Phát biểu tại Hội nghị Sibos ngày 29/9/2025 ở Frankfurt, Đức, Thống đốc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), Christopher J. Waller, đã đưa ra một thông điệp mạnh mẽ, đó là hệ thống thanh toán toàn cầu đang bước vào “biên giới mới” với sự trỗi dậy của các công nghệ như sổ cái phân tán (DLT), Stablecoin và trí tuệ nhân tạo (AI).
Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)
Những đổi mới này có thể cắt giảm chi phí, tăng tốc độ xử lý, cải thiện tính minh bạch và mở rộng khả năng tiếp cận, đặc biệt trong thanh toán xuyên biên giới - lĩnh vực vốn nổi tiếng chậm chạp, tốn kém và thiếu minh bạch.
Thông điệp của ông Christopher J. Waller phản ánh sự dịch chuyển quan trọng trong tư duy chính sách của Fed, đó là, thay vì lo ngại trước sự xuất hiện của công nghệ mới, các nhà quản lý cần tìm cách khai thác chúng để gia tăng lợi ích cho thị trường, đồng thời duy trì niềm tin và sự ổn định của hệ thống tài chính.
Lịch sử đổi mới và biên giới mới của thanh toán
Ông Christopher J. Waller cho biết, lịch sử của thanh toán hiện đại chính là lịch sử của đổi mới công nghệ. Từ việc chuyển đổi từ giấy sang điện tử trong thế kỷ trước, đến sự ra đời của hệ thống thanh toán thời gian thực 24/7 ngày nay, mỗi bước tiến đều gắn với công nghệ.
Điểm mới hiện nay là sự hội tụ của nhiều công nghệ: DLT cho phép xử lý dữ liệu, giao dịch và lưu ký tài sản theo thời gian thực; Stablecoin mở rộng phạm vi sử dụng tiền kỹ thuật số tư nhân và AI có thể tự động hóa các tác vụ, phát hiện gian lận và hỗ trợ tuân thủ. Chính sự kết hợp này mở ra một kỷ nguyên mới cho thanh toán toàn cầu.
Cơ hội lớn nhất: Thanh toán xuyên biên giới
Thanh toán quốc tế từ lâu bị chỉ trích vì chi phí cao, tốc độ chậm, thiếu minh bạch và việc tiếp cận có nhiều rào cản. Hệ thống “correspondent banking” - ngân hàng đại lý, dựa trên mạng lưới quan hệ song phương giữa các ngân hàng - tuy đã phục vụ thị trường trong nhiều thập kỷ, nhưng ngày càng bộc lộ hạn chế. Nhiều ngân hàng đã rút khỏi mô hình này, khiến dịch vụ thanh toán quốc tế thêm đắt đỏ và kém hiệu quả.
DLT và Stablecoin có thể thay đổi thực trạng này. Tại Hội nghị Sibos, ông Christopher J. Waller đưa ra ví dụ về “mô hình Stablecoin Sandwich”, trong đó tiền pháp định ở một quốc gia được chuyển đổi sang Stablecoin, chuyển qua biên giới, rồi đổi lại thành nội tệ ở quốc gia tiếp nhận. Quá trình này giảm số trung gian, tăng tốc độ giao dịch, đồng thời minh bạch hơn. Ngoài ra, tokenized deposits - tiền gửi được mã hóa trên Blockchain hứa hẹn mang lại hiệu quả cho giao dịch bán buôn và xuyên biên giới.
Ở các thị trường mới nổi, nơi tiếp cận dịch vụ ngân hàng bằng USD còn hạn chế, stablecoin gắn với USD đã trở thành lựa chọn thay thế hấp dẫn. Đặc biệt, liên quan đến kiều hối - lĩnh vực chiếm hàng trăm tỷ USD toàn cầu mỗi năm và là công nghệ mới có thể giúp tiết kiệm đáng kể chi phí cho người lao động di cư và gia đình họ.
Cạnh tranh và lựa chọn: Động lực đổi mới
Tại Hội nghị, ông Christopher J. Waller cho rằng, điều cốt lõi để đổi mới diễn ra hiệu quả chính là sự cạnh tranh. Việc có nhiều lựa chọn phương tiện thanh toán và nhà cung cấp dịch vụ khuyến khích các doanh nghiệp không ngừng cải tiến, hạ giá thành và nâng cao trải nghiệm khách hàng. Stablecoin chỉ là một hình thức tiền tư nhân mới, đứng cạnh tiền mặt, tiền gửi ngân hàng và ví điện tử. Miễn là người tiêu dùng tin tưởng chúng an toàn, được bảo chứng đầy đủ và có khung pháp lý bảo vệ, Stablecoin có thể tồn tại song song trong hệ sinh thái tiền tệ.
