Tạo môi trường sạch cho Việt Nam cất cánh

Tạo môi trường sạch cho Việt Nam cất cánh

Nếu có cơ sở, thể chế kinh tế tốt, nền kinh tế nước ta tăng trưởng khoảng 7,5%/năm
là không quá khó khăn

Dương Công Chiến

Năm 2015 có thể xem là năm thành công trong điều hành kinh tế của Chính phủ so với các năm trước. Mặc dù có hai chỉ tiêu chưa đạt theo Nghị quyết của Quốc hội là tốc độ tăng tổng kim ngạch xuất khẩu chỉ đạt 7,9% so với 10% và diện tích phủ rừng là 40,73% so với 42% của kế hoạch, nhưng là năm tăng trưởng đạt GDP 6,68%, cao nhất từ năm 2008 đến nay. Đó là nhìn nhận của ông Nguyễn Thanh Phương (TP. Cần Thơ) cũng như nhiều đại biểu Quốc hội tại phiên thảo luận về Kết quả thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội năm 2015; Kết quả thực hiện 5 năm 2011-2015 và kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm 2016-2020.

Tuy nhiên, nhiều đại biểu cũng tỏ ra băn khoăn, lo lắng bởi chất lượng tăng trưởng kinh tế không bền vững, nhiều lĩnh vực xuất hiện bất cập nhưng chưa kịp thời được xử lý. Đại biểu Trần Ngọc Vinh (TP. Hải Phòng) cũng tỏ ra lo lắng khi trong 26 chỉ tiêu chủ yếu của kế hoạch 5 năm có 16 chỉ tiêu đạt và vượt, 10 chỉ tiêu không đạt; kinh tế trong nước vẫn phải đối mặt với những khó khăn, thách thức lớn, nhất là nguy cơ tiềm ẩn có thể gây ra mất ổn định trở lại. Bên cạnh đó, nợ công đã ở mức báo động cao. Sự tích lũy nợ công tăng chóng mặt những năm gần đây cho thấy sự liên quan lớn giữa tốc độ tăng trưởng kinh tế và mức nợ công của Chính phủ. Trung bình mỗi năm tổng số nợ công tăng thêm 2%/GDP, riêng trong năm 2015 tăng 4%, các khoản trả nợ gốc và lãi đang bào mòn ngân sách với tốc độ rất lớn. Đây là hệ quả của việc sau một thời gian dài liên tục đi vay một cách tràn lan, nhưng đầu tư không hiệu quả.

Để kìm hãm tốc độ phi mã của nợ công hiện nay, ông đề nghị Chính phủ kiểm soát chặt chẽ việc phân bổ và sử dụng nguồn vốn vay của các địa phương và các dự án lớn; Cải thiện cơ chế chính sách nhằm giải phóng tiềm lực kinh doanh của doanh nghiệp trong nước và thu hút vốn nhàn rỗi trong nhân dân, thay đổi cơ cấu nợ công, xây dựng một cơ chế quản lý nợ công hiệu quả hơn. Bên cạnh những tích cực do nguồn vốn FDI mang lại cho nền kinh tế nước ta thì việc ưu đãi đầu tư quá nhiều cho các dự án FDI đã khiến cho các doanh nghiệp trong nước bị chèn ép, đặc biệt là các doanh nghiệp xuất khẩu công nghiệp và dịch vụ. “Để nền kinh tế có bước tăng trưởng bền vững, Chính phủ cần quan tâm hơn nữa đến chất lượng các dự án FDI, chỉ nên thu hút nguồn vốn này vào những ngành, lĩnh vực nước ta còn thiếu và yếu. Không thu hút đầu tư FDI một cách tràn lan, thiếu định hướng”, ông Vinh đề nghị.

Trong khi đó, đại biểu Lê Như Tiến (Quảng Trị) lại nhấn mạnh đến việc cần tạo lập môi trường sạch cho Việt Nam cất cánh. Trước hết về môi trường đầu tư, chúng ta tha thiết mời gọi các nhà đầu tư trong và ngoài nước để phát triển kinh tế - xã hội nhưng những chủ trương, chính sách tốt đẹp, thông thoáng lại bị khâu thực hiện là những rào cản, những barie cản trở, kìm hãm. Nhiều nơi làm khó các nhà đầu tư như cắt điện, cắt nước, dựng rào chắn cổng, một số người thi hành công vụ vòi vĩnh nhũng nhiễu trắng trợn đòi tiền lót tay, tiền bôi trơn, làm doanh nghiệp khốn đốn, doanh nhân nản lòng. Đến nỗi trong thảo luận về kinh tế - xã hội có đại biểu phải thốt lên, “đất lành chim đậu nhưng chim chưa kịp đậu đã nhậu hết chim”. Thế là mời gọi các nhà đầu tư nhưng “trên rải thảm, dưới rải đinh”, các nhà đầu tư tuy đi trên thảm nhưng vẫn nhức nhối vì hàng đinh ở dưới.

