Thanh toán không dùng tiền mặt đang càng trở nên phổ biến với mọi thành phần trong xã hội từ nhân viên văn phòng, tiểu thương đến những người lao động; từ hoạt động thương mại đến dịch vụ công; từ thành phố đến nông thôn…đã tạo động lực cho các sự phát triển của các dịch vụ thanh toán số thông minh, góp phần đưa Việt Nam tiến nhanh hơn với một xã hội số trong tương lai.
Năm 2023, sau 02 năm triển khai Quyết định số 1813/QĐ-TTg ngày 28/10/2021 của Chính phủ về việc phê duyệt Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam giai đoạn 2021-2025. Kết quả về thanh toán không dùng tiền mặt đã đạt được như: Tỷ lệ người dân có tài khoản ngân hàng đạt 74,63%; tốc độ tăng trưởng thanh toán kênh di động, mã QR tăng trưởng hàng năm đạt trên 100%...Hoạt động chuyển đổi số trong hoạt động ngân hàng đã đạt được kết quả tích cực góp phần vào thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt. Theo công bố của Bộ Thông tin và Truyền thông, năm 2021, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) được xếp hạng nhất về an toàn thông tin mạng, thứ 2 về kiến tạo thể chế và thứ 4 về hoạt động chuyển đổi số. 95% TCTD đã và đang xây dựng, triển khai Chiến lược chuyển đổi số tại đơn vị mình.
Ngày 06/01/2022, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030” (Đề án 06) với mục tiêu ứng dụng Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, hệ thống định danh và xác thực điện tử, thẻ Căn cước công dân gắn chip điện tử trong công cuộc chuyển đổi số quốc gia một cách linh hoạt, sáng tạo phù hợp Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Bên cạnh đó, Ủy ban Quốc gia về Chuyển đổi số cũng đã xác định chủ đề năm 2023 là "Năm quốc gia về dữ liệu số”, là năm tạo lập và khai thác dữ liệu để tạo ra giá trị mới.
NHNN đã chủ động nghiên cứu, ban hành kịp thời các cơ chế, chính sách về chuyển đổi số và thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt như: mở tài khoản thanh toán/thẻ bằng phương thức điện tử eKYC, tiền di động (Mobile Money), thanh toán không dùng tiền mặt,…Nhiều TCTD chuyển đổi số ở tốp đầu hiện đã đạt 90% giao dịch khách hàng thực hiện trên kênh số...Tổng số lượng giao dịch qua Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng tăng 8,55% về giá trị; qua Hệ thống chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử tăng 70,77% về số lượng và 18,55% về giá trị.
Thời gian qua, NHNN là một trong số các bộ, ngành đã được Thủ tướng Chính phủ đánh giá cao và biểu dương về tinh thần tích cực vào cuộc quyết liệt trong triển khai thực hiện Đề án 06.
Ngày 24/4/2023, Thống đốc NHNN và lãnh đạo Bộ Công an đã ký Kế hoạch phối hợp thực hiện các nhiệm vụ tại Đề án 06. Dịch vụ công của NHNN (cấp chứng thư số cá nhân) đã hoàn thành kết nối, khai thác CSDLQG về dân cư chính thức từ tháng 12/2022.
NHNN đã phối hợp với C06 – Bộ Công an đối soát, làm sạch 25 triệu hồ sơ khách hàng trong cơ sở dữ liệu thông tin tín dụng quốc gia. Hiện đang tiếp tục rà soát làm sạch 26 triệu hồ sơ khách hàng…
Với việc liên thông cơ sở dữ liệu (phối hợp với Bộ Công an) dự kiến hoàn thành vào cuối năm 2023 sẽ tạo điều kiện cung cấp các dịch vụ chấm điểm tín dụng, xác thực chính chủ, áp dụng sinh trắc học, tăng cường đối phó với việc lợi dụng chiếm đoạt dữ liệu, thực hiện hành vì gian lận, người dân sẽ yên tâm hơn.
