Tăng trưởng kinh tế dự báo sẽ đạt khoảng 4,7% trong năm 2023; lạm phát dự kiến sẽ được kiểm soát dưới mức mục tiêu 4,5%. Trong trung hạn, Việt Nam có thể quay trở lại đạt được tốc độ tăng trưởng cao nếu các cải cách cơ cấu được thực thi. Đây là một trong số những nhận định của ông Paulo Medas - Trưởng Đoàn tham vấn Điều IV của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) sau khi đoàn kết thúc chuyến làm việc tại Việt Nam trong thời gian từ ngày 14-29/6.
Đoàn tham vấn Điều IV của IMF:
Tăng trưởng kinh tế sẽ tốt hơn trong những tháng cuối năm
Đỗ Phạm
Tăng trưởng kinh tế dự báo sẽ đạt khoảng 4,7% trong năm 2023; lạm phát dự kiến sẽ được kiểm soát dưới mức mục tiêu 4,5%. Trong trung hạn, Việt Nam có thể quay trở lại đạt được tốc độ tăng trưởng cao nếu các cải cách cơ cấu được thực thi. Đây là một trong số những nhận định của ông Paulo Medas - Trưởng Đoàn tham vấn Điều IV của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) sau khi đoàn kết thúc chuyến làm việc tại Việt Nam trong thời gian từ ngày 14-29/6.
Tăng trưởng khó đạt mục tiêu
Tuy đây chưa phải là dự báo chính thức từ IMF (vì mới chỉ là những phát hiện sơ bộ sau chuyến làm việc của đoàn và dựa trên những phát hiện sơ bộ này, các cán bộ của IMF sẽ soạn thảo một báo cáo trình lên Ban Giám đốc Điều hành của IMF để thảo luận và tới đây có quyết định phê duyệt cuối cùng) nhưng nhiều khả năng trong Báo cáo cập nhật Triển vọng kinh tế thế giới của IMF dự kiến được công bố trong tháng 7 này, con số dự báo về tăng trưởng GDP của Việt Nam năm nay sẽ chính thức được điều chỉnh giảm, có thể thấp hơn ít nhất 1% so với mức dự báo 5,8% mà IMF đưa ra vào tháng 4/2023. Đồng thời, các dự báo dài hạn hơn cho tăng trưởng trong các năm tiếp theo cũng có thể bị điều chỉnh giảm xuống (báo cáo tháng 4 của IMF dự báo tăng trưởng đạt 6,9% vào năm 2024). Điều này cho thấy những áp lực, thách thức trong thời gian tới với kinh tế Việt Nam vẫn rất lớn.
Lý do chính của việc điều chỉnh giảm triển vọng trên theo ông Paulo Medas là vì sau khi có tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ trong năm 2022, sự phục hồi đã bị gián đoạn bởi những cơn gió ngược mạnh mẽ cả trong và ngoài nước: Áp lực tỷ giá gia tăng trong năm 2022 khi lãi suất toàn cầu tăng mạnh; Một ngân hàng trong nước bị rút tiền gửi ồ ạt và phải đặt dưới sự kiểm soát của NHNN; Căng thẳng tài chính của các doanh nghiệp phát triển bất động sản, đặc biệt là những công ty có đòn bẩy tài chính cao và thị trường trái phiếu doanh nghiệp đóng băng; Nền kinh tế còn bị ảnh hưởng nặng nề hơn do cầu bên ngoài giảm mạnh kể từ cuối năm 2022, với xuất khẩu giảm 12% trong 5 tháng đầu năm 2023… Gần đây, áp lực thanh khoản và lạm phát đã giảm bớt, nhưng tăng trưởng kinh tế đã chậm lại đáng kể trong nửa đầu năm 2023.
Theo ông Paulo Medas, tăng trưởng kinh tế dự báo sẽ phục hồi tốt hơn vào nửa cuối năm 2023, qua đó giúp cả năm đạt khoảng 4,7%. Tuy nhiên trong ngắn hạn, rủi ro đối với tăng trưởng vẫn lớn. Tăng trưởng có thể sẽ ở mức “thất vọng” nếu sức cầu bên ngoài và các hoạt động đầu tư vẫn tiếp tục yếu. Nếu các vấn đề trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp và bất động sản tiêu cực hơn, cùng với nợ xấu gia tăng có thể gây tổn hại đến khả năng hỗ trợ tăng trưởng của các ngân hàng.
Với sự bất định lớn trong ngắn hạn, Trưởng Đoàn tham vấn Điều IV cho rằng, các chính sách nên tập trung vào bảo đảm sự ổn định tài chính và kinh tế vĩ mô, trong khi đẩy nhanh cải cách. Sự phối hợp các chính sách cần được điều chỉnh cân bằng, với trọng tâm lớn hơn vào tài khóa hỗ trợ cho nền kinh tế và bảo vệ các nhóm dễ bị tổn thương nhất.