Sự đa dạng về các phương tiện thanh toán cũng mang lại lợi ích chính sách, đó là, khi có nhiều lựa chọn hạ tầng, hệ thống thanh toán trở nên linh hoạt hơn, giảm rủi ro tập trung và tăng khả năng phục hồi trước cú sốc.
Niềm tin, an toàn và khung pháp lý
Dù ủng hộ đổi mới, ông Christopher J. Waller cảnh báo rằng, thành công của công nghệ mới phụ thuộc vào niềm tin. Các nền tảng thanh toán mới cần được thiết kế với những hàng rào an toàn vững chắc, đó là bảo chứng tài sản, quản trị rủi ro, an ninh mạng và chuẩn mực tuân thủ.
Ông viện dẫn các sáng kiến pháp lý như GENIUS Act của Mỹ yêu cầu Stablecoin phải được bảo chứng 1:1 bằng tài sản an toàn, cho phép người dùng quy đổi trực tiếp. Theo quan điểm của ông Christopher J. Waller, một khung pháp lý “vừa đủ” sẽ giúp Stablecoin mở rộng quy mô, đồng thời tránh rủi ro cho hệ thống tài chính.
Vấn đề an ninh mạng cũng là trọng tâm. Khi thanh toán chuyển sang phương tiện mới với Stablecoin, tài sản mã hóa và hợp đồng thông minh, nguy cơ bị tấn công gia tăng. Do đó, cả khu vực công lẫn tư cần phối hợp xây dựng tiêu chuẩn, cơ chế dự phòng và hệ thống phòng vệ phù hợp với quy mô toàn cầu.
Vai trò khu vực công và tư
Khu vực tư nhân đóng vai trò trung tâm trong đổi mới, từ việc phân bổ nguồn lực, chấp nhận rủi ro đến phát triển sản phẩm phù hợp với nhu cầu thị trường. Trong khi đó, khu vực công, bao gồm cả Fed đảm nhiệm chức năng hỗ trợ thông qua việc tạo không gian đối thoại, xây dựng khung pháp lý minh bạch và vận hành hạ tầng thanh toán then chốt.
Đồng thời, bản thân Fed cũng cần đổi mới: tiến hành nghiên cứu, thử nghiệm các công nghệ như Tokenization, hợp đồng thông minh và AI để hiểu rõ hơn cách khu vực tư ứng dụng, đồng thời cân nhắc khả năng nâng cấp hạ tầng cốt lõi của chính mình.
Hàm ý chính sách
Thông điệp của ông Christopher J. Waller tại Hội nghị Sibos ở Frankfurt, Đức đưa ra nhiều gợi ý quan trọng cho chính sách tiền tệ và giám sát tài chính:
Một là, đổi mới là tất yếu. Thay vì tìm cách kìm hãm, các nhà quản lý cần xây dựng khung pháp lý để đổi mới phát triển an toàn.
Hai là, ổn định và niềm tin là ưu tiên hàng đầu. Công nghệ mới chỉ thành công nếu người tiêu dùng tin tưởng vào sự an toàn, minh bạch và khả năng quy đổi của các công cụ như Stablecoin.
Ba là, cạnh tranh và lựa chọn thúc đẩy thị trường. Chính sách cần duy trì sân chơi công bằng để nhiều nhà cung cấp tham gia, từ ngân hàng, các công ty Fintech đến nền tảng Blockchain.
Bốn là, hợp tác công - tư là chìa khóa. Fed và các cơ quan quản lý phải đồng hành cùng khu vực tư nhân trong nghiên cứu, xây dựng tiêu chuẩn và ứng phó rủi ro hệ thống.
Năm là, thanh toán xuyên biên giới là ưu tiên cải cách. Đây là “điểm nghẽn” lớn nhất của hệ thống hiện nay và cũng là nơi công nghệ mới có thể tạo ra tác động mạnh mẽ nhất.
Có thể thấy, những công nghệ mới như DLT, Stablecoin và AI không phải mối đe dọa, mà là cơ hội để nâng cao hiệu quả, tốc độ, tính minh bạch và khả năng tiếp cận của hệ thống thanh toán toàn cầu.
Thách thức đặt ra không phải là việc chấp nhận hay từ chối công nghệ, mà là cách tích hợp chúng một cách an toàn và bền vững. Với vai trò trung tâm của Fed cùng sự đồng hành của khu vực tư nhân, “biên giới mới” trong thanh toán có thể trở thành động lực mạnh mẽ thúc đẩy sự phát triển tài chính toàn cầu trong thập niên tới.
MC