Đến cuối năm 2023 sẽ có hàng loạt thay đổi cải tiến trong hoạt động giao dịch ngân hàng. Tuy nhiên, các ngân hàng cũng phải tăng tính tự chịu trách nhiệm trong việc bảo vệ thông tin khách hàng. Cần đặc biệt đẩy mạnh công tác truyền thông, phổ biến kiến thức thông tin tới mọi tầng lớp nhân dân, đối tượng người dùng để hạn chế tối đa tội phạm, tổ chức gian lận lợi dụng khai thác lỗ hổng..., ông Phạm Anh Tuấn nhấn mạnh.
Về phía các tổ chức tín dụng (TCTD), năm 2022, một số đơn vị như Vietcombank, BIDV, VietinBank… đã phối hợp với C06 - Bộ Công an hoàn thành triển khai thử nghiệm giải pháp ứng dụng xác thực qua thẻ CCCD gắn chíp trong một số nghiệp vụ như xác thực, định danh khách hàng tại quầy giao dịch; xác thực, định danh khách hàng giao dịch tại ATM và đã bước đầu cung cấp dịch vụ thử nghiệm tại một số chi nhánh trên địa bàn Hà Nội, Quảng Ninh từ tháng 5/2022, hiện đang triển khai mở rộng cho các tỉnh, thành phố.
Năm 2023, một số ngân hàng như Vietcombank đã lập kế hoạch triển khai chính thức giải pháp sử dụng thiết bị di động (do ngân hàng mua sắm cho nhân viên) cài đặt ứng dụng xác thực khách hàng qua thẻ CCCD gắn chíp (giải pháp Match on Card – MoC) và cập nhật thông tin giấy tờ tùy thân, bước đầu mở rộng cho toàn bộ chi nhánh trên địa bàn Hà Nội trong tháng 5/2023; BIDV cũng đã hoàn thành 2 gói thầu mua sắm trang thiết bị để triển khai giải pháp xác thực khách hàng bằng CCCD gắn chip khi cung cấp dịch vụ rút tiền tại máy giao dịch tự động, xác thực khách hàng tại quầy…
Còn theo chia sẻ của ông Phùng Quang Hưng, Phó Tổng Giám đốc Techcombank, thời gian qua, ngân hàng đã liên tục đầu tư mạnh mẽ vào các năng lực số hóa và dữ liệu, cung cấp những công cụ thông minh giúp mỗi cá nhân hay doanh nghiệp hoạch định và quản lý tài chính một cách toàn diện, từ đó hiện thực hóa những mục tiêu trong cuộc sống và trong phát triển kinh doanh.
Đến nay, khoảng hơn 90% các giao dịch của khách hàng Techcombank được thực hiện qua kênh số, với tỷ lệ gắn bó với ứng dụng đạt đến 88%. Riêng trong quý 1/2023, Techcombank đã thu hút thêm khoảng 424.000 khách hàng mới, trong đó, 68% đến từ những nền tảng số. Khối lượng giao dịch qua kênh điện tử của khách hàng cá nhân trong quý I/2023 của Techcombank cũng tăng 22,5% so cùng kỳ năm ngoái, đạt 238,4 triệu giao dịch với giá trị giao dịch đạt 2,1 triệu tỷ đồng. Đối với khách hàng doanh nghiệp, tính tới tháng 4/2023, tỷ lệ chuyển đổi khách hàng tự thực hiện mở tài khoản online toàn diện đã tăng 7 lần so thời điểm tháng 1/2023.
Còn tại ngân hàng Agribank, bên cạnh mô hình ngân hàng số (Agribank Digital) đang triển khai, hiện ngân hàng này đang thử nghiệm và sẽ triển khai theo lộ trình ứng dụng căn cước công dân gắn chip vào hoạt động giao dịch. Theo ông Tô Đình Tơn, Phó Tổng Giám đốc Agribank, với hơn 20 triệu khách hàng sử dụng tài khoản tiền gửi thanh toán, hơn 15 triệu khách hàng sử dụng dịch vụ điện tử và 4 triệu khách hàng vay vốn, Agribank luôn tiên phong thử nghiệm các công nghệ và mô hình kinh doanh mới, nâng cao trải nghiệm của khách hàng trên cơ sở hệ sinh thái sản phẩm dịch vụ ngân hàng số đột phá. “Trong thời gian tới, Agribank tiếp tục triển khai, đẩy mạnh hơn nữa hoạt động chuyển đổi số nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động và gia tăng sự hài lòng của khách hàng”, ông Tô Đình Tơn chia sẻ.
