó lại chính là cơ hội cho các thị trường mới nổi trong đó có Việt Nam. “Hơn nữa, mức tăng lãi suất 0,5% nếu diễn ra ngay trong cuộc họp chính sách tới của Fed hay chỉ tăng khoảng 1% cho cả năm nay thì lãi suất ở Mỹ vẫn ở mức thấp và phù hợp chứ không gây ra bất thường gì nhiều”, chuyên gia này nhận định.
Tuy nhiên, PGS.TS. Phạm Thế Anh lưu ý, bên cạnh tác động tâm lý ngắn hạn thì quyết định tới đây của Fed có thể gây áp lực đến công tác điều hành chính sách tiền tệ của Việt Nam thông qua lãi suất và tỷ giá. Tuy nhiên với kinh nghiệm điều hành chính sách tiền tệ hết sức chủ động và linh hoạt của NHNN trong nhiều năm qua, các chuyên gia tin tưởng, mức độ tác động là không lớn và các thị trường vẫn sẽ được duy trì ổn định.
Mặc dù vậy theo TS. Cấn Văn Lực, trong bối cảnh năm nay có nhiều rủi ro hơn từ bên ngoài đòi hỏi các cơ quan quản lý cần bám sát các biến động trên thị trường quốc tế (cả về xu hướng chuyển dịch dòng tiền, giá cả, tỷ giá…), đồng thời tăng cường phối hợp chính sách để thực hiện hiệu quả Chương trình phục hồi và kiểm soát lạm phát; kiểm soát các thị trường khác như vàng và ngoại hối… “Việc tiếp tục điều hành tỷ giá linh hoạt, ổn định mặt bằng lãi suất là rất cần thiết để hỗ trợ, thúc đẩy phục hồi kinh tế - xã hội trong giai đoạn hiện nay”, TS. Cấn Văn Lực đề xuất.