Về môi trường công vụ, nhiều người thi hành công vụ chưa coi mình là công bộc của dân. Một khi cơ chế xin - cho vẫn còn đất sống thì người dân, doanh nghiệp còn bị nhũng nhiễu vì đã xin thì phải có cái gì đó mới cho được. Tham nhũng lớn, tham nhũng vặt, đến mức người đứng đầu của Đảng phải đặt câu hỏi "cái gì cũng chạy, chạy chức, chạy quyền, chạy cả luân chuyển, vậy chạy ai, ai chạy". Chủ tịch nước tiếp xúc cử tri với tâm trạng đầy băn khoăn, trăn trở về quốc nạn tham nhũng. Thủ tướng Chính phủ từng khẳng định dù đau đớn cũng phải kiên quyết cắt bỏ những ung nhọt tham nhũng. Phó Chủ tịch nước thì day dứt thốt lên “họ ăn của dân không từ một cái gì”. Đại biểu Quốc hội đầy lo âu trước quốc nạn có nguy cơ hạ đo ván quốc sách. Đó là những câu hỏi đang treo lơ lửng, còn chờ câu trả lời của các cơ quan bảo vệ pháp luật để cho môi trường xã hội được trong sạch hơn.

“Chúng ta đang hòa vào môi trường hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Các hiệp định song phương và đa phương đã được ký kết và đang dần được hiện thực hóa. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp chúng ta đang bơi trong điều khoản của các hiệp định, rất lúng túng, chưa xác định đâu là điểm xuất phát, đâu là đích đến. Tạo lập môi trường sạch cho phát triển kinh tế - xã hội là nền tảng để Việt Nam cất cánh trong tương lai, đó cũng chính là nhiệm vụ rất nặng nề mà nhân dân trao gửi cho Quốc hội và Chính phủ trong nhiệm kỳ tới”, đại biểu Lên Như Tiến nhấn mạnh.

Đồng tình với quan điểm này, đại biểu Thân Đức Nam (TP. Đà Nẵng) đề nghị cần có chính sách mang tính đột phá, nâng cao năng lực cạnh tranh về thể chế kinh tế, tận dụng thời cơ hội nhập, khai thông nguồn lực trong nước, phấn đấu đạt tốc độ tăng trưởng cao hơn mục tiêu đề ra, nhằm rút ngắn khoảng cách so với các nước trong khu vực. Nếu có cơ sở, thể chế kinh tế tốt, nền kinh tế nước ta tăng trưởng khoảng 7,5%/năm là không quá khó khăn.

Ông cho rằng, trước mắt cần tập trung nguồn lực để tái cơ cấu nền nông nghiệp phù hợp với lộ trình hội nhập khu vực quốc tế đang diễn ra. Ngoài ra cần có chính sách mang tính đột phá để phát triển công nghiệp hỗ trợ chuyển nền kinh tế gia công sang sản xuất. Đây là yếu tố mang tính sống còn đối với nền kinh tế khi tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. Trong chuỗi giá trị toàn cầu sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ được nhìn nhận dưới 3 công đoạn. Một là công đoạn nghiên cứu, thiết kế mẫu mã, sản xuất linh kiện, phụ kiện chi tiết của sản phẩm. Hai, công đoạn sản xuất bao gồm gia công, lắp ráp tạo sản phẩm hoàn chỉnh. Và ba là công đoạn phân phối, tổ chức bán hàng. Trong ba công đoạn trên thì công đoạn một có giá trị tăng cao nhất, tiếp đến là công đoạn ba, nền công nghiệp của nước ta chủ yếu ở công đoạn thứ hai này. Vì vậy, phải có chính sách để hướng nền kinh tế vào công đoạn một, tham gia vào công đoạn ba, nếu không làm như vậy thì nền kinh tế nước ta chỉ là một công xưởng để gia công cho các tập đoàn đa quốc gia.