Trọng tâm hơn vào chính sách tài khóa
Với chính sách tiền tệ, ông Paulo Medas nhận định, NHNN đã kiểm soát thành công các áp lực về giá cả và thanh khoản trong một môi trường đầy thách thức trong năm 2022 và những tháng đầu năm 2023. Tới đây, “tỷ giá linh hoạt hơn và các nỗ lực tiếp tục hiện đại hóa khuôn khổ chính sách tiền tệ có thể sẽ mang lại các lợi ích đáng kể”, ông nói và lưu ý: “Việc nới lỏng chính sách tiền tệ hơn nữa và các biện pháp thúc đẩy tăng trưởng tín dụng trong giai đoạn này có thể sẽ kém hiệu quả hơn và tạo thêm rủi ro vì lãi suất trên toàn cầu sẽ vẫn duy trì ở mức cao trong thời gian dài và các ngân hàng tại Việt Nam đang phải đối mặt với các khoản nợ xấu ngày càng tăng và tỷ lệ dư nợ cho vay trên tổng tiền gửi cao”.
Môi trường kinh tế đầy thách thức hiện nay đòi hỏi Việt Nam phải nhanh chóng xây dựng một kế hoạch hành động để bảo vệ sự ổn định tài chính và đẩy nhanh những cải cách cần thiết. Kế hoạch này có thể gồm tăng cường khuôn khổ quản lý khủng hoảng ngân hàng và cải thiện các quy định và giám sát ngân hàng. Các cơ quan chức năng nên tận dụng việc sửa đổi Luật Các tổ chức tín dụng hiện nay để xây dựng các khuôn khổ pháp lý hiệu quả hơn về xử lý ngân hàng và thanh khoản trong các trường hợp khẩn cấp.
Liên quan đến vấn đề này, tại buổi tiếp Đoàn tham vấn Điều IV ngày 29/6 vừa qua, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, NHNN đang rà soát và hoàn thiện khuôn khổ pháp luật liên quan đến quản lý nhà nước đối với hệ thống ngân hàng, tích cực triển khai Đề án “Cơ cấu lại hệ thống tổ chức tín dụng gắn với quản lý nợ xấu giai đoạn 2021 - 2025”, nâng cao lòng tin của công chúng vào hệ thống. Thống đốc cũng đề nghị phía IMF tư vấn cho NHNN và các cơ quan có liên quan trong quá trình hoàn thiện khuôn khổ pháp lý giúp Việt Nam tiệm cận với các thông lệ quốc tế trong quản lý, thanh tra giám sát hoạt động ngân hàng… Phía IMF tại cuộc làm việc cam kết sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với NHNN và các cơ quan quản lý để đưa ra các tư vấn chính sách, nghiên cứu phù hợp với các mục tiêu ưu tiên của phía Việt Nam.
Về điều hành tài khóa, Trưởng Đoàn tham vấn Điều IV cho rằng trong bối cảnh hiện nay, chính sách tài khóa nên đi đầu trong hỗ trợ nền kinh tế và các đối tượng dễ bị tổn thương nhất, đặc biệt khi dư địa tài khóa vẫn còn. Việc tăng chi ngân sách theo kế hoạch (tăng tiền lương và đầu tư công) và cắt giảm các loại thuế sẽ giúp thúc đẩy cầu trong nước. Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng có thể cân nhắc tăng chi ngân sách cho nâng cấp cơ sở hạ tầng, củng cố mạng lưới an sinh xã hội và các nhu cầu xã hội khác. “Cần cân nhắc hỗ trợ tài khóa hơn nữa, đặc biệt khi sự phục hồi kinh tế không được như kỳ vọng”, ông Paulo Medas nhấn mạnh.
Với thị trường bất động sản và trái phiếu doanh nghiệp, Đoàn tham vấn Điều IV cho rằng cần đảm bảo có những hành động quyết liệt để tái cấu trúc các thị trường này phát triển lành mạnh. “Các cơ quan chức năng đã triển khai các biện pháp để giảm thiểu rủi ro trong ngắn hạn, và giờ đây cần đặt ưu tiên cho việc có thêm biện pháp mang tính cơ cấu. Đặc biệt, nên tập trung xử lý các nút thắt về pháp lý đang cản trở việc hoàn thành các dự án bất động sản; tăng cường quy định và quản trị thị trường trái phiếu doanh nghiệp; cải thiện khuôn khổ pháp lý về cưỡng chế nợ và xử lý mất khả năng thanh toán”, ông Paulo Medas nói.