Theo đánh giá của Tiến sĩ Nguyễn Quốc Hùng – Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, việc ứng dụng công nghệ số đã giúp thay đổi diện mạo của ngân hàng, tạo ra nhiều giá trị mới như mang đến trải nghiệm cho khách hàng tốt hơn, giảm chi phí vận hành của ngân hàng, nhiều dịch vụ sáng tạo và an toàn bảo mật hơn. Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng cũng cho biết, Ngân hàng Nhà nước đã đạt vị trí thứ tư trong bảng xếp hạng chuyển đổi số quốc gia, đứng đầu về an toàn thông tin. Đồng thời, 99% hồ sơ dịch vụ công được xử lý trực tuyến hoàn toàn và hơn 50% nhiệm vụ trong kế hoạch chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025 đã được NHNN hoàn thành.
Nhằm đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt, NHNN ban hành văn bản số 3956/NHNN-TT ngày 25/5/2023 đề nghị các ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán thực hiện một số nội dung nhằm tiếp tục đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt (TTKDTM) và triển khai có hiệu quả Chương trình chuyển đổi số Quốc gia, Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030, góp phần thực hiện mục tiêu tài chính toàn diện.
Cụ thể, NHNN đề nghị các ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán tiếp tục nghiên cứu, áp dụng các chương trình, chính sách ưu đãi về phí dịch vụ thanh toán, trung gian thanh toán đối với khách hàng, trong đó ưu tiên thực hiện miễn phí duy trì tài khoản, phí rút tiền mặt đối với các khách hàng thuộc nhóm đối tượng hưởng chính sách an sinh xã hội.
Cùng với đó, tích cực hưởng ứng và chủ động triển khai các hoạt động thiết thực trong khuôn khổ Chương trình Ngày không tiền mặt năm 2023 thông qua các chương trình ưu đãi, chính sách khuyến mại phù hợp trong thời gian diễn ra sự kiện (trong tháng 06/2023 và đình điểm vào ngày không tiền mặt - 16/6 năm 2023), cụ thể:
Nội dung của văn bản nêu rõ, các ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài nghiên cứu, áp dụng chính sách ưu đãi hợp lý; phối hợp với các đơn vị chấp nhận thanh toán (đơn vị cung ứng điện, nước, dịch vụ viễn thông, trang thương mại điện tử, siêu thị, nhà hàng, trung tâm mua sắm,...) thực hiện các chương trình khuyến mại, quảng bá dịch vụ, tri ân khách hàng nhằm khuyến khích khách hàng TTKDTM như: Miễn giảm phí dịch vụ thanh toán; tặng quà, hoàn tiền, giảm giá hàng hóa dịch vụ, tặng điểm thưởng,... cho khách hàng khi mở mới tài khoản thanh toán, thẻ ngân hàng,... hoặc thực hiện thanh toán hóa đơn, chi trả tiền mua hàng hóa, dịch vụ bằng các phương thức TTKDTM (thanh toán thẻ, thanh toán qua ứng dụng trên điện thoại di động, thanh toán qua mã QR, trích nợ tự động,...); Xem xét thực hiện ưu đãi phí chiết khấu cho các đơn vị chấp nhận thanh toán tham gia, đồng hành cùng với ngân hàng trong các chương trình khuyến mại, quảng bá dịch vụ, tri ân khách hàng trong thời gian diễn ra sự kiện. Các tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán phối hợp với ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, các tổ chức cung ứng hàng hóa, dịch vụ.... nghiên cứu, áp dụng chính sách ưu đãi, khuyến mại hợp lý (giảm giá, chiết khấu, hoàn tiền, tích điểm thưởng, quay số,...) cho khách hàng sử dụng dịch vụ trung gian thanh toán. Các tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán cung ứng dịch vụ Ví điện tử có chính sách ưu đãi hợp lý (miễn, giảm phí, phiếu quà tặng....) cho khách hàng đăng ký, liên kết thành công tài khoản Ví điện tử với thẻ ghi nợ nội địa, tài khoản thanh toán…
NN